Επιστολικό δελτάριο του Ι. Ρέκος και Σία, Θεσσαλονίκη. Γύρω στα 1970
Η σημερινή εικόνα δεν είναι και τόσο παλιά. Από τη χρονολόγηση των απεικονιζόμενων κτιρίων υπολογίζεται ότι η λήψη της ανάγεται περίπου στο 1970, δηλαδή η φωτογραφία μάς δείχνει πώς ήταν ένα μέρος της βορειοδυτικής πλευράς της Πλατείας Ταχυδρομείου πριν από 45 περίπου χρόνια. Την έχει αναρτήσει στην ιστοσελίδα του ο φίλος Θωμάς Κυριάκος πριν από μερικούς μήνες και απ’ εκεί την έχω αντιγράψει. Ο φωτογράφος στάθηκε σε κάποιο ψηλό κτίριο[1] της ανατολικής πλευράς της πλατείας και τις πρώτες μεταμεσημβρινές ώρες μιας ηλιόλουστης ημέρας αποτύπωσε το κεντρικό αυτό σημείο της Λάρισας.
Στο αριστερό τμήμα της φωτογραφίας ο φακός κατέγραψε μεγάλο μέρος της πλατείας Ταχυδρομείου. Γνωρίζουμε ότι η ονομασία της πλατείας αυτής έχει κατά καιρούς αλλάξει. Πάντως επίσημα ποτέ δεν ονομάσθηκε Ταχυδρομείου. Απλώς η ονομασία αυτή έμεινε στη συνείδηση των Λαρισαίων λόγω της παρουσίας του Ταχυδρομείου και Τηλεγραφείου που υπήρχε στη βορειανατολική γωνία της, εκεί όπου σήμερα υψώνεται το Grand Hotel. Μία από τις πρώτες ονομασίες της ήταν Ταγματάρχου Κωνσταντίνου Λώρη[2]προς τιμήν ενός ηρωικού αξιωματικού των πολεμικών συγκρούσεων του 1886, η οποία όμως δεν επεκράτησε γιατί αντικαταστάθηκε από την ονομασία πλατεία Ρήγα Φεραίου. Άλλες ονομασίες μεταπολεμικά ήταν πλατεία Stratford, αν θυμάμαι σωστά την αγγλική πόλη, Δημητρίου Χατζηγιάννη και σήμερα ονομάζεται επίσημα Εθνάρχου Μακαρίου.
Ο δρόμος που εφάπτεται στην πλατεία είναι η Παπακυριαζή. Από δεξιά διακρίνεται ένα μεγάλο μέρος του διώροφου κτιρίου του οδοντιάτρου Νικολάου Παρίση. Ήταν ένας από τους πρώτους επιστήμονες οδοντιάτρους της Λάρισας. Το αμέσως επόμενο οίκημα, με τα έντονα νεοκλασικά στοιχεία είναι το αρχοντικό του εργολάβου Κώστα Πουλιάδη, που το έκτισε ο ίδιος για να στεγάσει την οικογένειά του. Αργότερα περιήλθε στην ιδιοκτησία του Αθανασίου Γουνιτσιώτη, ο οποίος διατηρούσε κατάστημα ψιλικών στην οδό Βενιζέλου, κοντά στην περιοχή όπου βρίσκεται σήμερα το Αρχαίο Θέατρο. Από αυτόν το αγόρασε ο χειρουργός Γεώργιος Κατσίγρας με σκοπό να το κατοικήσει, αλλά είχε υποστεί σοβαρές ζημιές από τους σεισμούς και τελικά δεν θεωρήθηκε κατοικήσιμο.
Μεσολαβεί η οδός Ασκληπιού και εν συνεχεία διακρίνεται η χειρουργική κλινική του Γεωργίου Κατσίγρα, η οποία διέθετε δύο ορόφους. Είχε κατασκευασθεί τη δεκαετία του 1950 και λειτούργησε σαν κλινική μέχρι το 1988, οπότε αγοράσθηκε από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Από το 1992,με την προσθήκη και ενός ακόμη ορόφου, στέγασε την Ιατρική Σχολή στα πρώτα βήματά της,
Το επόμενο μετά την κλινική κτίριο που φαίνεται και καλύπτει τη γωνία Ρούσβελτ και Παπακυριαζή είναι του Λύτρα. Πιο πριν υπήρχε στη θέση αυτή το κατάστημα οικοδομικών υλικών του Κλεάνθη Μπακαλούδη.
Στη συνέχεια της οδού Παπακυριαζή, στο βάθος της φωτογραφίας, ήταν στη γωνία το πρατήριο καυσίμων των αδελφών Πράσσα. Σήμερα στο σημείο αυτό βρίσκεται ένα εστιατόριο-ταχυφαγείο. Πιο μπροστά η γωνία αυτή είχε κατά διαστήματα διάφορες χρήσεις. Πίσω του ακριβώς διακρίνεται η πολυκλινική του ιατρού Νικολάου Ράπτη, η οποία είχε κτισθεί το 1932 και διέθετε την περίοδο εκείνη τμήματα πολλών ειδικοτήτων. Η κλινική αυτή λόγω του μεγέθους της, πολλές φορές και ιδίως κατά τη διάρκεια της κατοχής, αντικατέστησε ή αναπλήρωνε το Δημοτικό Νοσοκομείο, λόγω των καταστροφών που είχε υποστεί από τους βομβαρδισμούς.
Τέλος, πίσω από την κλινική αναγνωρίζεται ο τσιμεντένιος σκελετός του Δικαστικού Μεγάρου, ο τελευταίος όροφος του οποίου φαίνεται να είναι υπό κατασκευήν. Νομίζω ότι η λεπτομέρεια αυτή, όπως πολύ σωστά επισήμανε ο Θωμάς Κυριάκος, προσδιορίζει και τη χρονολογία λήψεως της φωτογραφίας. Είναι γνωστό ότι το Δικαστικό Μέγαρο άρχισε να κτίζεται το 1970 κατά τη διάρκεια της επταετίας και τα εγκαίνια έγιναν τον Ιούλιο του 1972 από τον τότε υπουργό Δικαιοσύνης Άγγελο Τσουκαλά.
Η σημερινή εικόνα αποτυπώνει μια πολύ ήσυχη πλευρά της Λάρισας. Η Παπακυριαζή είναι ακόμα αυτοκινητόδρομος, ο κόσμος απουσιάζει, τα τροχοφόρα είναι ελάχιστα και σταθμευμένα και δεν υπάρχει καμία κίνηση. Για την πόλη ήταν μια περίοδος όπου η πλατεία Ταχυδρομείου δεν είχε ακόμα αρχίσει να αναπτύσσεται, όπως άλλες περιοχές της, στις οποίες είχε ξεκινήσει η οικονομική, διοικητική και πληθυσμιακή της ανάπτυξη. Εδώ ορισμένα αρχοντικά της διατηρούνται ακόμη, ενώ από την πλευρά της οδού Ρούσβελτ έχουν ήδη ξεπηδήσει τα πρώτα πολυώροφα κτίρια. Να την ονομάσουμε μια εικόνα ειδυλλιακή; Ας αρκεσθούμε να την πούμε ανθρώπινη, συγκρίνοντάς την με το σήμερα.
--------------------------------
[1]. Το ψηλό κτίριο την περίοδο εκείνη πρέπει να ήταν το ξενοδοχείο «Γαλαξίας» που είχε κτισθεί στη θέση του παλιού διώροφου ξενοδοχείου «Τέμπη» του Γιαταγάνα. Όταν το ξενοδοχείο «Γαλαξίας» σταμάτησε να λειτουργεί, το κτίριο διαρρυθμίστηκε κατάλληλα για να στεγάσει το Bodyline, το οποίο εδώ και λίγα χρόνια, από την περίοδο που η χώρα μας μπήκε σε οικονομική κρίση, διέκοψε τη λειτουργία του και οι όροφοί του έχουν εγκαταλειφθεί.
[2]. Ο Κωνσταντίνος Λώρης (1837-1886) κατά τη διάρκεια του 1886 ήταν διοικητής του 9ου ευζωνικού τάγματος που είχε έδρα το Ζάρκο. Στις μεθοριακές συγκρούσεις του Μαΐου της χρονιάς εκείνης με την Οθωμανική αυτοκρατορία, επειδή η τελευταία δεν τήρησε τα συμφωνηθέντα στη Συνθήκη του Βερολίνου όσον αφορά τα σύνορα, ο ταγματάρχης Κωνσταντίνος Λώρης πληγώθηκε στην περιοχή της Άνω Κούτρας του Ζάρκου και μετά από τρεις ημέρες υπέκυψε στα τραύματά του. «Η σωρός του Λώρη διεκομίσθη εις Λάρισσαν. Του απεδώθησαν μεγάλαι στρατιωτικαί τιμαί και ετάφη. Ο Δήμος ονόμασε μια μεγάλη πλατεία της πόλεως εις πλατείαν Κωνσταντίνου Λώρη». Βλέπε: Τζαραβέλας Βασίλειος, Παρουσιάστε...Άρμ, Αθήναι (1957) σελ. [107].
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΘ. ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ
nikapap@hotmail.com
