Του Χάρη Ανδρεόπουλου*, xaan@theo.auth.gr
Οι μαθητές που ζητούν και παίρνουν απαλλαγή από τα Θρησκευτικά θα παρακολουθούν υποχρεωτικά τη διδασκαλία διαφορετικού θεματικού αντικειμένου, σε άλλο τμήμα της ίδιας τάξης, αναφέρει σε νέα, χθεσινή εγκύκλιός του το υπ. Παιδείας. Η νέα εγκύκλιος οριοθετώντας στους «μη Ορθοδόξους» μαθητές την εφαρμογή τόσο του δικού της περιεχομένου, όσο και του περιεχομένου της σχετικής προγενέστερης εγκυκλίου, εκ πρώτης όψεως φαίνεται να ...επανακαθιστά υποχρεωτική - όπως εκτιμούσαν χθες εκπαιδευτικοί κύκλοι - την παρακολούθηση του θρησκευτικού μαθήματος για τους Ορθόδοξους μαθητές, ανατρέποντας τις μέχρι στιγμής εκτιμήσεις ότι η δυνατότητα απαλλαγής είχε γενικευμένο χαρακτήρα, ότι αφορούσε, δηλαδή, άπαντες: Ορθοδόξους, ετεροδόξους και αλλοθρήσκους. Πιο συγκεκριμένα:
Από το υπ. Παιδείας κοινοποιήθηκε χθες στις περιφερειακές Δ/νσεις Εκπαίδευσης της χώρας η υπ’ αριθμ. Φ12 / 977 / 109744 / Γ1/26-08-2008 και υπογραφομένη από τον Ειδικό Γραμματέα κ. Γ. Γούση, νέα, διευκρινιστική εγκύκλιος για το θρησκευτικό μάθημα, η οποία αναφερόμενη στο θέμα της απασχόλησης των μαθητών που απαλλάσσονται από τα Θρησκευτικά, ορίζει τα εξής:
«Σας ενημερώνουμε ότι οι μη Ορθόδοξοι μαθητές δηλ. οι αλλόθρησκοι ή ετερόδοξοι, οι οποίοι σύμφωνα με την υπ΄ αριθμ. 104071/Γ2/4.8.2008 εγκύκλιο του ΥΠΕΠΘ απαλλάσσονται από το μάθημα των Θρησκευτικών για λόγους συνείδησης, κατά την ώρα διδασκαλίας του συγκεκριμένου μαθήματος παρακολουθούν υποχρεωτικά τη διδασκαλία διαφορετικού διδακτικού αντικειμένου σε άλλο τμήμα της ίδιας τάξης.
Στην περίπτωση, που η συγκεκριμένη τάξη λειτουργεί μόνο με ένα τμήμα, οι μαθητές αυτοί παρακολουθούν εκπαιδευτικό πρόγραμμα που καθορίζεται για το σκοπό αυτό από το Σύλλογο Διδασκόντων του Σχολείου. Για μεν τους αλλοδαπούς το πρόγραμμα αφορά στο μάθημα της ελληνικής γλώσσας, για δε τους υπόλοιπους μάθημα ανάλογο με τις μαθησιακές τους ανάγκες.»
* Εμπειρα στελέχη της εκπαίδευσης και παιδαγωγοί σε μια κατ' αρχήν εκτίμησή τους ανάφεραν ότι η συγκεκριμένη εγκύκλιος κινείται, σε θετική κατεύθυνση καθαρά και μόνο για λόγους ψυχοπαιδαγωγικούς, καθώς έρχεται να καλύψει το διδακτικό κενό που δημιουργείται στο ωρολόγιο πρόγραμμα σε αλλόθρησκους ή ετερόδοξους μαθητές οι οποίοι επικαλούμενοι «λόγους συνείδησης» απαλλάσσονταν και θα συνεχίσουν να απαλλάσσονται από τα Θρησκευτικά. Mέχρι τώρα οι μαθητές αυτής της κατηγορίας, δηλ. οι μη Ορθόδοξοι, την ώρα των Θρησκευτικών «έκοβαν βόλτες» στο προαύλιο, ενώ τώρα υποχρεώνονται να μένουν μέσα σε τάξη παρακολουθώντας ένα άλλο, εναλλακτικό μάθημα, όπως συμβαίνει και στα προηγμένα ευρωπαϊκά κράτη.
* Εμπειρα στελέχη της εκπαίδευσης και παιδαγωγοί σε μια κατ' αρχήν εκτίμησή τους ανάφεραν ότι η συγκεκριμένη εγκύκλιος κινείται, σε θετική κατεύθυνση καθαρά και μόνο για λόγους ψυχοπαιδαγωγικούς, καθώς έρχεται να καλύψει το διδακτικό κενό που δημιουργείται στο ωρολόγιο πρόγραμμα σε αλλόθρησκους ή ετερόδοξους μαθητές οι οποίοι επικαλούμενοι «λόγους συνείδησης» απαλλάσσονταν και θα συνεχίσουν να απαλλάσσονται από τα Θρησκευτικά. Mέχρι τώρα οι μαθητές αυτής της κατηγορίας, δηλ. οι μη Ορθόδοξοι, την ώρα των Θρησκευτικών «έκοβαν βόλτες» στο προαύλιο, ενώ τώρα υποχρεώνονται να μένουν μέσα σε τάξη παρακολουθώντας ένα άλλο, εναλλακτικό μάθημα, όπως συμβαίνει και στα προηγμένα ευρωπαϊκά κράτη.
- «Υπό την γενική αυτή έννοια, λοιπόν, ναί, θα μπορούσαμε να πούμε ότι εξ επόψεως παιδαγωγικής η νέα εγκύκλιος κινείται σε θετική κατεύθυνση, δίδοντας λύση σ' ένα παιδαγωγικό, όσο και πρακτικό (απασχόληση μαθητών) ζήτημα», σημείωναν οι ίδιοι κύκλοι. Αναλύοντας, όμως, περαιτέρω την συγκεκριμένη εγκύκλιο οδηγούνταν σε πιο ειδικά συμπεράσματα, όπως:
α) Αφού η καινούργια (η χθεσινή) εγκύκλιος οριοθετεί το εύρος της δυνατότητας για απαλλαγή σε «μη Ορθοδόξους», λογικά, συνάγεται ότι για τους μαθητές που είναι Ορθόδοξοι χριστιανοί το μάθημα εξακολουθεί να έχει υποχρεωτικό χαρακτήρα. Εμπειροι θεολόγοι καθηγητές επεσήμαιναν ότι «είναι αδιανόητο έως παράλογο να τίθεται θέμα «συνειδησιακό» στη παρακολούθηση του θρησκευτικού μαθήματος από ένα βαπτισμένο χριστιανό μαθητή, ή τους βαπτισμένους γονείς του...», υποστηρίζοντας με τον ισχυρισμό τους αυτό ότι το υπουργείο έρχεται απλώς να ξεκαθαρίσει ότι η δυνατότητα απαλλαγής απ’ τα Θρησκευτικά χωρίς, μάλιστα, αιτιολόγηση της σχετικής αίτησης, αφορά στους μη Ορθοδόξους – πράγμα απολύτως κατανοητό.
β) Ορισμένοι μάλιστα προσεκτικοί παρατηρητές των εξελίξεων γύρω απ’ το θρησκευτικό μάθημα, προς επίρρωσιν της παραπάνω άποψης (ότι η απαλλαγή αφορά αποκλειστικά τους μη Ορθοδόξους), παρέπεμπαν σε ρεπορτάζ της «Ελευθερίας» της περασμένης Παρασκευής, (22/08/2008, σελ. 16), όπου σε σχετική ανταπόκριση από την Κέρκυρα, ο εκεί ευρεθείς υπ. Παιδείας κ. Ευρ. Στυλιανίδης έκανε ξεκάθαρο λόγο για προστασία προσωπικών δεδομένων «των αλλοθρήσκων ή αλλοδόξων μαθητών» που δεν επιθυμούν να συμμετάσχουν στο μάθημα...». Αρα....
γ) Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμη και στο σχετικό πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη (αριθ. πρωτ. 19905.04.2.1/15-11-2004, βλ. «Νομοκανονικά», εκδ. Αντ. Σάκκουλα, τεύχος Οκτ. 2005, σελ. 168 – 196), προς το οποίο εναρμονίζει τις εγκυκλίους του το υπ. Παιδείας, καταγράφεται μεν, ως θεωρητική προσέγγιση, η άποψη ότι το δικαίωμα της απαλλαγής πέραν των ετεροδόξων και αλλοθρήσκων θα μπορούσε να αναγνωρισθεί ακόμη και στους ορθόδοξους μαθητές, επισημαίνεται όμως και η εκ του Συντάγματος υποχρέωση των ορθοδόξων μαθητών να παρακολουθούν το μάθημα τονίζεται μάλιστα ότι «είναι νοητή η υποχρέωση αυτή, της παρακολούθησης του μαθήματος, για όσους δηλώνουν ότι είναι ορθόδοξοι και όχι για τους σιωπούντες σχετικώς». Αρα, όπως προκύπτει, ούτε ο Συνήγορος του Πολίτη φαίνεται να έχει αντιρρήσεις για την υποχρεωτική διδασκαλία του θρησκευτικού μαθήματος, τουλάχιστον, για τους Ορθοδόξους - έτσι όπως ήταν μέχρι τώρα και όπως ζήτησε χθες η Διαρκής Ιερά Σύνοδος με υπόμνημά της προς το ΥΠΕΠΘ να συνεχίσει να είναι (υποχρεωτικό) το μάθημα.
* Φυσικά, για όλα τα παραπάνω το ΥΠΕΠΘ οφείλει να τοποθετηθεί με σαφήνεια, εκδίδοντας (γιατί όχι;) και ...τρίτη εγκύκλιο. Το θέμα είναι πολύ λεπτό και αυτό που χρειάζεται η εκπαιδευτική κοινότητα δεν είναι απανωτές εγκύκλιοι οι οποίες λόγω πολυπλοκότητος του θέματος χρήζουν, έτσι όπως συντάσσονται, ...συνταγματολογικής ερμηνείας, αλλά σαφείς και ξεκάθαρες οδηγίες για την εκπαιδευτική εφαρμογή του μαθήματος.
* Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι δημοσιογράφος – θεολόγος ΑΠΘ, καθηγητής στο Γυμνάσιο Αρμενίου και Γεν. Γραμματέας της Ενωσης Θεολόγων ν. Λάρισας (http://theologylar.blogspot.com ).
