Τα αγωνιώδη δημοσιεύματα με αντικείμενο την κρίση που μαστίζει διεθνώς τον Τύπο εξαπλώνονται πιο γρήγορα και από τα κρούσματα της γρίπης των χοίρων. Με εφημερίδες κολοσσούς να έχουν ήδη εγκαταλείψει τα εγκόσμια και άλλες να παραμένουν στη ζωή μόνο με «τεχνική υποστήριξη» σε θαλάμους εντατικής θεραπείας, είναι λογικό ο χώρος να ανησυχεί για το μέλλον του. Πιθανόν άργησε αρκετά να το κάνει, ανησυχώντας για όλα τα άλλα.
«Φταίει το ραδιόφωνο, η τηλεόραση, το internet» λένε άνθρωποι του Τύπου ασπαζόμενοι το δόγμα: «για όλα φταίνε οι άλλοι». Μάλιστα! Μπορεί να φταίει και ο ανάδρομος Ερμής. Δηλαδή, το λογικό θα ήταν η εξέλιξη να έχει σταματήσει στην εποχή του Γουτεμβέργιου, ώστε οι εφημερίδες να συνεχίσουν να μεσουρανούν; Χαζό! Εξέλιξη λέγεται. Αλλιώς θα τη λέγαμε στασιμότητα, άγαλμα, ιμάμ-μπαϊλντί, Έβερεστ, μύδι ή ό,τι άλλο υποδηλώνει ακινησία τέλος πάντων.
Δουλειά της εξέλιξης είναι να προκαλεί κρίσεις σε καθετί «παλιό». Δουλειά των δημοσιογράφων είναι η πρόβλεψη των επιδράσεών της. Αν κάποιοι, λοιπόν, μπορούσαν να προβλέψουν τη διαφαινόμενη κρίση του Τύπου προωθώντας τις απαιτούμενες διορθώσεις, αυτοί θα έπρεπε να είναι οι δημοσιογράφοι των εφημερίδων. Ο δημοσιογράφος που δεν αντιλαμβάνεται τις μεταβολές, απλώς δεν είναι δημοσιογράφος. Ίσως είναι αγροφύλακας, χαρτορίχτρα, λιμενεργάτης αλλά όχι δημοσιογράφος. Ο Τύπος δεν θα μπορούσε να παραμείνει ανεπηρέαστος από τις εξελίξεις. Διακρίσεις η εξέλιξη δεν κάνει. Αν οι εφημερίδες μπορέσουν να ανανεωθούν και να προσαρμοστούν, έχει καλώς. Αν, για κάποιο λόγο, δείξουν ανημπόρια, τότε πάμε για τα κόλλυβα... και τι καλός που ήταν ο μακαρίτης!
Αν όντως για την κρίση του Τύπου «φταίνε οι άλλοι», τότε ο Τύπος είναι ήδη νεκρός! Ραδιόφωνο, τηλεόραση και Διαδίκτυο δεν θα επιδείξουν καμιά καλότητα αφήνοντας ζωτικό χώρο στο πιο παραδοσιακό από τα μέσα. Οπότε κάθε συζήτηση είναι άσκοπη και σταματά εδώ. Ακόμα και ο Μπομπ ο Σφουγγαράκης καταλαβαίνει ότι η πρακτική των εφημερίδων «να προσφέρουμε κι εμείς ό,τι προσφέρουν τα υπόλοιπα μέσα», δεν αποτελεί λογικό σημείο εκκίνησης για την εξεύρεση λύσεων. Όσο, λοιπόν, ο Τύπος παίζει στο γήπεδο των άλλων media, θα μετράει ήττες περισσότερες και από την ΑΕΛ στα play off.
Υπάρχει μία ελπίδα για τον Τύπο κι αυτή είναι ο ίδιος να... έχει ευθύνες για την κρίση του κι αυτές να γίνουν αντιληπτές από τα στελέχη του. Σε αυτή και μόνο την περίπτωση υπάρχουν λύσεις εκ των έσω, εφικτές και ανεξάρτητες από την πορεία των πιο σύγχρονων μέσων. Οι εφημερίδες πρέπει να κάνουν την αυτοκριτική τους και αυτή να στηριχτεί στο απλό: ο Τύπος μπορεί να έχει μέλλον, αρκεί να ξεφύγει από το παρελθόν του! Άρα μένει να δούμε ποιο είναι αυτό το παρελθόν, γεγονός που μας οδηγεί σε δυο στοιχεία.
Το ένα έχει να κάνει με την εμμονή των εφημερίδων στη διαιώνιση του κομματικού παιχνιδιού ενώ ήδη η κοινή γνώμη δηλώνει έμπρακτα την αποστροφή της στον αμαρτωλό κομματισμό. Οργάνωση, αντικειμενική παρουσίαση και αποκωδικοποίηση του όγκου των πληροφοριών που μας κατακλύζουν είναι αυτό που λείπει. Δε χρειαζόμαστε περισσότερη πληροφόρηση αλλά «τάξη» στην πληροφόρηση που δεχόμαστε. Αυτό μπορούν να προσφέρουν οι εφημερίδες! Το μέλλον του Τύπου βρίσκεται σε ανθρώπους που επιζητούν κατανόηση της εποχής και των προοπτικών της απεγνωσμένα. Οι υπόλοιποι μόνο με αφορμή τα δώρα των εφημερίδων θα αποτελούν κοινό τους -μάλλον όμως όχι και αναγνώστες τους!
Το άλλο και μάλλον σημαντικότερο έχει να κάνει με το ύφος των εφημερίδων. Οι εφημερίδες σήμερα είναι βαρετές, καταθλιπτικές και τρομακτικές! Τις πιάνεις στα χέρια σου και νιώθεις ανατριχίλες. Λείπει από αυτές το ανατρεπτικό και το πρωτότυπο. Λείπει, από τα περισσότερα κείμενά τους, το ευχάριστο (όχι το γελοίο), το γρήγορο (όχι το επιφανειακό), το αισιόδοξο (που δεν παραποιεί τα γεγονότα), το ανατρεπτικό (όχι το εκούσια προκλητικό) γράψιμο. Καταγράφουν (έτσι λένε) την επικαιρότητα, χωρίς να είναι επίκαιρες οι ίδιες. Οι περισσότερες εφημερίδες μουχλιάζουν έχοντας ταυτίσει το σοβαρό με το βαρύγδουπο, το θλιβερό, το απαισιόδοξο, την έλλειψη χιούμορ. Λείπει από αυτές η γλώσσα αλλά και τα θέματα που θα έβρισκαν απήχηση στους νέους. Κι όμως, σ’ αυτούς πρέπει να επενδύσει ο Τύπος, γιατί αυτοί χρειάζονται περισσότερο από κάθε άλλον την ενημέρωση. Ο Τύπος θα «δει τα ραπανάκια ανάποδα» πολύ σύντομα, αν συνεχίσει να θεωρεί σημείο αναφοράς την αισθητική των υπερηλίκων ή συντηρητικών αντιλήψεων αναγνωστών του κι αυτό δε θα αργήσει να συμβεί. Οι εφημερίδες χρειάζονται νέο κοινό και άρα κείμενα που δε θα θυμίζουν επικήδειους. Χρειάζονται διαφορετικό ύφος προσέγγισης και ανάδειξης της επικαιρότητας και άρα χρειάζονται δημοσιογράφους με σύγχρονο λόγο και αισθητική. Όσοι από αυτούς «δεν το έχουν» καλό είναι να κρεμάσουν τα … πληκτρολόγιά τους και να αποτραβηχτούν!
Κάθε έντυπο έχει δυο λύσεις. Να χαθεί μέσα στο συντηρητισμό του αποφεύγοντας την ανανέωση ατόμων, ιδεών και ύφους ή να ζήσει εγκαταλείποντας το λαϊκισμό, την προπαγάνδα και το στιλ γραφής που θυμίζει νεκρολογίες. Γεγονός είναι ότι χρειαζόμαστε έναν Τύπο σύγχρονο, αισιόδοξο και σοβαρό. Άρα χρειαζόμαστε έναν «τύπο και υπογραμμό» με βάση σύγχρονες αντιλήψεις ποιότητας και αισθητικής. Το βέβαιο είναι ότι δε χρειαζόμαστε έναν Τύπο νεκρό, έστω κι αν καθημερινά ο ίδιος γράφει τον επικήδειό του!
* Ο κ. Ζάχος είναι καθηγητής στο
φροντιστήριο «άποψη»
http://sotiriszachos.blogspot.com
