Ο λόγος για το Λαογραφικό και Ιστορικό Μουσείο της Λάρισας. Πολλοί Λαρισαίοι ίσως να μην το έχουν επισκεφθεί ποτέ. Και ίσως να μην τους λέει τίποτα το αν υπάρχει ή όχι. Για μουσεία θα μιλάμε τώρα....Έχουμε άλλες ανάγκες, άλλα προβλήματα κι άλλα ενδιαφέροντα. Ίσως. Αυτοί χάνουν. Δεν είναι ασυνήθιστη η νεοελληνική αντίληψη ότι το να ασχολείται κανείς με τον Πολιτισμό, το να εργάζεται για πολιτιστική ανάπτυξη, το να προσπαθεί να διατηρήσει την παράδοση και να ενισχύει την πολιτιστική μας, την εθνική μας ταυτότητα είναι χάσιμο χρόνου. Σε μια εποχή όπου τα πάντα πωλούνται και αγοράζονται ή ξεπουλιούνται αν θέλετε, δεν βρίσκει κανείς ενδιαφέρον κι ούτε έχει κανένα συμφέρον να ασχοληθεί με την παράδοση και με την ιστορία του. Για ποιο λόγο, λοιπόν, να ενδιαφερθεί για το Λαογραφικό και Ιστορικό Μουσείο της πόλης μας κι ας είναι ένα από τα μεγαλύτερα και πλουσιότερα – σε αντικείμενα Τέχνης και Παράδοσης – μουσεία της χώρας μας. Αυτοί χάνουν. Αλλά μαζί μ’ αυτούς χάνουμε κι εμείς οι υπόλοιποι. Χάνει ο τόπος μας, χάνουν οι νέοι μας, τα παιδιά μας, που είναι ζωτική ανάγκη να διδάσκονται από την παράδοση των προγόνων μας κι από το ιστορικό μας παρελθόν. Διότι το πρόβλημα είναι ότι η αδιαφορία των πολιτών ενισχύεται από την αδιαφορία ενός κράτους του οποίου οι παράγοντες έχουν θέσει τον Πολιτισμό σε τελευταία μοίρα.
Σήμερα το Μουσείο μας βρίσκεται εγκλωβισμένο στις συμπληγάδες που του στήνει το κράτος με το τρίπτυχο: αδιαφορία – ολιγωρία – γραφειοκρατία. Αυτά καθορίζουν την τύχη του Λ.Ι.Μ. Και να ήθελε να το επισκεφθεί κανείς δεν μπορεί πια. Ένα θαυμάσιο κτίριο που δημιουργήθηκε με χίλιους κόπους, βάσανα και πολύχρονους αγώνες, χάρη στο μεράκι και στις πρωτοβουλίες των πρωτεργατών του Γιώργου και Λένας Γουργιώτη – της σημερινής διευθύντριάς του – και μιας ομάδας προοδευτικών Λαρισαίων, ένα υπέροχο κτίριο παραδοσιακής αρχιτεκτονικής που στεγάζει συλλογές με 9.000 και πλέον πολύτιμα αντικείμενα και έργα τέχνης, δεν μπορεί να λειτουργήσει για λίγες εκατοντάδες ευρώ.
Ένα κράτος που σπαταλά δισεκατομμύρια για άσκοπες δραστηριότητες και άχρηστες δαπάνες, που ενοχοποιείται για κακοδιαχείρηση, βόλεμα ημετέρων, για διασπάθιση δημοσίου χρήματος και ευνοιοκρατία, δεν μπορεί να συντηρήσει ένα από τα μεγαλύτερα και σημαντικότερα λαογραφικά μουσεία της χώρας. Οι εργαζόμενοι σ΄ αυτό, επιστήμονες, τεχνικοί, υπάλληλοι, ολιγομελές προσωπικό, δεν πληρώνονται, αλλά τα έξοδα λειτουργίας του Μουσείου, ρεύμα, κλιματισμός, συντήρηση εγκαταστάσεων, και κυρίως των χιλιάδων σπάνιων αντικειμένων, συσσωρεύονται ή μόλις καλύπτονται κακήν – κακώς με μεγάλες προσπάθειες των ανθρώπων του και τοπικών παραγόντων. Αν προσπαθήσει να αναπτύξει κανείς τα οικονομικά μεγέθη λειτουργίας του Μουσείου θα διαπιστώσει ότι για ένα κράτος που δίνει τεράστια ποσά σε άλλες παρασιτικές δραστηριότητες ημετέρων, αυτά είναι ψίχουλα για ένα τόσο μεγαλόπνοο έργο. Αλλά το χειρότερο είναι το γεγονός ότι η έλλειψη στοιχειώδους συντήρησης καταστρέφει αργά και ύπουλα εγκαταστάσεις, κτίριο, ακόμα και τα έργα τέχνης για τα οποία καταβλήθηκαν έξοδα, κόποι και προσπάθειες μιας ζωής.
Ξέρετε πόσα λεφτά χρειάζονται για να ολοκληρωθεί η μουσειολογική μελέτη, να τοποθετηθούν τα αντικείμενα – εκθέματα και να αρχίσει η λειτουργία του Μουσείου; Όχι περισσότερα από 350. 000 ευρώ. Πρέπει όμως να σημειωθεί ότι ενάμιση χρόνο τώρα δεν πήρε χρήματα από την τακτική επιχορήγηση και το προσωπικό βρίσκεται, καιρό τώρα, σε επίσχεση εργασίας. Στο μεταξύ τα χρέη συσσωρεύονται. Ο υπουργός Πολιτισμού φέρεται θετικός, αλλά χρήμα το Μουσείο δεν βλέπει. Γραφειοκρατία; Αδιαφορία; Όπως και να το πει κανείς το αποτέλεσμα παραμένει το ίδιο.
Στο μεταξύ έχει υπογραφεί από το ΥΠΕΧΩΔΕ πίστωση 230.000 ευρώ για την ανάπλαση και διαμόρφωση του αύλειου χώρου, αλλά είναι άγνωστο πότε θα προχωρήσουν τα έργα... Χρειάσθηκαν 35 χρόνια για να φτάσει η ιστορία αυτή με το Μουσείο στη σημερινή φάση και είναι εξοργιστικό, αν όχι εγκληματικό, να εγκαταλείπεται τώρα. Ό,τι έχει επιτευχθεί όλα αυτά τα χρόνια, δεν συνιστά απλώς ένα θαυμαστό έργο, αλλά αποτελεί έναν άθλο. Από την ημέρα της δημιουργίας του μέχρι σήμερα που το όνειρο μιας ζωής – το παραδοσιακής αρχιτεκτονικής κτίριο του Μουσείου στη συνοικία Χαραυγή – έγινε πραγματικότητα, αυτό το απόκτημα για τη Λάρισα και ολόκληρη τη Θεσσαλία, κλείνει μέσα του δεκαετίες ακάματων προσπαθειών για τη διάσωση της λαϊκής μας Τέχνης και την αξιοποίηση της Παράδοσης. Το Λαογραφικό και Ιστορικό Μουσείο της Λάρισας με τη γονιμότατη 35ετή δραστηριότητά του κλείνει μέσα του, εκτός από της μοναδικής σπανιότητας συλλογές του, τον υπεράνθρωπο μόχθο, τον υπέρμετρο ζήλο, το σπάνιο μεράκι, τη χαλκέντερη προσπάθεια, το απαράμιλλο έργο των ανθρώπων που το έστησαν, το ανέπτυξαν και το αγάπησαν, ώστε να καταστεί φάρος παραδοσιακού πολιτισμού για τον τόπο μας.
Το νέο κτίριο όπου στεγάζονται τώρα οι πολύτιμες συλλογές του άρχισε τον Αύγουστο του 1992. Χρειάσθηκαν προσπάθειες 15 χρόνων και πλέον για να ολοκληρωθεί το κτίριο και να φτάσει στη σημερινή μορφή του. Όσοι δούλεψαν και δουλεύουν για το Μουσείο αυτό έπρεπε να υπερπηδήσουν πολλά και ποικίλα εμπόδια. Οι δυσκολίες που αντιμετώπισαν για την ολοκλήρωσή του όταν αφάνταστες και κάθε φορά εγείρονταν νέες, όπως συμβαίνει συνήθως όταν πρόκειται για χρηματοδοτήσεις έργων πολιτισμού.
Σ΄ όλο αυτό το διάστημα το Μουσείο εξελίχθηκε σ΄έναν ζωντανό και πολύδραστο οργανισμό. Ένα ψυχρό υπόγειο πολυκατοικίας στην Οδό Μανδηλαρά πήρε ζωή και χρώμα κι έγινε ένας χώρος λαϊκού πολιτισμού. Κάθε γωνιά του μεταμορφώθηκε σε ζεστό παραδοσιακό νοικοκυριό και σε εκθεσιακό χώρο Τέχνης. Με εκδηλώσεις πολιτισμού, εθνογραφικές έρευνες, εκθέσεις, διαλέξεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, μουσειοσκευές, εργαστηριακές δραστηριότητες, συμμετοχές σε συνέδρια, σεμινάρια, εκδόσεις βιβλίων και λευκωμάτων, το Λαογραφικό και Ιστορικό Μουσείο έδωσε τη μάχη για τον Πολιτισμό και βγήκε νικητής.
Αλλά οι προσπάθειες δεν σταμάτησαν εκεί. Ο στόχος ήταν η μόνιμη στέγη. Με υπεράνθρωπο αγώνα το όνειρο έγινε πραγματικότητα. Το κτίριο του Μουσείου αναγέρθηκε αλλά τώρα, μετά απ΄ όλα αυτά αδυνατεί να λειτουργήσει, αφού βρίσκεται σε πλήρη αδυναμία να εκπληρώσει ακόμα και τις πιο στοιχειώδεις υποχρεώσεις του. Από κοντά και το χειρότερο: αναστέλλονται οι χορηγίες και οι δωρεές που μέχρι τώρα ενίσχυαν και εμπλούτιζαν το Μουσείο, καθώς δεν φαίνεται στον ορίζοντα η λειτουργικότητά του.
Παρ' ολα αυτά το Λαογραφικό και Ιστορικό Μουσείο Λάρισας υπάρχει και θεωρείται ένα από τα αξιολογότερα και σημαντικότερα της χώρας. Η αξία του αναγνωρίζεται διεθνώς και είναι χαρακτηριστικό ότι στις 18 Μαϊου, που έχει οριστεί ως Διεθνής Ημέρα των Μουσείων το Λ.Ι.Μ. τιμάται από το Μουσείο Μπενάκη. Αυτές οι τιμητικές εκδηλώσεις γίνονται κάθε χρόνο και το Μπενάκειο τις αφιερώνει σε κάποιο μουσείο. Δυστυχώς αυτή η αναγνώριση της αξίας του Λ.Ι.Μ. Λάρισας το βρίσκει σε μια στιγμή αναστολής της λειτουργίας του και των δραστηριοτήτων του.
Περιθώρια για αναμονή δεν υπάρχουν πλέον. Είναι ανάγκη να κινητοποιηθούν αποτελεσματικά οι τοπικοί φορείς, ο Δήμος, η Νομαρχία, η Περιφέρεια, οι βουλευτές, η τοπική κοινωνία, για να «ξυπνήσουν» οι αρμόδιοι από τον γραφειοκρατικό λήθαργο και να εγκαταλείψουν την αδιαφορία τους. Αυτό το Μουσείο πρέπει να σωθεί. Είναι δημιούργημά μας γι΄αυτό και είναι καθήκον μας αυτή η μάχη να κερδηθεί.
