Η σημερινή φωτογραφία είναι μία από τις πολλές που κατέχει η Φωτοθήκη Λάρισας του Ομίλου Φίλων της Θεσσαλικής Ιστορίας και υπάρχει στο αρχείο της. Απεικονίζει μέρος της πλατείας, καθώς και τα κτίρια τα οποία βρίσκονται στη βορειοανατολική πλευρά της. Σήμερα, τίποτε από ό,τι βλέπουμε στη φωτογραφία δεν υπάρχει πλέον και ο σημερινός κάτοικος της Λάρισας δεν μπορεί πραγματικά να εντοπίσει την περιοχή της. Στη συνέχεια θα προσπαθήσουμε να περιγράψουμε τα κτίρια και την ιστορία τους και να δώσουμε μια εικόνα της συγκεκριμένη περιοχής, με τη βοήθεια της δημοσιευόμενης φωτογραφίας.
Η λήψη της φωτογραφίας έγινε από τον εξώστη του κτιρίου του Νικολάου Καρανίκα, το οποίο δεν υπάρχει σήμερα και στη θέση του κατά τη διάρκεια της επταετίας κτίστηκε εξαώροφη οικοδομή όπου στεγάστηκαν διάφορες δημόσιες υπηρεσίες, ενώ σήμερα στους ορόφους του έχουν μετακομίσει δημοτικές υπηρεσίες. Ο φωτογράφος έστρεφε τον φακό του προς τη βορειοανατολική πλευρά. Το κάτω μέρος της φωτογραφίας, που είναι και το μεγαλύτερο, απεικονίζει ένα μέρος της πλατείας, με πολλούς ανθρώπους να διασχίζουν την έκτασή της προς διάφορες κατευθύνσεις. Εμείς θα ασχοληθούμε κυρίως με τα κτίρια τα οποία απεικονίζονται στο επάνω μέρος της φωτογραφίας, αρχίζοντας από αριστερά.
Το διώροφο κτίριο με το τοξωτό αέτωμα στη στέγη είναι το μέγαρο του Μεχμέτ Χατζημέτου [1], το οποίο δεν απεικονίζεται ολόκληρο. Ήταν το κομψότερο κτίριο της πλατείας. Κατά τις αρχές του 20ού αιώνα ισοπεδώθηκαν οι ποινικές φυλακές και ορισμένα καταστήματα του Χατζημέτου που υπήρχαν στην περιοχή αυτήν και στη θέση τους κατασκευάστηκε το 1905 διώροφη οικοδομή, η οποία εκμεταλλευόμενη τη γωνιακή της θέση κοσμήθηκε στη στέγη με έναν κομψό τρούλο. Το 1906 στον όροφο ο επιχειρηματίας Ιωάννης Ασλάνης δημιούργησε την περίφημη Λέσχη που αναβάθμισε την κοινωνική ζωή της Λάρισας. Πριν το 1917 στη θέση της στεγάστηκε το ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία» των αδελφών Μίχου. Η ιδιοκτησία του κτιρίου το 1924, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και τις ανταλλαγές των πληθυσμών, περιήλθε στο δημόσιο και το 1935 παραχωρήθηκε στον Στρατό αποκλειστικά για τη στέγαση της Λέσχης Αξιωματικών. Στο ισόγειο υπήρχαν καταστήματα και επί της οδού των Εξ (Κύπρου) και επί της Φιλελλήνων, τα οποία κατά διαστήματα άλλαζαν επιχειρηματίες και χρήση. Πιο ξακουστό ήταν το καφενείο του Μήτσου Μπόκοτα, το οποίο έβλεπε προς την πλατεία.
Ακολουθεί το Καφενείον «Εμπορικόν». Ήταν ένα ισόγειο οίκημα, το οποίο στέγαζε ένα από τα παλαιότερα καφενεία της Λάρισας. Παρέμεινε εν λειτουργία στη θέση αυτή μέχρι και τη δεκαετία του 1980. Σ’ όλο αυτό το διάστημα το καφενείο άλλαξε πολλούς επιχειρηματίες και ήταν στέκι εργατών, αλλά και των αμαξάδων, οι οποίοι στάθμευαν τα λαντό τους κατά μήκος της βόρειας πλευράς της πλατείας.
Στη συνέχεια διακρίνεται το Φαρμακείο του Αγαμέμνονα Αστεριάδη. Ήταν και αυτό ισόγειο και θεωρείται ότι ήταν το παλαιότερο της Λάρισας, αφού η λειτουργία του ανιχνεύεται ακόμη και από την περίοδο της τουρκοκρατίας, όταν είχε ιδρυθεί από τον πατέρα του Αγαμέμνονα, Κωνσταντίνο Αστεριάδη σε άλλη θέση, αλλά μετά την απελευθέρωση της Λάρισας μεταφέρθηκε στο σημείο αυτό.
Αμέσως μετά, στη γωνία με την οδό Πανός, διακρίνεται ένα διώροφο κτίριο. Στον επάνω όροφο υπήρχαν διάφορα καταστήματα, ενώ στο ισόγειο λειτουργούσε το κατάστημα Αποικιακών Ειδών (παντοπωλείο) του Μενελάου Καρυώτη [2], από τα κεντρικότερα και δημοφιλέστερα της πόλης.
Στη συνέχεια απεικονίζεται η αρχή της οδού Μεγ. Αλεξάνδρου. Στη γωνία με την οδό των Έξ διακρίνεται ένα μεγάλο διώροφο κτίριο. Στο ισόγειό του και από τις δύο πλευρές ήταν αρκετά καταστήματα τα οποία κατά καιρούς φιλοξένησαν διάφορους επαγγελματίες. Ακριβώς στη γωνία ήταν το καπνοπωλείο Καραπέτσα, το οποίο συνέχισε τη λειτουργία του και μεταπολεμικά συνεταιρικά με τον Δημητρόπουλο που είχε δίπλα του Στιλβωτήριο [3]. Σε επαφή με το προηγούμενο ήταν το κουρείο του Κώστα Χαρίτου. Ήταν ένα από τα λίγα που διέθετε τότε ανακλινόμενες πολυθρόνες, γεγονός που αποτελούσε σημαντική πολυτέλεια, γι’ αυτό και το προτιμούσε η καλή κοινωνία της Λάρισας. Αμέσως μετά το κουρείο ήταν για πολλά χρόνια το πασίγνωστο στους παλιούς Λαρισαίους καφεζαχαροπλαστείο Παλάκα από τη Ραψάνη. Πάνω από τα καταστήματα αυτά στεγαζόταν το ξενοδοχείον ύπνου «Κεντρικόν» το οποίο αρχικά λειτούργησε ως επιχείρηση του Αγραφιώτη και στη συνέχεια του Γεωργίου Σκένδρου.
Δίπλα από το καφεζαχαροπλαστείο του Παλάκα ήταν εγκατεστημένο μέχρι τη δεκαετία του 1920 το βιβλιοπωλείο και τυπογραφείο του Αλκιβιάδη Μακρή. Με την εγκατάστασή του το 1926 στον Βόλο η επιχείρηση περιήλθε στην Εταιρεία Δημητρακοπούλου-Παρασκευοπούλου-Παναγιωτακοπούλου. Το βιβλιοπωλείο διατηρήθηκε ως το 1936-37, όταν ο Ανδρέας Κουτσίνας, στην ιδιοκτησία του οποίου ανήκαν και τα υπόλοιπα καταστήματα που προαναφέραμε, τα κατεδάφισε και στη θέση τους κατασκεύασε τριώροφη οικοδομή, στην οποία το μεν ισόγειο είχε μεμονωμένα καταστήματα, οι δε όροφοι στέγασαν το ξενοδοχείο «Ολύμπιον» με διευθυντή τον Γεώργιο Γάκο. Ήταν το πολυτελέστερο ξενοδοχείο που φιλοξένησε πολλές προσωπικότητες. Σαν κτίσμα είναι το μοναδικό προπολεμικό κτίριο το οποίο διασώζεται μέχρι σήμερα.
————————————————————
[1]. Ο Μεχμέτ Χατζημέτου ήταν από τους λίγους Οθωμανούς οι οποίοι παρέμειναν στη Λάρισα μετά την ενσωμάτωση της Θεσσαλίας με το Ελληνικό Βασίλειο. Ήταν μεγαλοκτηματίας, ιδιοκτήτης πολλών ακινήτων στην πόλη και διετέλεσε για ένα διάστημα Μουφτής καθώς και πρόεδρος της μουσουλμανικής κοινότητας της Λάρισας.
[2]. Μεταπολεμικά ο διάδοχός του Π. Καρυώτης, μαζί με τον διάδοχο του απέναντι παντοπωλείου του Νικ. Πράττου, τον Μιχάλη Πράττο άνοιξαν από κοινού κατάστημα σε ένα από τα ισόγεια καταστήματα του ξενοδοχείου «Ολύμπιον» που έβλεπε επί της οδού των Εξ (Κύπρου), σε επαφή με το κατάστημα Δημητρόπουλου-Καραπέτσα.
[3]. Παπαθεοδώρου Νικόλαος. Το κατάστημα Δημητρόπουλου-Καραπέτσα, εφ. «Ελευθερία» Λάρισα, φύλλο της 17ης Νοεμβρίου 2021.
