Του Αποστόλου Ποντίκα, δασκάλου, καθηγητή, πτυχ. πολιτικών επιστημών - σχ. συμβουλίου Θεολόγων
Η Σταύρωση του Κυρίου, δεν ήταν ένα απλό ιστορικό γεγονός, αφού ουσιαστικά αφορά στο ίδιο το σχέδιο του Θεού, για την ανθρώπινη σωτηρία, αλλά και την επιβαρημένη από αμαρτία ζωή των ανθρώπων.
Ο σταυρός του Χριστού γίνεται από σύμβολο καταισχύνης σύμβολο δόξας του ανθρώπου. Είναι ολοφάνερο ότι, πίσω από την αλλαγή αυτή προϋποτίθεται ένα είδος εκρηκτικής θείας αγάπης για τον άνθρωπο, τις αδυναμίες και τα αμαρτήματά του. Ο ίδιος ο Θεός, η ίδια η αγάπη, θυσιάζεται και γίνεται αντιπρόσωπος των κατάδικων, των καταδυναστευόμενων και πονεμένων ανθρώπων, ώστε να υπάρξει μία νέα ζωή και κοινωνία ανάμεσα στους ανθρώπους.
Ο θάνατος και η ανάσταση του Κυρίου φέρνει σε άμεση σχέση Θεό και άνθρωπο ένα παρόν γεμάτο από σφάλματα, αμαρτίες εμβολιάζει με τη δυνατότητα μιας καινούριας ζωής, ενός κόσμου αλήθειας και αγάπης. Ακριβώς έτσι δένεται ο σταυρός με την Ανάσταση, το πάθος με τη λύτρωση, ο θάνατος με τη ζωή, το δυσβάσταχτο κόστος του με τον ερχομό του καινούριου
κόσμου της Βασιλείας του Θεού στην ανθρωπότητα. Το γεγονός της Σταύρωσης δεν είναι ένα απλό πάθος του θεανθρώπου, αλλά είναι ένα μεγαλειώδες τόλμημα για τον άνθρωπο και την πίστη. Αλλωστε η πίστη δεν νοείται ως κάτι που μπορεί να συμβεί εφάπαξ στη ζωή μας, αλλά είναι κάτι που επαναλαμβάνεται συνεχώς. Η πίστη αυτή στεριώνει περισσότερο κάθε φορά που δοκιμάζεται. Ετσι και το Θείο Δράμα, μας παρέχει αυτή την πίστη και ως αληθινοί χριστιανοί, οφείλουμε να ενδυναμώνουμε την πίστη μας αυτή κάθε ημέρα, αλλά περισσότερο τις άγιες ημέρες του Θείου Πάθους.
Ο Θεός διά του μεν δείχνει ιδιαίτερη συμπάθεια και κατανόηση προς τους αμαρτωλούς ανθρώπους, που θέλουν να αλλάξουν ζωή.
Αλλωστε την τελευταία στιγμή ο διπλανός ληστής με τον παθόντα Χριστό, ζητά να μπει στη νέα ζωή, στην καινούρια βασιλεία του Θεού. Ο Θεός πονά για τα ανθρώπινα δεινά, την ανθρώπινη περιπέτεια και γι΄αυτό, από αγάπη, προσφέρει ό,τι πιο πολύτιμο έχει για να σώσει τους ανθρώπους, δηλαδή τον ίδιο του τον υιό.
Βέβαια, εκείνο που έχει μεγαλύτερη σημασία στην Εκκλησία μας, είναι η εκ νεκρών ανάσταση του Κυρίου η οποία ανοίγει σ΄ όλους το δρόμο από το θάνατο στην Ανάσταση και την αιώνα ζωή. Η σταυρική θυσία του Χριστού βιώνεται περισσότερο συναισθηματικά, ενώ η Ανάσταση αρκετά έντονα και το Πάσχα τιμάται όχι τόσο στην απαλλαγή από την τυραννία της αμαρτίας, αλλά όσο ως απελευθέρωση από τα δεσμά του θανάτου και της φθοράς.
Η Σταύρωση του Χριστού συνδέθηκε από το λαό μας με πολλά ήθη και έθιμα, που γίνονται την ημέρα αυτή σε αρκετές εκκλησίες της πατρίδας μας. Η πένθιμη ημέρα της Σταύρωσης και κήδευση του Χριστού, συνδέεται με τον Επιτάφιο, που είναι ένα λειτουργικό άμφιο πάνω στο οποίο είναι χρυσοκέντητη ή ζωγραφισμένη η εικόνα του νεκρού Χριστού, είτε μόνου του, είτε περιστοιχούμενου από τα πρόσωπα του θρήνου, δηλαδή του Ιωάννη, τους κηδευτές του Ιωσήφ και Νικόδημο, τη Θεοτόκο οδυρομένη και τις θρηνούσες Μυροφόρες γυναίκες.
Το άμφιο αυτό εκτίθεται σε προσκύνηση κατά του Εσπερινού της Μ. Παρασκευής. Η έξοδός του γίνεται από τον ιερέα, από του Ιερού Βήματος, και αφού γίνει ο γύρος του ναού αποτίθεται σε κουβούκλιο, το οποίο ονομάζεται και αυτό Επιτάφιος. Εξάλου το τμήμα της ακολουθίας του Ορθρου του Μ. Σαββάτου, το οποίο περιλαμβάνει τη στιχολογία του Αμώμου (ψαλμός 118), σε τρεις στάσεις, μαζί με τα παρεγειρόμενα θρηνητικά τροπάρια, τα καλούμενα εγκώμια, ονομάζεται Επιτάφιος Θρήνος. Στη λαογραφία του λαού μας Επιτάφιος λέγεται το ξύλινο φορητό κουβούκλιο στο οποίο αποτίθεται το ομώνυμο ιερό άμφιο (επιτάφιος), με τη ζωγραφισμένη πάνω της παράστασης της κήδευσης του Χριστού. Κατά τόπους η ονομασία του Επιταφίου παίρνει και άλλες ονομασίες, όπως, Αϊ - πιτάφια, Αχτάφιος, Επιτάφχια, Πιτάφνι, Μετάφιος κ.λπ. Η ακολουθία του Επιταφίου αποτελεί κορυφαία χριστιανική τελετουργία και σημαντική εκδήλωση της λαϊκής λατρείας. Ο Επιτάφιος, στολίζεται σ΄ όλες τις εκκλησίες από νεάνιδες και νιόπαντρες γυναίκες, με πολύχρωμα λουλούδια.
Παράλληλα με το στόλισμα του Επιταφίου, ψένουν το «Σήμερα μαύρος Ουρανός, σήμερα μαύρη μέρα», που είναι ένα πανελλήνιο τραγούδι μοιρολόγι της Παναγίας. Ο στολισμός του Επιταφίου γίνεται και εστία άμιλλας για κάθε ενορία, που προσπαθεί να κάνει τον καλύτερο Επιτάφιο.
Μετά το στολισμό περνούν κάτω από τον Επιτάφιο, για να πάρουν τη χάρη και την ευλογία, να είναι γεροί και να έχουν τη δύναμη του Χριστού. Τη νύχτα της Μ. Παρασκευής ο στολισμένος Επιτάφιος περιφέρεται με λιτανευτική πομπή γύρω από την εκκλησία τρεις φορές ή στους δρόμους. Σ΄ ορισμένα μέρη του Εβρου και της Κοζάνης, γίνεται ένα είδος πλειοδοσίας μεταξύ των πιστών, ποιος θα σηκώσει το σταυρό. Από τα σπίτια που περνά ο Επιτάφιος καίνε άφθονο θυμίαμα, ενώ σε μέρη της Θράκης, της Φλώρινας, ανάβουν και φωτιές στους δρόμους, όπως κάνουν και σ΄ άλλες μέρες της Μεγαλοβδομάδας. Ο βαθύτερος σκοπός της περιφοράς του Επιταφίου είναι ο εξαγιασμός και η προστασία των ανθρώπων, που ζουν στο χώρο αυτό, με τη δημιουργία ενός κύκλου που κρατά μακριά κάθε κακό. Υπήρχε και υπάρχει και σήμερα η πρόληψη, που θεωρεί κακό να συναντηθούν δύο επιτάφιοι της πόλης. Στην δική μας την Ελασσόνα ο επιτάφιος, παλιότερα περνούσε μέσα από το νεκροταφείο, όπου γινόταν δέηση για τους νεκρούς και ότι θα τους συναντήσει ο Χριστός. Αυτό ήταν ένα μήνυμα μελλοντικής ανάστασης.
Στις Σέρρες, οι νοικοκυρές την ώρα που περνούσε ο επιτάφιος από το σπίτι τους, έβαζαν σ΄ ένα τραπέζι την εικόνα του εσταυρωμένου με άνθη, κεριά και θυμίαμα.
Με τον τρόπο αυτό έδειχναν τη συμπάθεια και την αγάπη τους για τον πάσχοντα Χριστό και συμμετείχαν στο Θείο Δράμα.
