Με την ευκαιρία της καθιερωμένης πλέον Ημέρας των Ενόπλων Δυνάμεων, με την οποία η πολιτεία τιμά τα στρατευμένα παιδιά της, αξίζει ν’ αναφερθούμε στις ηθικές δυνάμεις που συγκροτούν το ψυχικό και πνευματικό οπλοστάσιο του στρατεύματος.
Στον πόλεμο ο αριθμός των μαχητών και η αφθονία των υλικών και μέσων είναι κρίσιμοι παράγοντες της νίκης αλλά όχι οι κρισιμότεροι. Οι ηθικές δυνάμεις των μαχητών αποτελούν το σπουδαιότερο γνώρισμα της μαχητικής τους ικανότητας, διότι τελικά θα ηττηθεί εκείνος ο αντίπαλος, του οποίου θα καμφθεί το ηθικό.
Ως ηθικές δυνάμεις ή ηθικό ορίζουμε το σύνολο των ψυχικών και πνευματικών ιδιοτήτων που καθιστούν τους στρατιωτικούς ηγέτες, τους άνδρες και γυναίκες των ενόπλων δυνάμεων, ικανούς ν’ αντιμετωπίζουν τις σκληρές δοκιμασίες και αντιξοότητες στο θέατρο των επιχειρήσεων.
Η πίστη στο δίκαιο του αγώνα, η αυτοπεποίθηση, η συναδελφικότητα, η αλληλεγγύη, η ανδρεία, η αισιοδοξία, η καρτερία στις στερήσεις και στην κακουχία της μάχης, η αυταπάρνηση, η σωφροσύνη, η ανιδιοτέλεια είναι κάποιες από τις ηθικές αξίες που θωρακίζουν τις Ένοπλες Δυνάμεις μας.
Ακρογωνιαίος λίθος του ηθικού του Στρατεύματος είναι η πειθαρχία. Είναι η αρετή της ψυχής του στρατιώτη να υποτάσσεται εκουσίως στους νόμους της Πατρίδας και στους ανωτέρους του.
Η επιδίωξη κάθε στρατιωτικού ηγέτη είναι η ευσυνείδητη πειθαρχία των ανδρών του αφού αυτή χαρακτηρίζει άτομα που εμπνέονται από όραμα, ηθικές αρχές και υψηλό αίσθημα καθήκοντος. Όπως λέγει ο Πλούταρχος, οι Σπαρτιάτες «αιδείσθε τους άρχοντας έμαθον, ού φοβείσθε» και ο Μεγάλος Αλέξανδρος με τριάντα χιλιάδες αφοσιωμένους και πειθαρχημένους άνδρες, κατατρόπωσε εκατομμύρια ασύντακτου μισθοφορικού περσικού στρατού και κατέκτησε τον κόσμο.
Μία άλλη αστείρευτη πηγή ηθικής δύναμης του στρατού μας είναι η θρησκεία μας. Ο άνθρωπος στις δύσκολες περιστάσεις της ζωής του αναζητά το στήριγμά του που δεν είναι άλλο από τον παντοδύναμο Δημιουργό του. Ο Θεός ευλογεί το δίκαιο και όταν ο μαχητής πιστεύει ότι ο αγώνας του είναι δίκαιος αισθάνεται ότι έχει την Παναγιά μαζί του. «Ο Θεός έβαλε την υπογραφή του για την ελευθερία της Ελλάδος και δεν την παίρνει πίσω», έλεγε ο Θ. Κολοκοτρώνης για να εμψυχώσει τους άνδρες του.
Η φιλοπατρία που εκδηλώνεται με τη διαρκή και φλογερή αγάπη και αφοσίωση προς την Πατρίδα και τις παραδόσεις του Έθνους είναι μια άλλη ηθική δύναμη όχι μόνο των στρατευμένων παιδιών μας αλλά κάθε Έλληνα και Ελληνίδας. Η φιλοπατρία εκδηλώνεται εν καιρώ ειρήνης με την πρόθυμη και συνειδητή υποταγή στους νόμους, με την εκπλήρωση των υποχρεώσεών μας προς το κοινωνικό σύνολο και με το σεβασμό στην ιστορία μας και τις εθνικές παραδόσεις. Δεν μπορεί ν’ αγαπάει την Πατρίδα του αυτός που αδιαφορεί για την κοινωνική της συνοχή, που είναι προϋπόθεση της ομοψυχίας. Σίγουρα δεν αγαπούν την Πατρίδα οι άπληστοι φοροφυγάδες ούτε οι ανιστόρητοι μεγαλοσχήμονες που ως διαχειριστές της περιουσίας της, σπαταλούν ανεύθυνα το δημόσιο πλούτο και φέρνουν τη χώρα στα πρόθυρα της χρεοκοπίας και της ανυποληψίας.
Εν καιρώ πολέμου η φιλοπατρία εκδηλώνεται με τη θυσία παντός αγαθού ακόμη και της ζωής όταν το απαιτούν η σωτηρία, η αξιοπρέπεια, η δόξα και το μεγαλείο της Πατρίδας.
Η πολυκύμαντος και μακρόχρονη ιστορία μας είναι γεμάτη από παραδείγματα απαράμιλλης φιλοπατρίας, η δε ελληνική γραμματολογία βρίθει τέτοιων μηνυμάτων «Εις οιωνός άριστος αμύνεσθαι περί Πάτρης» λέγει ο Όμηρος. «Μητρός τε και Πατρός και των άλλων προγόνων απάντων τιμιότερο εστίν η Πατρίς και σεμνότερο και αγιότερο» μας διδάσκει με τη ζωή και το λόγο του ο Σωκράτης.
Μέγιστη εκδήλωση έμπρακτης φιλοπατρίας αποτελεί η μεγάλη προσφορά των εθνικών ευεργετών μας που διέθεσαν τις περιουσίες τους για την κατασκευή κοινωφελών έργων χάριν της Πατρίδος.
Στις δύσκολες ώρες της ιστορίας μας εμείς οι ολιγάριθμοι Έλληνες επιδείξαμε απαράμιλλες αρετές. Οι εναντίον των Περσών πόλεμοι των προγόνων μας, η επανάσταση του έθνους μας κατά της κραταιάς Οθωμανικής αυτοκρατορίας το 1821, η εποποιία των Ενόπλων μας Δυνάμεων εναντίον των Ιταλογερμανών το 1940/41, είναι μερικά εξαιρετικά ιστορικά γεγονότα του μεγαλείου της ελληνικής ψυχής.
Δικαίως λοιπόν ο εθνικός μας ποιητής Κωστής Παλαμάς είπε «Η μεγαλοσύνη εις τα Έθνη δε μετριέται με το στρέμμα, με της καρδιάς το πύρωμα μετριέται και με αίμα».
Αξίζει να υπογραμμίσουμε την ιστορικά αποδεδειγμένη αλήθεια ότι αν οι ηθικές δυνάμεις ενός λαού εξουδετερωθούν τότε και η ισχύς αυτού του λαού μηδενίζεται και νομοτελειακά ακολουθεί η κατάρρευσή του.
Είναι ανάγκη σήμερα εμείς οι Έλληνες, ν’ αναδείξουμε και να εξωτερικεύσουμε τις αρετές της φιλοπατρίας, της αλληλεγγύης, και της ανιδιοτέλειας, όχι στον πόλεμο αλλά στα ειρηνικά μας έργα. Πρέπει επιτέλους να συνειδητοποιήσουμε ότι μόνο αν έχουμε αρραγές κοινωνικό μέτωπο και ισχυρή οικονομία θα είμαστε υπολογίσιμοι και σεβαστοί σε φίλους και εχθρούς.
Οι Ένοπλες Δυνάμεις, σαρξ εκ της σαρκός του ελληνικού λαού, είναι ένας χώρος σεβασμού των πανάρχαιων και άφθαρτων στο χρόνο αξιών μας, και μία μεγάλη δεξαμενή ανθρώπινου δυναμικού με γνώσεις, εμπειρίες, εργατικότητα και πειθαρχία.
Ας αναδείξουμε λοιπόν σε πείσμα της εποχής μας που οι ηθικές αξίες διέρχονται σοβαρή κρίση, την Ημέρα των Ενόπλων Δυνάμεων ως ημέρα προβολής των αρχών που πρέπει να μας εμπνέουν και μας συνεγείρουν στις διαχρονικές ακατάλυτες αξίες που κληρονομήσαμε από τους προγόνους μας.
Ο Ιωάννης Καπέλιος είναι Αντιστράτηγος ε.α., Πτυχιούχος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
