* Από τον Στέφανο Παπαγεωργίου
Ο Βενιζέλος το 1916 βλέποντας ότι η ουδετερότητα του βασιλιά οδηγεί την Ελλάδα στην καταστροφή, δημιουργεί την κυβέρνηση Εθνικής Αμύνης στη Θεσσαλονίκη, η οποία στις 11 Νοεμβρίου του 1916 αναγνωρίστηκε από τις συμμαχικές δυνάμεις. Την επόμενη μέρα ο Βενιζέλος κήρυξε επισήμως τον πόλεμο στις γερμανοβουλγαρικές δυνάμεις. Για την ιστορία να αναφέρουμε ότι τελικά λόγω των ενεργειών του Βενιζέλου περιήλθαν στην Ελλάδα η Ανατολική Μακεδονία και η Δυτική Θράκη μετά από νικηφόρες μάχες των Ελλήνων με τη βοήθεια των συμμάχων κατά των Γερμανοβουλγάρων.
Το Νοέμβριο του 1916 μετά την κατάρρευση των διαπραγματεύσεων μεταξύ του Συμβουλίου του Στέμματος και των συμμάχων στην Αθήνα έγιναν τα λεγόμενα «Νοεμβριανά» γεγονότα σε Αθήνα και Πειραιά και συγκεκριμένα 18 και 19 Νοεμβρίου μεταξύ Αγγλογαλικού στρατού και επίστρατων, όπου σκοτώθηκαν 57 Άγγλοι στρατιώτες, 60 Γάλλοι και 30 επίστρατοι με πολλούς τραυματίες εκατέρωθεν. Μετά από αυτά, στην Αθήνα στις 12 Δεκεμβρίου 1916 πραγματοποιήθηκε στο Πεδίον του Άρεως το τραγικό γεγονός του Αναθέματος κατά του Βενιζέλου.
Εκεί όλη η Εκκλησία, παπάδες, δεσποτάδες, όλη η Ιερά Σύνοδος με επικεφαλής τον αρχιεπίσκοπο Αθηνών Θεόκλητο είχε καλέσει τον λαό με προκήρυξη να προσέλθει στις 3μ.μ. να «αναθεματίσει τον τρισκατάρατο, προδότη Βενιζέλο». Η προκήρυξη αυτή έλεγε επιπλέον «όλοι ανεξαιρέτως, νέοι, γέροντες, άντρες γυναίκες και παιδιά ρίψατε ανά ένα λίθον αναθέματος κατά του μυσαρού προδότου και δολοφόνου της πατρίδος και του βασιλέως μας». Στο πεδίο του Άρεως είχε στηθεί ένα αχυρένιο ομοίωμα του Βενιζέλου όπου πρώτος ο Θεόκλητος αναφώνησε την προβλεπόμενη κατάρα «Κατά του Ελευθερίου Βενιζέλου, φυλακίσαντος αρχιερείς και επιβουλευθέντος την βασιλείαν και την πατρίδα ανάθεμα έστω!». Τον ακολούθησαν οι παπάδες πολλοί επίστρατοι και χιλιάδες πολίτες. Έτσι οι χιλιάδες πέτρες μεγάλες και μικρές σχημάτισαν ένα σωρό που έμεινε για πολλούς μήνες εκεί.
Η μεγαλύτερη πέτρα έγραφε Δήμος Αθηναίων. Οι επίστρατοι όμως και σε άλλες πόλεις της Ελλάδος έκαναν παρόμοια αναθέματα και τις πρώτες πέτρες τις έριχναν οι ανανήψαντες φιλελεύθεροι, οπαδοί του Βενιζέλου που τους είχαν υποχρεώσει οι επίστρατοι να υπογράφουν δήλωση μετανοίας και ότι τάσσονται υπέρ του βασιλιά Κωνσταντίνου.
Πολλές από αυτές τις πέτρες με τα ονόματα των Δήμων από το ανάθεμα, βρίσκονται σήμερα στα Χανιά στο Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών Ελευθέριος Βενιζέλος. Αρχηγός και εμπνευστής των επιστράτων (που ήταν περίπου 200.000 σε όλη την Ελλάδα) ήταν ο Ιωάννης Μεταξάς. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι οι επίστρατοι ήταν οι έφεδροι που είχε καλέσει ο Βενιζέλος το 1915 και που ο Κωνσταντίνος τους αποστράτευσε μετά την 21-2-1916 και που οι περισσότεροι από αυτούς ήταν από την Πελοπόννησο και έγιναν ο φόβος και ο τρόμος των βενιζελικών.
Όλα τα γεγονότα που συνέβησαν τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο του 1916 ήταν επακόλουθα του λεγόμενου Διχασμού στο ελληνικό κράτος, ενός διχασμού μεταξύ των βασιλοφρόνων και των φιλελευθέρων οπαδών του Βενιζέλου. Ο Βενιζέλος υποστήριζε την συμμετοχή της χώρας στο πλευρό των συμμάχων της Αντάντ ενώ ο βασιλιάς υποστήριζε την ουδετερότητα επειδή ήταν γερμανόφιλος.
Ο Σεφέρης που παρακολούθησε τα γεγονότα της Αθήνας σε ηλικία 16 χρονών έγραψε για αυτά μετά από χρόνια «Θυμάμαι το απομεσήμερο που είδα από το παράθυρο της οδού Μπουμπουλίνας το ελεεινό θέαμα του όχλου με δεσποτάδες και παπάδες που κουβαλούν πέτρες για το ανάθεμα του Βενιζέλου. Θυμάμαι την αηδία που με έπνιγε μπροστά στο φρικτό μνημείο με τα κερατοφόρα καύκαλα από τραγιά στην κορυφή του».
Βιβλιογραφία :
•«Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και η εποχή του», Τα νέα/Ιστορική Βιβλιοθήκη, Βερέμης – Νικολακόπουλος, 2005
•Έκθεση της πολεμικής ιστορίας των Ελλήνων, Έκδοση Αρχηγείου Ενόπλων Δυνάμεων, Αθήνα 1970
*Ο Στέφανος Παπαγεωργίου είναι τεχνολόγος μηχανικός – ιστορικός μελετητής
