Θα προσέξατε ασφαλώς κάτι περίεργο στις πρόσφατες εκλογές. Ότι για τους περισσότερους δεν είχαν αποτέλεσμα αλλά μήνυμα...
«Λάβαμε το μήνυμα του λαού», «θα μελετήσουμε το μήνυμα που μας έστειλαν οι ψηφοφόροι», «είναι σαφές το μήνυμα των εκλογών» και άλλα τέτοια. Λες και οι ψηφοφόροι αντί για ψηφοδέλτια έριξαν στις κάλπες την αλληλογραφία τους ή ψήφισαν με τα κινητά τους...
Η αιτία φυσικά βρίσκεται στην πρωτοφανή αποχή η οποία και «έστειλε» το σημαντικότερο μήνυμα που αναγκάστηκε να λάβει ποτέ ο πολιτικός κόσμος της χώρας μας. Μια αποχή που σε πολλές περιπτώσεις έφτασε και ξεπέρασε το 50% και που ίσως θα απασχολήσει για καιρό και θα προβληματίσει σοβαρά τους πολιτικούς μας άνδρες. Σκεφθείτε τι θα γινόταν αν δεν υπήρχε και η υποχρεωτικότητα της ψήφου. Αν και οι διατάξεις για την υποχρέωση του πολίτη να ψηφίσει έχουν από χρόνια αδρανήσει, εντούτοις το φόβητρο κάποιων κυρώσεων για κείνους που δεν προσέρχονται στην κάλπη, παραμένει ζωντανό και μας θυμίζει ότι είναι πια καιρός για την απελευθέρωση του δικαιώματος της ψήφου από τις διατάξεις του ποινικού κώδικα.
Βέβαια μετά τη σαρωτική αποχή που σημειώθηκε στις ευρωεκλογές, το τελευταίο που θα μπορούσε να σκεφτεί η Πολιτεία είναι η άρση των διατάξεων που επιβάλλουν την υποχρεωτικότητα της ψήφου. Υπάρχει φόβος ότι δεν θα πάνε να ψηφίσουν ούτε οι μισοί ψηφοφόροι!
Κι όμως, υποτίθεται ότι η μεταπολιτευτική δημοκρατία μας ενηλικιώθηκε προ πολλού, αν δεν γέρασε πρόωρα και εν αμαρτίαις, άρα δεν χρειάζεται τη νόθο και ισχνή νομιμοποίηση που της παρέχουν οι απειλές και τα επιτίμια. Υποτίθεται επίσης ότι η ψήφος είναι δικαίωμα κι όχι εξαναγκασμός, είναι ελεύθερη και απερίσπαστη δήλωση φρονήματος κι όχι βίαιη προσαγωγή στους ναούς της κάλπης, έστω και μόνο στα χαρτιά. Αν λοιπόν το πολιτικό μας σύστημα έχει εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του, στις ιδέες του, στην ελκυστικότητά του κι αν είναι τόσο έντιμο ώστε να αντιλαμβάνεται πως ο πολίτης αισθάνεται βαρύτατα προσβεβλημένος όταν συνειδητοποιεί ότι ενίοτε σύρεται ως την κάλπη υπό την απειλή κάποιων νομικών διατάξεων, ας καταργήσει τη μήτρα εκείνη που καθιστά υποχρεωτική τη συμμετοχή στις εκλογικές διαδικασίες κραδαίνοντας ποικίλα φόβητρα. Ώστε συν τοις άλλοις, να αποσαφηνιστεί και το πεδίο, να προσδιοριστούν τα πραγματικά ποσοστά αποχής και αδιαφορίας και η αυθεντική διάθεση συμμετοχής στα κοινά.
Έπειτα ο Έλληνας πολίτης είναι αρκετά πολιτικοποιημένος ώστε να μη χρειάζεται νομικές κυρώσεις για να προσέλθει στην κάλπη. Ακόμα και η αποχή, υπό καθεστώς υποχρεωτικότητας της ψήφου, είναι κι αυτή πολιτική πρακτική. Κάτι εκφράζει, άσχετα αν στις εκλογές της Κυριακής συνδυάστηκε με την τριήμερη αργία, τις παραλίες κ.λ.π.
Η συντριπτική, για την ελληνική πολιτική ιστορία, αποχή (αν εξαιρέσουμε τις εκλογές του 1946 όπου σημειώθηκε παρόμοια αποχή, η οποία ξεπέρασε το 50%) μας δίνει κι ένα ακόμα μήνυμα για να αναρωτηθούμε: Δεν είναι αναχρονισμός το «υποχρεωτικό δικαίωμα» της ψήφου; Το ίδιο αυτό δικαίωμα δεν περιέχει μια αντίφαση; Διότι εάν είναι υποχρεωτικό δεν είναι δικαίωμα. Κι αν είναι δικαίωμα δεν νοείται υποχρεωτική άσκησή του...
Φυσικά δεν είναι η πρώτη φορά που ένα σημαντικό μέρος του εκλογικού σώματος απέχει απο την ψηφοφορία. Η αποχή συχνά ξεπερνάει το 35% και ουδείς γνωρίζει σε τι ποσοστό θα έφτανε αν δεν υπήρχαν, έστω και τυπικά, οι διατάξεις περί υποχρεωτικότητας της ψήφου. Υπολογίζεται ότι περίπου δύο εκατομμύρια πολίτες δεν ασκούν αυτό το «υποχρεωτικό δικαίωμα». Δηλαδή δεν ψηφίζουν καθόλου. Εάν προσθέσει κανείς τα λευκά και τα άκυρα προκύπτουν άλλες εκατόν πενήντα χιλιάδες περίπου ψηφοφόροι, που πολλές φορές επίσης αρνούνται – επί της ουσίας – την ψήφο τους. Εάν σ΄αυτούς προστεθούν και οι ψήφοι που δίνονται στα λεγόμενα «μικρά» κόμματα, αλλά και στα ανύπαρκτα κομματίδια (σε βουλευτικές εκλογές, αλλά και σε ευρωεκλογές), τότε προκύπτει ότι ένας στους τρεις ψηφοφόρους δεν ψηφίζουν τα μεγάλα κόμματα, τα λεγόμενα «εξουσίας». Απομένουν λοιπόν τα δύο τρίτα. Αυτά μοιράζονται μεταξύ των δύο μεγάλων κομμάτων. Έστω δε ότι μοιράζονται ισομερώς. Τότε επιτρέπεται η σκέψη ότι το ένα τρίτο των ψηφοφόρων αποφασίζει για την μοίρα της χώρας. Εάν μάλιστα προστεθούν και οι μη έχοντες δικαίωμα ψήφου, τότε το ποσοστό εκείνων που αποφασίζουν για το μέλλον μας περιορίζεται ακόμα περισσότερο.
Δημοκρατία του ενός τρίτου; Πρέπει να το σκεφτούν όσοι μετά την όποια νίκη τους σε εκλογές μιλούν για «νίκη της πλειοψηφίας» ή ότι «η πλειοψηφία μίλησε», «ο λαός έστειλε το μήνυμά του» και άλλα ηχηρά παρόμοια.
Θα ήμουν περίεργος να δω πόσοι θα ψήφιζαν (ειδικά σ΄αυτές τις εκλογές όπου η «η αποχή μίλησε») εάν το δικαίωμα της ψήφου δεν ήταν υποχρεωτικό. Οι αριθμοί θα έδειχναν κάτι σαν δημοκρατία ενός τετάρτου. Ή και λιγότερο...
Θα αναρωτιέται κανείς τώρα πώς τελικά θα ερμηνεύσουν αυτή τη μεγάλη αποχή τα κόμματα και τι διδάγματα θα αντλήσουν από αυτό το «μήνυμα» των ευρωεκλογών.
Προσωπικά πιστεύω ότι τα κόμματα και οι πολιτικοί δεν θα κάτσουν να σκάσουν... Κατά βάθος μπορεί και να χαίρονται! Ξέρουν ότι αυτοί που απέχουν θα έριχναν «μαύρο» αν πήγαιναν να ψηφίσουν, ενώ με την αποχή ο συσχετισμός των δυνάμεων δεν μεταβάλλεται άρδην. «Ας ψηφίζουν μόνο οι δικοί μας, οι φανατικοί. Αυτούς χρειαζόμαστε», λένε τα κόμματα τρίβοντας τα χέρια τους...
Κι αυτό υπ ΄όψιν όσων απέχουν απο τις εκλογικές διαδικασίες σε ένδειξη διαμαρτυρίας, στρέφοντας τα νώτα προς τους πολιτικούς και τα κόμματα. Δεν τα στρέφουν προς αυτούς. Προς εαυτούς τα στρέφουν και προς το μέλλον του τόπου τους.
Και κάτι ακροτελεύτιο, για την ιστορία: Γνωρίζετε ότι η υποχρεωτικότητα της ψήφου ισχύει μόνο στην Ελλάδα και στο Βέλγιο, όπου καθιερώθηκε για πρώτη φορά; Την επέβαλε εκεί η δεξιά για να εξαναγκάσει τους συντηρητικούς αστούς να φτάσουν ως τις κάλπες! Διότι σε αντίθεση με τις αριστερές λαϊκές μάζες, οι χορτάτοι Βέλγοι μπουρζουάδες περιφρονούσαν τις δημοκρατικές διαδικασίες και απείχαν από τις εκλογές......
