Η έλλειψη σχεδιασμένης εθνικής μεταναστευτικής πολιτικής, με όρια και συγκεκριμένους στόχους, είναι διαχρονικό πρόβλημα. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες η κρίση της Παγκοσμιοποίησης - της οποίας η εξέλιξη και οι συνέπειες είναι δύσκολο να προβλεφθούν - προκάλεσε ανεξέλεγκτη πλημμυρίδα λαθρομεταναστών. Μετά το 1990 η Ελλάδα από χώρα αποστολής μεταναστών έγινε κατ’ εξοχήν χώρα υποδοχής μεταναστών. Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του 1990 και του 2000 εκατοντάδες χιλιάδες μεταναστών μπήκαν στη χώρα, και η συντριπτική πλειονότητά τους εγκαταστάθηκε σε πολλές αστικές, ημιαστικές και αγροτικές περιοχές. Το ζήτημα της λαθρομετανάστευσης και της μεταχείρισης των λαθρομεταναστών αποτελεί κεντρικό πρόβλημα των σημερινών κοινωνιών, σύμφυτο με την κρίση της ολιγαρχικής και καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης. Συνιστά βεβαίως πρόκληση και για τις πολιτικές δυνάμεις σε κάθε χώρα και διεθνώς. Οι τρόποι εκδήλωσής του, η έκταση και οι συνέπειες ποικίλλουν, αναλόγως της γεωπολιτικής θέσης, της οικονομικής, πολιτικής και πολιτισμικής κατάστασης της κάθε χώρας.
Το πρόβλημα της παράνομης μετανάστευσης εμφανίζεται οξύ στην Ελλάδα και υπό τη μορφή εισδοχής μεταναστών προερχόμενων από χώρες της Εγγύς και Μέσης Ανατολής διά μέσω Τουρκίας. Η τελευταία, ενώ υπέγραψε με την Ελλάδα το 2001 πρωτόκολλο επανεισδοχής των παράνομων μεταναστών, δεν το σεβόταν στην πράξη. Δεν ανταποκρινόταν, όπως όφειλε, στο Ευρωπαϊκό Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου. Οι τουρκικές αρχές κάλυπταν τα κυκλώματα των σύγχρονων δουλεμπόρων. Η στάση αυτή των τουρκικών αρχών αποτελούσε και διαπίστωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Aπό το 2002, που η Κομισιόν είχε λάβει εντολή από το Συμβούλιο Υπουργών να αρχίσει τις διαπραγματεύσεις, η Τουρκία κρατούσε αρνητική στάση. Η χώρα που υπογράφει Συμφωνία Επανεισδοχής με την Ευρωπαϊκή Ένωση, υποχρεώνεται να πάρει πίσω τους μετανάστες που προήλθαν ή διήλθαν από αυτήν και διαμένουν σε ένα κράτος της Ε.Ε. παράνομα, εφόσον της το ζητήσει το κράτος αυτό. Η Άγκυρα χρησιμοποιεί τη σύναψη Συμφωνίας Επανεισδοχής για να ασκήσει πίεση στην Ε.Ε. και στην Ελλάδα ενόψει του επικείμενου κρίσιμου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, όπου θα συζητηθεί η πορεία της Τουρκίας προς την ένταξη. Στις 22 Σεπτεμβρίου συμφωνήθηκε η έναρξη των σχετικών ευρωτουρκικών διαπραγματεύσεων να γίνει στις 4 Δεκεμβρίου, έξι ημέρες πριν από τη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, στις Βρυξέλλες (10 και 11 Δεκεμβρίου 2009), όπου θα συζητηθεί η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας. Η Τουρκία εκβιάζει με την όλη στάση της την Ε.Ε. και την Ελλάδα για να αποσπάσει το μέγιστο δυνατό της ικανοποίησης των στρατηγικών της στόχων.
Ποια πολιτική εξαγγέλλεται από την κυβέρνηση; Την απόκτηση ελληνικής ιθαγένειας στη δεύτερη γενιά μεταναστών, το δικαίωμα ψήφου στις δημοτικές εκλογές για τους μακροχρόνια διαμένοντες και την επαναδιαπραγμάτευση της συμφωνίας Δουβλίνο ΙΙ που καθορίζει το καθεστώς ασύλου και επαναπροώθησης μεταναστών, κατόπιν ελληνικού αιτήματος, προανήγγειλε ο Πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου από το βήμα του παγκόσμιου φόρουμ για τη μετανάστευση και την ανάπτυξη (4 Νοεμβρίου).
Μέτρα για την ισοπολιτεία των μεταναστών με τους Έλληνες ανακοίνωσε η υφυπουργός Εσωτερικών, Θεοδώρα Τζάκρη, μιλώντας στο Φόρουμ της Κοινωνίας των Πολιτών. Στις προθέσεις της κυβέρνησης είναι η παροχή ελληνικής υπηκοότητας στα παιδιά των νόμιμων μεταναστών που διαβιούν στη χώρα μας, ενώ εξαγγέλθηκε η συμμετοχή των μεταναστών στις εκλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης. Η κ. Τζάκρη σημείωσε ότι τα δύο σκέλη της μεταναστευτικής πολιτικής βρίσκονται υπό επεξεργασία, προκειμένου να πάρουν την οδό της νομοθετικής ρύθμισης. Ταυτόχρονα ο γ.γ. του ΟΗΕ Μπαν Κι Μουν έκανε ωμές παρεμβάσεις σε ζητήματα (που θα έπρεπε να είναι) εσωτερικά αλλά και έχουν μείζονα εθνική σημασία: Κυπριακό, Μακεδονικό, μεταναστευτικό. Οποιαδήποτε χώρα που σέβεται τον εαυτό της τουλάχιστον θα διαμαρτυρόταν...
Αυτά συμβαίνουν ενώ στη χώρα περισσεύει η α-παιδεία, στην οικονομία κυριαρχούν ο μεταπρατισμός και η εξάρτηση, πολλοί εμφορούνται από αντιλήψεις καταναλωτισμού και ατομοκεντρισμού. Στον Τύπο, σε αρκετούς εκπαιδευτικούς και σε σημαντικό μέρος της νεολαίας επικρατούν εθνομηδενιστικές απόψεις, γλωσσική ανεπάρκεια, σύγχυση ή/και διαστρέβλωση της ιστορικής αλήθειας, διάφορα αγοραία, «νεοταξίτικα» ιδεολογήματα. Υπάρχει αποξένωση από το λαïκό πολιτισμό και «πολυπολιτισμικές» κενολογίες. Στην εξωτερική πολιτική πρυτανεύει πνεύμα υποτέλειας και ενδοτισμού.
Η χώρα χρειαζόταν εδώ και καιρό πραγματική ανασυγκρότηση του κράτους με κριτήρια την αξιοκρατία, την υπέρβαση του κομματισμού και τη δημιουργικότητα και αποδοτικότητα των λειτουργιών των υπηρεσιών. Η διοικητική επαναθεμελίωση του κράτους είναι σημαντικό να γίνει στη βάση των ιστορικών περιφερειών της. Με Κυβερνήτες και αιρετά Περιφερειακά Συμβούλια, που να διαθέτουν ευρείες, ουσιαστικές αρμοδιότητες και προϋπολογισμούς επαρκείς για την υλοποίηση του περιφερειακού αναπτυξιακού σχεδίου. Μια τέτοια επαναθεμελίωση θα έπρεπε να εμπνέεται από αυτόνομα κινήματα ενεργών πολιτών, κινήματα που πρέπει να συμπεριλαμβάνουν στα αιτήματά τους τα στοιχεία που θα συνέθεταν την αγροτική αναγέννηση και την προαγωγή του τοπικού, λαïκού πολιτισμού.
Κάποιοι ταγοί καλλιεργούν αποπροσανατολισμό και ηττοπάθεια, οδηγούν το λαό σε περιπέτειες με αβέβαιη έκβαση. Αλλά, στην υπαρκτή Ελληνική Δημοκρατία, όλοι οι πολίτες της είμαστε στον ένα ή στον άλλο βαθμό υπεύθυνοι. Απαιτείται αλλαγή νοοτροπίας, απεγκλωβισμός από ιδιοτέλειες, ανευθυνοϋπευθυνότητα, σφιχταγκαλιάσματα δημοσίων λειτουργημάτων και κομματικής/συνδικαλιστικής ένταξης. Χρειάζεται οικολογική συνείδηση και καθημερινή δράση από περισσότερους ενεργούς πολίτες, που να συνεισφέρει στον απεγκλωβισμό από τις επιλογές που επιβάλλει το σύστημα, η συνεχιζόμενη - με τη μια ή την άλλη ηγεσία - νεοφιλελεύθερη, καπιταλιστική παγκόσμια Νέα Τάξη. Να συνειδητοποιήσουμε τη διάχυτη στο πολιτικό σύστημα και στην κοινωνία κρίση αξιών και ηθικής. Η κάθε μια και ο κάθε ένας μας να αναπροσδιορίσουμε ένα νόημα ζωής, να ξαναανακαλύψουμε αγάπη για την πατρίδα, συλλογικές αξίες! Χρειαζόμαστε ενίσχυση της αυτόχθονης σκέψης, όραμα, νέα συλλογικότητα.
Προκειμένου οι νέοι στην Ελλάδα να παίξουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της πορείας της χώρας, πρέπει κυρίως να βελτιωθεί η Παιδεία, σε όλες τις βαθμίδες, να προωθηθούν με γενναιότητα αλλαγές και να εφαρμοστεί ουσιαστική αξιολόγηση. Η πρόκληση του Πανεπιστημίου του 21ου αιώνα δεν βρίσκεται στη μορφή, αλλά στο περιεχόμενο της εκπαίδευσης και στη διάσωση της Παιδείας ως κοινωνικού αγαθού, έναντι μιας δίνης εξελίξεων της νέας τάξης, που προωθεί τον επαναπροσδιορισμό της ιστορικής αλήθειας και των αξιών που αποτελούν τις δυνάμεις συνοχής των κοινωνικών οικοδομημάτων. Ο διάλογος που άνοιξε σε ορισμένα από ζητήματα χρειάζεται να οργανωθεί καλύτερα ανάμεσα στις κατά το δυνατόν ευρύτερες συλλογικότητες και ενεργούς πολίτες.
Να αποκασταθούν οι πολίτες θεσμικά στο δικαίωμά τους να ασκούν ελεύθερα κοινωνικό έλεγχο ώστε να καρπώνονται τα αγαθά της συλλογικής γνώσης. Να διεκδικήσουμε αποφασιστικά κατά την επικείμενη αναθεώρηση του Ελληνικού Συντάγματος την τροποποίηση του άρθρου 44, που προβλέπει τη δυνατότητα διεξαγωγής δημοψηφισμάτων και στη χώρα μας - όπου στα 35 χρόνια μεταπολιτευτικής ζωής ουδέποτε εκδηλώθηκε η πολιτική βούληση να αξιοποιηθεί αυτή η μέγιστη δημοκρατική δυνατότητα για λήψη αποφάσεων από τον ελληνικό λαό σε μείζονα ζητήματα του εθνικού μας βίου. Να αξιοποιήσουμε τις τεχνολογικές δυνατότητες καταγραφής γνώμης πλήθους στις σύγχρονες μορφές δημοψηφισμάτων (π. χ. Δίκτυο «Περικλής» του ΕΜΠ).
Να αντιταχθούμε με συντονισμένες κινητοποιήσεις σε υποχωρήσεις στα εθνικά θέματα στην Ευρωπαϊκή Σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου!
* Όχι στη συνέχιση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας με την Ε.Ε. εφόσον η Τουρκία:
- Δεν αποσύρει τα κατοχικά στρατεύματά της στην Κύπρο.
- Δεν καταργεί το casus belli στο Αιγαίο.
- Δεν αναγνωρίζει τις γενοκτονίες που διαπράχθηκαν εναντίον των χριστιανικών πληθυσμών της Ανατολής (Ελλήνων, Αρμενίων, Ασσυρίων).
- Δεν σέβεται τις διεθνείς δεσμεύσεις της στο ζήτημα της λαθρομετανάστευσης.
Να καταργηθεί το τουρκικό προξενείο στην Κομοτηνή!
Η Ελλάδα δεν μπορεί να δέχεται απεριόριστη μαζική είσοδο παράνομων μεταναστών, που φέρνουν τα κύματα που προκαλεί η κρίση της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης. Οι μάζες εξαθλιωμένων ανθρώπων μπορούν να γίνουν όργανα οποιουδήποτε εγκληματικού εγκεφάλου ή/και σύμμαχοι οποιασδήποτε ηγεμονικής δύναμης ή γειτονικού κράτους.
* Όχι στην αποδοχή ενταξιακών διαπραγματεύσεων με τη FYROM, εφόσον δεν έχουν καταλήξει τα δύο μέρη σε συμφωνία αναφορικά με μια ονομασία της FYROM έναντι όλων και δεν παύσουν τα Σκόπια να ενεργούν βάσει της διαστρεβλωτικής προπαγάνδας ότι υφίσταται ''μακεδονικό έθνος'' και ότι υπάρχουν αλύτρωτα ‘‘μακεδονικά εδάφη’’.
- Να ζητήσουμε τη διεξαγωγή δημοψηφισμάτων στα μεγάλης σπουδαιότητας ζητήματα: Εθνικών δημοψηφισμάτων στα μείζονος εθνικής σημασίας θέματα της ένταξης της Τουρκίας, της ΠΓΔΜ και της Αλβανίας στην Ε.Ε. Τοπικών δημοψηφισμάτων σε σπουδαία ζητήματα, όπως η περιβαλλοντική, η αναπτυξιακή και η ενεργειακή πολιτική, καθώς και η μεταναστευτική και οι όροι εγκατάστασης μεταναστών.
Ο Θεόδωρος Σ. Μπατρακούλης είναι δρ Γεωπολιτικής, ΣΕΠ στο ΕΑΠ. theobatrak@gmail.com
