*Του Χάρη Ανδρεόπουλου
xaan@theo.auth.gr
Η διευθέτηση των διαφορών της με το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τις θρησκευτικές κοινότητες γενικότερα αποτελεί βασική υποχρέωση της Τουρκίας και προϋπόθεση για την προώθηση της διαδικασίας ένταξής της στην Ευρωπαϊκή Ενωση (Ε.Ε.), όπως τονίστηκε στο κείμενο συμπερασμάτων της επιστημονικής διημερίδας που διοργάνωσε στις Βρυξέλλες το Οικουμενικό Γραφείο του Σουηδικού Συμβουλίου Ιεραποστολής για τις σχέσεις με την Ε.Ε. υπό την αιγίδα της σουηδικής Προεδρίας και με τη συμμετοχή εκπροσώπων της Εκκλησίας της Ελλάδος.
H επιστημονική διημερίδα πραγματοποιήθηκε από 26-27 Οκτωβρίου 2009, στην έδρα της COMECE στις Βρυξέλλες, με θέμα: «Γεφυρώνοντας την απόσταση μεταξύ Ε.Ε. - Τουρκίας: πώς θα ξεπεραστεί η προκατάληψη και θα ενδυναμωθεί ο διαπολιτισμικός διάλογος κατά τη διάρκεια της σουηδικής Προεδρίας της Ε.Ε.». Διοργανώθηκε από το Οικουμενικό Γραφείο του Σουηδικού Συμβουλίου Ιεραποστολής για τις σχέσεις με την ΕΕ υπό την αιγίδα της σουηδικής Προεδρίας. Στην εκδήλωση έλαβαν μέρος εκπρόσωποι διάφορων Εκκλησιών και θρησκευτικών Κοινοτήτων, θεσμικών Οργάνων της Ε.Ε., Πρέσβεις και Πανεπιστημιακοί ερευνητές. Το Γραφείο της Αντιπροσωπείας της Εκκλησίας της Ελλάδος στην ΕΕ εκπροσωπήθηκε από τον πανοσιολογιότατο Αρχιμανδρίτη π. Ιγνάτιο Σωτηριάδη και τον Λαρισαίο δρ. θεολόγο – κοινωνιολόγο Κωνσταντίνο Ζορμπά, σύμβουλο της Αντιπροσωπείας της Εκκλησίας της Ελλάδος στην Ε.Ε., οι οποίοι συμμετείχαν στο γόνιμο διάλογο που επακολούθησε με καίρια ερωτήματά τους.
ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ
Στόχος της διημερίδας, σύμφωνα με τους διοργανωτές, ήταν η ενεργοποίηση των θρησκευτικών κοινοτήτων και της Κοινωνίας των Πολιτών, πρώτιστα στη Σουηδία και τη Φινλανδία, αλλά και στα άλλα κράτη - μέλη της Ε.Ε., στο διάλογο για την ένταξη της Τουρκίας ως κράτους - μέλους στην Ε.Ε. Δεδομένου ότι ένα μεγάλο μέρος του τουρκικού πληθυσμού έχει μεταναστεύσει σε διάφορα κράτη στην Ευρώπη, το ενδιαφέρον για το μέλλον των διαπραγματεύσεων βρίσκεται στο επίκεντρο των συζητήσεων.
Τα ερωτήματα που τέθηκαν κατά τη διάρκεια των εργασιών ήταν πολλά και ποικίλα: Ποιο ρόλο πρέπει να διαδραματίσουν οι θρησκευτικές κοινότητες και η Κοινωνία των Πολιτών σε αυτήν τη διαδικασία; Ποιος ο ρόλος του διαπολιτισμικού διαλόγου; Μπορεί ο διαπολιτισμικός διάλογος να γεφυρώσει το πολιτιστικό χάσμα; Ποια είναι η θέση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής; Ποια είναι η στάση των θρησκευτικών Κοινοτήτων της Τουρκίας - πρώτιστα μουσουλμανικών, χριστιανικών και εβραϊκών - στη διαδικασία ένταξης της Τουρκίας ως κράτους - μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Αποτελεί η Τουρκία γέφυρα μεταξύ Ευρώπης και Αραβικού Κόσμου; Ποιος ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Ισλάμ στο Διαθρησκειακό Διάλογο; Συνεχίζει να είναι η Ευρώπη μια χριστιανική λέσχη; Ποιος είναι ο ρόλος του Ισλάμ στην Τουρκία σήμερα και ποιος μπορεί να είναι ο ρόλος του στην Ευρώπη; Μπορεί ένας μουσουλμανικός πολιτισμός να ενσωματωθεί σε μια μεταχριστιανική κοσμική Ευρώπη; Ποιοι είναι οι περιορισμοί της θρησκευτικής ελευθερίας στην Τουρκία;
ΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Συμπερασματικά θα μπορούσε να αναφερθεί η διαπίστωση ότι η διαδικασία διεύρυνσης της Ε.Ε. δεν καθοδηγείται ή ακόμη και δεν περιορίζεται από γεωγραφικά, φυλετικά ή θρησκευτικά κριτήρια, αλλά καθορίζεται από τις ευρωπαϊκές αξίες, συμπεριλαμβανομένων των αποκαλούμενων "κριτηρίων της Κοπεγχάγης", που συμφωνήθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Δεκέμβριο του 1993. Άρα, για να προχωρήσουν οι ενταξιακές διαδικασίες πρέπει οι ευρωπαϊκές αξίες να γίνουν αποδεκτές από την Τουρκία. Επίσης, η Τουρκία θα πρέπει να απέχει από κάθε είδους προστριβή ή ενέργεια που θα μπορούσε να επιδράσει αρνητικά στις σχέσεις καλής γειτονίας με την Ελλάδα και να συμβάλει καθαρά στην ειρηνική διευθέτηση των διαφορών με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, την Κύπρο (τερματισμό της τουρκικής στρατιωτικής κατοχής, άνοιγμα των λιμανιών της Τουρκίας στα πλοία με κυπριακή σημαία και απομάκρυνση των παράνομων εποίκων) και τις θρησκευτικές μειονότητες γενικότερα.
* Η επιστημονική αυτή συνάντηση έδωσε την ευκαιρία μιας καλύτερης κατανόησης των σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και ΕΕ και υπογράμμισε τη σημασία που έχει ο διαπολιτισμικός διάλογος για το μέλλον της ΕΕ. Παρά το γεγονός ότι τα επίπεδα ενδιαφέροντος για την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. είναι πολλά, σε καμία περίπτωση, όμως, δεν είναι δυνατόν να αμφισβητηθεί το ευρωπαϊκό κεκτημένο προς όφελος οποιουδήποτε πολιτικού, διπλωματικού ή ακόμη και οικονομικού αντισταθμίσματος.
* Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι δημοσιογράφος – θεολόγος
