*Του δρ. Ντίνου Αυγουστή
εκπαιδευτικού στο Τ.Ε.Ι. Λάρισας
Σύμφωνα με το Πόρισμα της Βουλής των Ελλήνων, όταν η τουρκική εισβολή στην Κύπρο ήταν πλέον γεγονός, το Πολεμικό Συμβούλιο υπό την προεδρία του Φαίδωνα Γκιζίκη και τη συμμετοχή του «πρωθυπουργού» Αδαμάντιου Ανδρουτσόπουλου και του ταξίαρχου Δημήτριου Ιωαννίδη, έδωσε διαταγές στον Αρχηγό Ενόπλων Δυνάμεων στρατηγό Γρηγόριο Μπονάνο, στον Αρχηγό Στρατού αντιστράτηγο Ανδρέα Γαλατσάνο, στον Αρχηγό Ναυτικού αντιναύαρχο Πέτρο Αραπάκη και στον Αρχηγό Αεροπορίας πτέραρχο Αλέξανδρο Παπανικολάου για Γενική Επιστράτευση και άμεση ενίσχυση της Άμυνας της Κύπρου και συμφωνήθηκε ότι: α) Μια Μοίρα Καταδρομών πλήρως εξοπλισμένη θα μεταφερόταν αεροπορικώς από τη Σούδα στη Λευκωσία, β) τρία υπερσύγχρονα υποβρύχια θα έπλεαν στην Κύπρο σε μια προσπάθεια παρακώλυσης της απόβασης των Τούρκων, γ) το πλήρως εξοπλισμένο 573 Τάγμα πεζικού με 550 Κύπριους εθελοντές από την Ελλάδα θα μεταφερόταν με το επιταγμένο οχηματαγωγό πλοίο «Ρέθυμνο», δ) να εμπλακούν από αέρος τα 34 υπερσύγχρονα αεροπλάνα τύπου «FANTOM» που μόλις είχαν παραληφθεί. Και οι τέσσερις αυτές επεμβάσεις σύμφωνα με το Πόρισμα, είτε η καθεμιά μόνη της, πολύ περισσότερο σε συνδυασμό, θα μπορούσαν να μεταβάλουν δραματικά τη στρατιωτική κατάσταση στη Μεγαλόνησο και θα οδηγούσαν σε αποτυχία την τουρκική εισβολή.
Από τις τέσσερις αυτές στρατιωτικές ενέργειες, πλην της πρώτης, καμία άλλη δεν πραγματοποιήθηκε. Η προδοσία έφθασε και ξεπέρασε κάθε προηγούμενο. Η χούντα που προκάλεσε την εισβολή με το άφρον πραξικόπημα κατά της νόμιμης κυπριακής κυβέρνησης, προτίμησε να παραδώσει, με μεσάζοντα τον Ευάγγελο Αβέρωφ, την εξουσία στον Καραμανλή και την Κύπρο στους Τούρκους εισβολείς! Η αποστολή «ΝΙΚΗ», με τους Καταδρομείς της Α΄ Μοίρας που στάλθηκαν χωρίς καμιά προετοιμασία με αεροπλάνα που αναγκάσθηκαν να κινηθούν σε λίαν εχθρικό περιβάλλον για να προσγειωθούν στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας, ήταν ακόμα μια απαράδεκτη από κάθε άποψη πράξη της χούντας που μόνο ως αποστολή αυτοκτονίας μπορεί να χαρακτηρισθεί. Δυστυχώς, η πραγματικά ηρωική αυτή επιχείρηση της Ελληνικής Αεροπορίας ήταν και η μοναδική από πλευράς Ελλάδας βοήθεια, στις κρίσιμες ώρες που περνούσε η Κύπρος. Ο ηρωισμός αυτών που έλαβαν μέρος και η θυσία όσων φονεύθηκαν κατά την εκτέλεσή της, δεν στάθηκαν αρκετά να επηρεάσουν τη ροή των γεγονότων. Το ότι δεν κατέληξε στην ολική καταστροφή των αεροσκαφών και της δύναμης που απεστάλη, οφείλεται κατά πρώτον, στην αυτοθυσία, τη γενναιότητα, και τις ικανότητες του συνόλου των Αεροπόρων και Καταδρομέων που έλαβαν μέρος σε αυτή και κατά δεύτερον στην τύχη.
Η προετοιμασία πραγματοποιήθηκε στην αεροπορική βάση της Σούδας στην Κρήτη και περιλάμβανε: 20 αεροσκάφη S/N 135 Noratlas και 10 αεροσκάφη C-47 Dakota. Όλα τα αεροσκάφη ανήκαν στην 354η Μοίρα Μεταφορών. Μόνο όμως τα 15 αεροσκάφη Noratlas από τα 20 κατάφεραν να απογειωθούν στο χρονικό περιθώριο το οποίο προέβλεπε το σχέδιο, με αποτέλεσμα τα υπόλοιπα αεροσκάφη (5 Noratlas και 10 C-47) να παραμείνουν στο αεροδρόμιο της Σούδας. Δύο από τα Noratlas, που απογειώθηκαν από τη Σούδα, δεν προσγειώθηκαν ποτέ στην Κύπρο. Το «Νίκη 13», δήλωσε ότι έχασε τον προσανατολισμό του (κατ’ άλλους δήλωσε βλάβη) και προσγειώθηκε στη Ρόδο. Το «ΝΙΚΗ-14» έφθασε αφού είχε πλέον ξημερώσει και δεν προσγειώθηκε καθόλου, ακολούθησε εντολές και επέστρεψε πίσω στη Σούδα.
Αυτά τα αεροσκάφη θα μετέφεραν και θα αποβίβαζαν στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας την Α' Μοίρα Καταδρομών (Μ.Κ.) με τον πλήρη οπλισμό της αποτελούμενη από 318 άνδρες. Ο σχεδιασμός της επιχείρησης προέβλεπε την αερομεταφορά της Α' Μοίρας Καταδρομών κατά τη διάρκεια της νύχτας -σε απόλυτη σιγή ασυρμάτου - πτήση σε χαμηλό ύψος - χωρίς συνοδεία μαχητικών - προσγείωση - αποβίβαση Καταδρομέων- επιστροφή στη Σούδα.
Οι προσγειώσεις στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας ξεκίνησαν λίγο πριν τις 02:00 της 22ας Ιουλίου. Το «ΝΙΚΗ-1» ακούμπησε το διάδρομο της Λευκωσίας στη 01:55 και το «ΝΙΚΗ-2» στη 01:52. Όμως από εδώ και πέρα αρχίζει η τραγωδία της αποστολής, λόγω καθυστέρησης του Α.Ε.Δ. να ενημερώσει τo Γ.Ε.Ε.Φ. και τα αντιαεροπορικά στοιχεία αποτελούμενα από τις 185η και 184η Μοίρες αντιαεροπορικών πολυβόλων και τα οποία φύλαγαν την περιοχή, δεν ενημερώθηκαν με αποτέλεσμα να θεωρήσουν ότι τα αεροσκάφη τα οποία πέταγαν ήταν εχθρικά.
Αμέσως άρχισαν έντονα αντιαεροπορικά πυρά τα οποία είχαν ως αποτέλεσμα, το «ΝΙΚΗ-4» το οποίο βρισκόταν στο στάδιο προσγείωσης, να αρπάξει φωτιά και να συντριβεί μια ανάσα από το αεροδρόμιο. Το «ΝΙΚΗ-6» βλήθηκε σε πολλαπλά σημεία της ατράκτου και σχεδόν χωρίς μηχανές, χάρη στις ηρωικές προσπάθειες των χειριστών κατάφερε να προσγειωθεί. Τα υπόλοιπα αεροσκάφη προσγειώθηκαν με λιγότερες ζημιές. Τελευταίο προσγειώθηκε το «ΝΙΚΗ-15» το οποίο είχε απογειωθεί από τη Σούδα με καθυστέρηση και παρά τις εντολές να μην εκτελέσει την αποστολή. Όλα τα πληρώματα έβλεπαν τη φωτιά στο Λόφο της Μακεδονίτισσας που εκ των υστέρων έμαθαν ότι επρόκειτο για το καταρριφθέν αεροσκάφος.
Συνολικά, η αποστολή άφησε 33 νεκρούς και 11 τραυματίες. Όπως σε ανύποπτο χρόνο είπε ο στρατηγός Νικόλαος Ντούβας [πρώην αρχηγός Γενικού Επιτελείου Στρατού (Γ.Ε.Σ.), ο οποίος πήρε μέρος ως νεαρός υπολοχαγός στην αποστολή «ΝΙΚΗ»]: «Για να φθάσει μια Μοίρα Καταδρομών να χάσει το 10% της δύναμης της πρέπει να πολεμάει επί ένα χρόνο».
Από τα 12 αεροπλάνα που προσγειώθηκαν στη Λευκωσία, μόνο τα εννέα απογειώθηκαν για το ταξίδι της επιστροφής. Τρία Noratlas που παρέμειναν στο αεροδρόμιο Λευκωσίας πυρπολήθηκαν από τις κυπριακές δυνάμεις με διαταγή του Ελληνικού Αρχηγείου Αεροπορίας, για να μην υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν τη συμβολική αυτή ελληνική επέμβαση στη Μάχη της Κύπρου. Η δικαιολογία γι’ αυτή την ενέργεια ήταν ότι η Ελλάδα δεν βρισκόταν επίσημα σε εμπόλεμη κατάσταση με την Τουρκία! Η Ελλάδα δεν ήθελε κατά δήλωση των «ανευθυνο-υπεύθυνων» του Ελληνικού Αρχηγείου Αεροπορίας, να αξιοποιηθεί πολιτικά από την Τουρκία το γεγονός ότι και η Ελλάδα απέστειλε στρατιωτικές δυνάμεις στην Κύπρο! Η Τουρκία έσπερνε αδιακρίτως το θάνατο και η Μάνα Ελλάδα προσπαθούσε να κρύψει ακόμα κι αυτή την πενιχρή συμβολική συμμετοχή της στην αντιμετώπιση του Τούρκου εισβολέα! Για τον ίδιο λόγο, το αεροπλάνο ΝΙΚΗ-4, που κατέπεσε «μερικές δρασκελιές» πριν την προσγείωσή του στο αεροδρόμιο Λευκωσίας, θάφτηκε μαζί με τους πεσόντες Καταδρομείς, επί τόπου με τη βοήθεια μηχανικού εκσκαφέα. Ούτε τα νεκρά σώματα των Καταδρομέων δεν περισυνέλεξαν! Η πατρίδα έθαψε κρυφά και με συνοπτικές διαδικασίες τους πεσόντες Ήρωές της! Είχε βλέπετε άλλες έγνοιες και άλλες προτεραιότητες! Την επομένη στο προεδρικό μέγαρο των Αθηνών οι σαμπάνιες έρρεαν άφθονες για την αναίμακτο επάνοδο της Δημοκρατίας! Η Κύπρος τους «έπεφτε πολύ μακριά» για να ακούσουν τις φωνές των προδομένων πεσόντων Ηρώων μας...
Ο Υπολοχαγός Δημοσθένης Ρούκας που μετείχε της αποστολής ξεφυλλίζοντας το ημερολόγιό του, του 1974 όπου εκεί κατέγραφε τα γεγονότα εκείνων των ημερών καταθέτει τη δική του μαρτυρία: «Όταν φθάσαμε πάνω από τη Λεμεσό, βλέπω φώτα, πετούσαμε πολύ χαμηλά και στην προσπάθειά μας να προσγειωθούμε είδα τη λάμψη από τα αντιαεροπορικά και κρότους σαν χαλάζι να χτυπάνε πάνω στο αεροσκάφος. Μόλις αποβιβασθήκαμε ακροβολισθήκαμε, παντού μύριζε καμένο από τους βομβαρδισμούς που είχαν προηγηθεί. Κάποια στιγμή ακούμε μια φωνή: Κουμπάρε, κουμπάρε... εγώ είχα φύγει πριν δέκα μήνες από την Κύπρο και ήξερα τι σημαίνει κουμπάρος. Μείνε κάτω του φωνάζω, έχοντας το χέρι στη σκανδάλη. Τι είσαι εσύ; κομάντος μου λέει της 33 Μ.Κ. πώς λέγεσαι; Νεοπτόλεμος Κότσαπας. Σηκώνομαι πάνω, γνωρισθήκαμε, αγκαλιασθήκαμε, τον θυμήθηκα και με θυμήθηκε γιατί υπηρετούσε ακόμα. Τον ρώτησα ποιος είναι επικεφαλής εδώ, ο Ανθυπολοχαγός Χρήστος Κότσαλης της 33 Μ.Κ. μου απάντησε. Βεβαιώθηκα τότε ότι το αεροδρόμιο ήταν δικό μας και διέταξα τον Ανθυπολοχαγό Κων/νο Σαλούρο να κατευθυνθεί με τη διμοιρία του στο κεντρικό κτίριο τού αεροδρομίου». Έτσι αποφεύχθηκε μια νέα τραγωδία!
Τραγικός απολογισμός της επιχείρησης «ΝΙΚΗ»: Το πλήρωμα του «NIKH-4» αποτελούσαν οι φονευθέντες αεροπόροι: Κυβερνήτης Επισμηναγός Παναγόπουλος Βασίλειος, Συγκυβερνήτης Επισμηναγός Συμεωνίδης Στυλιανός, Ναυτίλος Επισμηνίας Άνθιμος Ηλίας, Ιπτάμενος Μηχανικός Ανθυποσμηναγός Δάβαρης Γεώργιος.
Πεσόντες Αξιωματικοί, Υπαξιωματικοί και απλοί Καταδρομείς «NIKH-4»: ΔΕΑ Τσαμκιράνης Δημήτριος, Λοχίας Καβραχωριανός Νικόλαος, Λοχίας Τzιλιβάκης Στέφανος, Δεκανέας Τσάκωνας Ευάγγελος, Δεκανέας Χριστόπουλος Αθανάσιος λαο οι Καταδρομείς Αναστασόπουλος Ανδρέας, Γιαννακάκης Κοσμάς, Γιαννάκος Στέφανος, Γιαννόπουλος Παναγιώτης, Δαλαμάγκας Ηλίας, Ανδρέας Ηλίας Κωνσταντίνος, Κασιμάκης Σωτήριος, Κατερός Κωνσταντίνος, Κουρούνης Σωτήριος, Λίγδης Χρήστος, Δοϊτσίδης Χριστόδουλος, Μανιάτης Σπυρίδων, Μονιάς Αιμίλιος, Μπαρώτας Κωνσταντίνος, Νάκος Γεώργιος, Πρινιανάκης Στυλιανός, Σιορώκος Δημήτριος, Σκιαδαρέσης Νικόλαος, Τζούρας , Χατζόπουλος Χρήστος. Τραυματίες: Κ/Δ Ζαφειρίου Αθανάσιος (μοναδικός επιζήσας από το «NIKH-4»).
Πεσόντες Καταδρομείς «NIKH-6»: Νόμπελης Σπυρίδων και Οικονομάκης Κωνσταντίνος. Τραυματίες: Λοχίας Ξεφτύλης Κωνσταντίνος και οι Καταδρομείς Τσόγκας Παύλος, Αντωνόπουλος Γεώργιος, Φύσσαρης Ιωάννης, Θεοδωρόπουλος Σ., Γκόγκος Κ., Τσαγκαρόπουλος Δημήτριος, Λατζουράκης Γεώργιος, , Παπαευσταθίου Ευστάθιος, Μαυρουδής Γεώργιος.
Στον χώρο αυτό που έχει καθαγιασθεί από το αίμα των Ηρώων της Α΄ Μ.Κ. ανεγέρθηκε αργότερα Μνημείο-σύμβολο δόξας και τιμής με μια τεράστια ιστορική σημασία για τους ακατάλυτους δεσμούς Ελλάδας-Κύπρου και τους κοινούς αγώνες για Ελευθερία. Κάτω από το υπέρλαμπρο Μνημείο είναι θαμμένοι αρκετοί από τους πεσόντες Καταδρομείς του «ΝΙΚΗ-4». Η Κύπρος μετά από 41 χρόνια και ύστερα από πιέσεις και προσφυγές συγγενών των πεσόντων (η αδελφή του Λοχία Τzιλιβάκη Στέφανου έκανε την αρχή πριν αρκετά χρόνια) ανοίγει τον υγρό τάφο της ντροπής μας για να φέρει στην επιφάνεια τα οστά των αδικοχαμένων Καταδρομέων. Το χρωστά αυτό αν μη τι άλλο στους συγγενείς των Αθάνατων Ηρώων μας... τους οποίους η Αθήνα θυσίασε στο πλαίσιο των δικών της πολιτικών και σκοπιμοτήτων!
Υ.Γ.: Οι τέσσερις ανώτατοι αξιωματικοί του στρατεύματος, πρωταγωνιστές της Χούντας του 1973, αποστρατεύθηκαν λίγες μέρες μετά την ολοκλήρωση του Αττίλα-2, με βαθμό επί τιμή, απολαμβάνοντας τη σύνταξη και όλα τα υπόλοιπα προνόμια των συνταξιούχων στρατιωτικών! Προφανώς γιατί επιτέλεσαν στο ακέραιο το Εθνικό τους καθήκον! Το ίδιο και ο Γκιζίκης που κυβέρνησε μαζί με τον Καραμανλή! Μπονάνος και Αραπάκης, έγραψαν και σχετικά βιβλία οι άχρηστοι! Σαν δεν ντρεπόμαστε...
