Το κοινωνικό φαινόμενο της ανεργίας δεν αποτελεί φαινόμενο της σημερινής εποχής. Όμως σήμερα, όσο ποτέ άλλοτε παρουσιάζεται σε μεγαλύτερη έκταση και οξύτητα, γιατί η τεράστια ανάπτυξη της τεχνολογίας έφερε και την αντίστοιχη ανάπτυξη και επέκταση της μηχανής σε όλους τους τομείς της εργασίας. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να μειωθεί κατά την ίδια έννοια η προσφερόμενη από τους ανθρώπους εργασία. Το πρόβλημα της ανεργίας θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα και επιτακτικότερα κοινωνικά προβλήματα και επιβάλλει άμεση και σοβαρή κοινωνική αντιμετώπιση. Η κοινωνική πολιτική που αποβλέπει στην κοινωνική ισορροπία έχει χρέος να αναζητήσει και να βρει τρόπους ταχείας επίλυσης του προβλήματος. Και σε πολύ παλιότερες εποχές η ανεργία απασχόλησε σοβαρά τις κοινωνίες, αλλά σήμερα έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις και τη χαρακτηρίζει μεγάλη διάρκεια. Το πρόβλημα της ανεργίας βασικά προέρχεται από την ύπαρξη μεγαλύτερης προσφοράς εργατικών χεριών από την υπάρχουσα ζήτηση, όπου με βάση το γενικό νόμο προσφοράς και ζήτησης, η υπερπροσφορά αυτή εργατικών χεριών στην αγορά εργασίας φέρνει τη μείωση της ζήτησης και επομένως την ανεργία ενός μεγάλου αριθμού εργαζομένων, που το αποτελούν κυρίως ορισμένες κατηγορίες του πληθυσμού οι «ειδικές ομάδες», στις οποίες κατατάσσονται: οι γυναίκες, οι νέοι, τα ηλικιωμένα άτομα, οι μειονεκτούντες σωματικά και οι έγχρωμοι. Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι ότι με την ανεργία ένα πλήθος ανθρώπων αποτραβιούνται από την κοινωνική δράση, μένοντας μακριά από την παραγωγική διαδικασία και στη συνέχεια μακριά από την κατανάλωση των υλικών αγαθών. Πέρα όμως από τις οικονομικές επιπτώσεις που έχει η ανεργία και που πολλές φορές φτάνουν στο σημείο να δημιουργήσουν πρόβλημα επιβίωσης των ανέργων και των οικογενειών τους, επιφέρουν πολλά άλλα προβλήματα, κοινωνικά και ψυχολογικά. Ο άνεργος νιώθει ως απόβλητος της κοινωνίας και καταδικασμένος στον αργό θάνατο. Ενώ η κοινωνία έχει υποχρέωση να μεριμνά ώστε το σύνολο των μελών της να απολαμβάνει ισόμετρα τα υλικά αγαθά που υπάρχουν, δεν μπορεί να στηριχτεί σε κάποια δικαιολογητική βάση για να εξηγήσει το φαινόμενο της ανεργίας. Η απόγνωση οδηγεί τον άνεργο σε εχθρική στάση απέναντι στην κοινωνία και οι ενέργειές του παρακινούνται όχι από τη λογική, αλλά από τον παραλογισμό, που τα όριά του είναι ανεξέλεγκτα. Στη σύγχρονη εποχή αίτια της ανεργίας θεωρούνται: α. Η τεχνολογική ανάπτυξη και επέκταση της μηχανής σε πολλούς τομείς της οικονομίας, που αποστερεί την εργασία από πολλά άτομα, ενώ συγχρόνως δημιουργεί νέες και καλύτερες προϋποθέσεις για την εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών. β. Η συσσώρευση του κεφαλαίου σε ορισμένες μεγάλες επιχειρήσεις και η κατάργηση των μικρότερων, φέρνει την ανεργία στους εργαζομένους σ' αυτές. γ. Η μη κατάλληλη αξιοποίηση παραγωγικά των κερδών των επιχειρήσεων, στην περίπτωση που ο κεφαλαιούχος αποθησαυρίζει τα κέρδη και δεν τα διαθέτει στην παραγωγική διαδικασία. δ. Η μη ύπαρξη σωστού προγραμματισμού για τη λειτουργία επαγγελμάτων δημιουργεί το φαινόμενο του κορεσμού σε ορισμένα επαγγέλματα, ενώ σε άλλα υπάρχει περιορισμένος αριθμός λειτουργίας, γι' αυτό και δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν τις απαιτήσεις του κοινωνικού συνόλου. ε. Το κοινωνικό φαινόμενο της πολυθεσίας. Είναι ένα σοβαρό και πολύπλευρο κοινωνικό πρόβλημα, γιατί οι επιπτώσεις του είναι οικονομικές, κοινωνικές και ψυχολογικές. Η ανεργία ήταν ένα γενικό φαινόμενο που εμφανίστηκε στη δεκαετία του 1970 και κατά τα τελευταία χρόνια πήρε μεγαλύτερες διαστάσεις. Ήταν επακόλουθο του πληθωρισμού, που εξασθένισε και ανέτρεψε την οικονομία σε πολλές χώρες. Τα παραπάνω αίτια της ανεργίας είναι σημαντικά και πολυδιάστατα. Δεν μπορούν εύκολα να αντιμετωπιστούν, ούτε να δοθούν πρόχειρες, απλές και επιφανειακές λύσεις. Οι λύσεις για να είναι αποτελεσματικές πρέπει να είναι βαθιές, να αναφέρονται σε κοινωνικές μεταρρυθμίσεις και να είναι άμεσες και σκληρές. Το κράτος έχει μεγαλύτερες δυνατότητες να αντιμετωπίσει το κοινωνικό πρόβλημα της ανεργίας. Από διάφορα κράτη συστήθηκαν γραφεία εύρεσης εργασίας και καταπολέμησης της ανεργίας.
Ακόμα, σε πολλά κράτη καθιερώθηκε η υποχρεωτική ασφάλιση κατά της ανεργίας καθώς και ο θεσμός των εργατικών συντάξεων λόγω γήρατος. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι που μπορεί το κράτος να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της ανεργίας, όπως: με τη μετακίνηση του εργατικού δυναμικού σε αγορές εργασίας εξωτερικού, με την ίδρυση βιομηχανιών ύστερα από συμφωνία με ξένες μεγάλες εταιρίες ή εκτέλεση διάφορων δημόσιων έργων από ξένες εταιρίες. Ακόμα, προβαίνει σε κρατικοποίηση των επιχειρήσεων και οργάνωση γενικά της κοινωνικής πολιτικής σε πιο σοσιαλιστικές βάσεις. Η ανεργία όλο και χάνει τη σημασία που είχε στο βιομηχανικό σύστημα. Η κυριότερη ανάγκη του συστήματος είναι η προοδευτική προσαρμογή του μορφωμένου εργατικού δυναμικού στις απαιτήσεις του. Η νέα δομή της απασχόλησης και της ανεργίας κάνει διαρκώς πιο δύσκολη την επίτευξη της πλήρους απασχόλησης. Δημιουργεί έτσι, στους κόλπους του βιομηχανικού συστήματος μια τελική πηγή αστάθειας, που καθιστά αναγκαία την παρέμβαση του κράτους. Ωστόσο, η ανεργία ανεξάρτητα από τα αίτια που την προκαλούν είναι καταστροφική για την κοινωνία μέσα στην οποία εμφανίζεται. Δημιουργούνται διάφορα ρήγματα στην κοινωνική αρμονία, τα οποία, αν δεν μεσολαβήσει έγκαιρα στήριξή τους, εγκυμονούν τεράστιους κινδύνους στην όλη κοινωνική δομή. Μπορεί να προκαλέσουν ακόμα και κυβερνητικές κρίσεις, αν δεν ενδιαφερθεί ή δεν προλάβει η πολιτική εξουσία εν τω μεταξύ για να αντιμετωπίσει το πολύπλοκο και πολυσχιδές αυτό κοινωνικό φαινόμενο. Και το «αντίδοτο» λοιπόν, στη μάχη της ανεργίας, δεν είναι άλλο από την επιβολή - εσπευσμένα - των διαρθρωτικών αλλαγών και κοινωνικών μεταρρυθμίσεων.
