«Ο ήρωας του ενός λαού είναι ο εγκληματίας του άλλου,
όπου ο ιδρυτικός μύθος ενός έθνους,
είναι ιστορία οδύνης και σφετερισμών για τον άλλο»
Fred Reed
Η παραπάνω ρήση βρίσκει απόλυτη εφαρμογή στο κακόγουστο γεγονός της ανέγερσης προτομής του Μπιλ Κλίντον στην Πρίστινα του Κοσόβου. Πράγματι, για τους Αλβανούς Κοσοβάρους, ο Κλίντον είχε τον «ηρωισμό» να επιτεθεί στην πρώην Γιουγκοσλαβία για να τους «ελευθερώσει» από τους Σέρβους. Ας δούμε όμως τα δρώμενα με μια τρίτη ματιά. Μετά την αναίμακτη κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ κι ενώ όλοι οι εταίροι μας είχαν αποδεχθεί ότι ο πόλεμος στη Γιουγκοσλαβία ήταν σερβική εισβολή, εμείς στη χώρα μας επιμέναμε να χρησιμοποιούμε τον όρο «εμφύλιος». Για να δικαιολογήσουμε τις εισβολές των Σέρβων, χρησιμοποιούσαμε μάλιστα το επιχείρημα πως στη Βοσνία και στην Κροατία υπάρχουν σερβικές μειονότητες, με μία συλλογιστική που δικαίωνε την τουρκική εισβολή στην Κύπρο!
Η παραδοσιακή συμμαχία μας με τη Σερβία και το ομόδοξο του σερβικού «αδελφού» έθνους, δικαιολογούσε τότε τα πάντα. Από τα ελληνικά μέσα μαζικής ενημέρωσης, απωθήθηκαν οι εικόνες από τα σερβικά στρατόπεδα συγκέντρωσης που κοσμούσαν τα εξώφυλλα των ξένων περιοδικών, με το Times μάλιστα να αποδίδει στον Μιλόσεβιτς τον υποτιμητικό τίτλο «ο χασάπης των Βαλκανίων» πριν ακόμα γίνει το αιματοκύλισμα στη Βοσνία... Σκοπίμως επίσης παρέλειπαν το γεγονός ότι η ορθόδοξη Σερβική Εκκλησία και η πλειοψηφία των Σέρβων συγγραφέων και διανοούμενων είχε καταδικάσει τον Μιλόσεβιτς.
Ένας έμμονος συναισθηματισμός οδήγησε σε μια μη κριτική σκέψη και η στάση που κρατήσαμε ως λαός ήταν αντιπαθής στους εταίρους μας στην Ε.Ε. Παράλληλα, οι φιλικές σχέσεις των βαλκανικών γειτόνων με τις Η.Π.Α. και την υπόλοιπη Ευρώπη, έγινε ένας ακόμα γόρδιος δεσμός στην εξωτερική μας πολιτική, η οποία αποδείχθηκε εκ του αποτελέσματος ότι δεν κινήθηκε στο πλαίσιο της «τέχνης του εφικτού». Όταν μάλιστα ο - αγαλμάτινος σήμερα - Κλίντον επισκέπτονταν την Αθήνα, του επιφυλάξαμε «θερμή» υποδοχή με μολότοφ και ταραχές ενώ τις επόμενες ημέρες στην Αλβανία, τα Σκόπια και τη Βουλγαρία, πραγματοποιήθηκαν ανοιχτές συγκεντρώσεις όπου κυριαρχούσαν οι σημαίες των Η.Π.Α.. Και το «όφελός» μας ήταν καθαρά... συναισθηματικό...
Οι «ηρωικοί» - σύμφωνα με εμάς - Σέρβοι, υπήρξαν θύτες και θύματα, του εθνικιστικού τους μικρόκοσμου και της εσωστρέφειας που περισσεύει στην πολύπαθη βαλκανική γειτονιά μας. Τα πάντα όμως στην πολιτική όπως και στη ζωή, κρίνονται εκ του αποτελέσματος. Και το αποτέλεσμα για τη Σερβία ήταν μια εθνική, οικονομική και πολιτική συρρίκνωση. Στα Βαλκάνια που έχουν χαρακτηριστεί ως «πυριτιδαποθήκη της Ευρώπης», η Σερβία αναμφίβολα συνεισέφερε στην ανάφλεξη της πυρίτιδας ενώ θα μπορούσε με μια άλλη πολιτική, ανοιχτή, να ενταχθεί στην ευρωπαϊκή οικογένεια πολύ νωρίτερα από τους γείτονές της και με ευνοϊκότερους όρους...
Η διεθνής απαξίωση της Σερβίας, οδήγησε μάλιστα την κυβέρνησή της να δηλώσει πρόσφατα πως, οι σχέσεις με την Τουρκία δεν πρέπει να διαρραγούν από την αναγνώριση που παρείχε στο Κοσοβαρικό προτεκτοράτο (μαζί με άλλες 61 χώρες)! Επιπρόσθετα, οι Σέρβοι, παρά την αδελφική μας στάση, αναγνώρισαν νωρίς τα γειτονικά Σκόπια ως «Μακεδονία». Ανάλογα επαναλήφθηκαν και με άλλους «φίλους» λαούς: Με το φιάσκο Οτσαλάν, εκτεθήκαμε διεθνώς και μετατρέψαμε τους «συμμάχους» Κούρδους σε εχθρούς ενώ σπεύσαμε να υποστηρίξουμε τον Σαντάμ στο Ιράκ αγνοώντας τα εγκλήματα του καθεστώτος του...
Βλέποντας λοιπόν, επανειλημμένα, όσους υποστηρίζουμε με κόστος, να απαξιώνονται και να μην βρίσκονται στο πλευρό μας, θα πρέπει να προβληματιστούμε και να αναθεωρήσουμε τη -γεμάτη εμμονές και συναισθηματισμούς - στάση μας. Διότι εθιστήκαμε στο να συντασσόμαστε με τους ηττημένους και να αυτοαναιρούμαστε, αντιμετωπίζοντας ως αποκλειστικά υπεύθυνη για όλα μας τα δεινά τη Δύση, στην οποία ανήκουμε (τουλάχιστον πολιτισμικά). Πρέπει λοιπόν κάποια στιγμή να κάνουμε αυτοκριτική, να απαλλαγούμε από τα σύνδρομα της καταδίωξης και της συνωμοσίας και να σταματήσουμε τις συνεχείς κινδυνολογίες που οδηγούν σε αυτοεπιβεβαιούμενες προφητείες.
Σε αυτό το πλαίσιο, θα έπρεπε να είχαμε τηρήσει τουλάχιστον μια πιο ουδέτερη, αποστασιοποιημένη έως κριτική στάση απέναντι σε όσους αυτόκλητα στηρίξαμε και χάσαμε. Μια στάση περισσότερο ευρωπαϊκή και λιγότερο βαλκανική. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ο γιαλός της παγκοσμιοποίησης είναι στραβός. Το ζήτημα όμως είναι ότι πολλές φορές ως χώρα αρμενίζουμε στραβά ακόμα κι όταν ο γιαλός είναι ίσος....
* Ο Μιλτιάδης Γ. Δεληχάς είναι Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ.
