Τα κείμενα του βιβλίου έγραψε ο δημοσιογράφος Βασίλης Βουτσιλάς και τις λήψεις των φωτογραφιών έκανε ο Μιχαήλ Αβραμόπουλος. Χρονολογικά λοιπόν η φωτογραφία τοποθετείται λίγο πριν το 1962.
Ο φωτογράφος στάθηκε στον εξώστη του πρώτου ορόφου του παλιού κτιρίου που στέγαζε το υποκατάστημα της Εθνικής Τράπεζας, έστρεψε τον φακό του προς το Νότο και αποτύπωσε το τμήμα της οδού Βασ. Σοφίας (όπως ονομαζόταν τότε η σημερινή οδός Παπαναστασίου) από την περιοχή της Κεντρικής πλατείας μέχρι την περιοχή του ναού του Αγίου Νικολάου.
Χαμηλά αριστερά στη φωτογραφία διακρίνεται ένα μικρό τμήμα της Κεντρικής πλατείας και η οροφή του γωνιακού περιπτέρου του Σάββα Χατζησάββα, μαζί με την αρχή της οδού Κούμα. Από τα κτίρια, φαίνεται στην άκρη αριστερά ένα μικρό τμήμα από το κτίριο των αδελφών Μποσινιώτη, το οποίο θεμελιώθηκε στις 20 Οκτωβρίου 1908. Ήταν τριώροφο, και στο μεν ισόγειο λειτουργούσε καφεζαχαροπλαστείο, ενώ οι άλλοι όροφοι στέγαζαν το ξενοδοχείο "Πανελλήνον". Από τον σεισμό του Μαρτίου του 1941 ο επάνω όροφος υπέστη σοβαρές ζημιές και κρημνίσθηκε, ενώ οι υπόλοιποι δύο όροφοι ελάχιστα επηρεάσθηκαν. Μεταπολεμικά το κτίριο έμεινε διώροφο. Το ισόγειο διατήρησε το περίφημο καφενείο του, ενώ στον όροφο στεγάσθηκαν διάφορα γραφεία. Τον Απρίλιο του 1976 κατεδαφίσθηκε και στη θέση του κτίσθηκε πολυώροφη οικοδομή.
Σε επαφή με το "Πανελλήνιον" παρατηρούμε ότι βρίσκεται ένα ισόγειο κτίσμα το οποίο συνήθως φιλοξενούσε ζαχαροπλαστείο με διάφορα κατά καιρούς ονόματα, ανάλογα με τον επιχειρηματία που το λειτουργούσε. Την περίοδο που τραβήχτηκε η φωτογραφία στέγαζε το ζαχαροπλαστείο "Ελληνικόν", όπως μας δηλώνει η επιγραφή του. Το ευρύ πεζοδρόμιο εμπρός από το "Πανελλήνιον" και το "Ελληνικόν" είναι γεμάτο από τραπεζοκαθίσματα.
Δεξιότερα παρεμβάλλεται η οδός Βασιλίσσης Σοφίας. Στο κέντρο του οδοστρώματος, στη διασταύρωση με την Κούμα, φαίνεται ότι γίνονται κάποιες εργασίες. Ο δρόμος είναι άδειος από οχήματα, ενώ η κίνηση των ανθρώπων είναι μειωμένη.
Δεξιά προβάλλει ο όγκος ενός "λαβωμένου" νεοκλασικού αρχοντικού. Είναι το μέγαρο Νικολάου Καρανίκα, όπως ονομαζόταν, ένα από τα ομορφότερα κτίσματα της Λάρισας. Αποτελούσε ένα στολίδι της Κεντρικής πλατείας και ο ανατολικός προσανατολισμός του πρόσφερε σπουδαία θέα στον ανοικτό χώρο της πλατείας. Είχε κτισθεί το 1910 από τον γαιοκτήμονα Νικόλαο Καρανίκα με θαυμάσια νεοκλασική αρχιτεκτονική και κατελάμβανε τη γωνία των οδών Παπαναστασίου και Ίωνος Δραγούμη. Στον επάνω όροφο έμενε ο ιδιοκτήτης με την οικογένειά του, ενώ η κατασκευή του ισογείου ήταν καταμερισμένη σε καταστήματα[2].
Όμως όπως συνέβη με τα περισσότερα κτίρια της πόλης, οι ιταλικοί και γερμανικοί βομβαρδισμοί και κυρίως ο δυνατός σεισμός του Μαρτίου του 1941 τραυμάτισαν σοβαρά το οικοδόμημα αυτό. Ο όροφος έπαθε μεγαλύτερες ζημιές, με αποτέλεσμα να καταστεί ακατοίκητος. Έτσι οι ένοικοι αναγκάσθηκαν να το εγκαταλείψουν. Στο ισόγειο, έπειτα από ορισμένες επιδιορθώσεις, λειτούργησε για πολλά χρόνια το ζαχαροπλαστείο «Αίγλη» του Βασίλη Πασχονίδη και δίπλα κάποια άλλα καταστήματα.
Στη φωτογραφία διακρίνεται η βόρεια πλευρά του άνω ορόφου του αρχοντικού, στον οποίο φαίνονται οι ζημιές που υπέστη από τις συμφορές της κατοχής, ιδιαίτερα η μετακίνηση της στέγης. Μπροστά του ανοίγεται ευρύς τετράγωνος εξώστης.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1960 η κόρη του ιδιοκτήτη και κληρονόμος όλου του οικοδομήματος Θάλεια Καρανίκα-Δημητράτου απέφυγε να συντηρήσει το υπέροχο αυτό κτίσμα, το κατεδάφισε και στη θέση του υψώθηκε το πολυώροφο κτίριο που υπάρχει μέχρι σήμερα, το οποίο κατέλαβε τον προνομιακό αυτό χώρο χωρίς ο κατασκευαστής να του προσδώσει καμία εμπνευσμένη αρχιτεκτονική εμφάνιση. Οι όροφοι αρχικά στέγασαν επί επταετίας την Περιφερειακή Διοίκηση Θεσσαλίας, μετά την μεταπολίτευση και μέχρι πρόσφατα λειτουργούσαν το Ταμείο και η Α΄ Οικονομική Εφορία, ενώ σήμερα έχουν μετακομίσει ορισμένες δημοτικές υπηρεσίες.
Πιο πίσω στη φωτογραφία, στη γωνία Βασ. Σοφίας και Παπακυριαζή διακρίνεται η οικοδομή του Παναγιωτακόπουλου. Όλα τα κτίσματα κατά μήκος του δρόμου, μέχρι εκεί που μπορεί να φθάσει η ευκρίνεια του φωτογραφικού φακού, είναι ισόγεια και μερικά διώροφα. Βλέπετε δεν είχε ακόμα ψηφισθεί ο νόμος περί "αντιπαροχής". Ο δρόμος φθάνει μέχρι πίσω από την εκκλησία του Αγίου Νικολάου και χάνεται. Στο βάθος προβάλλουν εκτάσεις με πολλά δένδρα. Αριστερά ανήκουν στο μεγάλο αγρόκτημα του Αβέρωφ που βρισκόταν γύρω από τον μικρό Προφήτη Ηλία, στην αρχή της δρόμου προς την Καρδίτσα. Δεξιά αντιστοιχούν στα πολλά πεύκα που υπήρχαν στον μεγάλο προαύλιο χώρο που περιέβαλλε τον Άγιο Νικόλαο.
Η σημερινή εικόνα είναι οπωσδήποτε οικεία σε μεγαλύτερους ηλικιακά Λαρισαίους, καθώς απεικονίζει ένα κεντρικό τμήμα της πόλης όπως ήταν πριν από 55-60 χρόνια. Ποιος από τους μεγάλους δεν θυμάται τον πεζόδρομο της οδού Κούμα μπροστά από τα τραπεζοκαθίσματα των ζαχαροπλαστείων, ο οποίος τις βραδινές ώρες γέμιζε από νέους και κοπέλες της Λάρισας να κάνουν επί ώρες βόλτες πάνω κάτω τη διαδρομή μέχρι την οδό Μ. Αλεξάνδρου;
[1]. Βλέπε: Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Η οδός Ακροπόλεως. Μια ιστορική οδός, εφ. "Ελευθερία", Λάρισας, φύλλο της 6ης Ιουλίου 2016.
[2]. Ολύμπιος (Περραιβός Κώστας), Πώς ήταν ο χώρος γύρω από την πλατεία, εφ. Λάρισα, φύλλο της 3ης Ιουλίου 1972.
* Από τον Νίκο Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
