* Του Αχιλλέα Πιτσίλκα, διδάκτορα Θεολογίας
Ο Άγιος Νεκτάριος, όπως είναι γνωστό, χαρακτηρίστηκε από το λαό ως ο κατ’ εξοχήν άγιος του 20ού αιώνα, γιατί συγκίνησε και συγκινεί πάντοτε τις καρδιές όλων των μελετητών του βίου του. Από τη μεγάλη δε μορφή του Αγίου αυτού, που έλαμψε σαν διαμάντι πολύεδρο από όλες τις πλευρές του, θα παρουσιάσουμε πιο κάτω κάποιες σκηνές της ζωής και τα διδάγματα που προκύπτουν, ώστε να αποκομίσουμε όλοι λίγο άρωμα αρετής και αγιότητας και να στερεωθούμε στην πίστη μας, «ης χωρίς, αδύνατον ευαρεστήσαι» (Εβρ. 11, 6).
α) Η καταγραφή εκλεκτών εδαφίων βιβλίων
Όταν ο Άγιος έγινε 14 ετών, έπλευσε με ένα καράβι στην Κωνσταντινούπολη, όπου βρήκε εργασία σε ένα καπνοπωλείο κάποιου μακρινού συγγενούς του, ενώ η καρδιά του λαχταρούσε για ευρύτερες και ανώτερες σπουδές. Την εποχή ακριβώς αυτή, ο μικρός Αναστάσης διάβαζε, όταν έβρισκε χρόνο ελεύθερο, με πόθο σφοδρότατο τα θεόπνευστα κείμενα των Γραφών και κάποια από τα βιβλία των θεοφόρων Αγίων και κάποιων σοφών της αρχαιότητας. Ό,τι δε του προξενούσε ιδιαίτερη εντύπωση, το κατέγραφε, μεταχειριζόμενος, αντί για χαρτί, τις καπνοσακούλες του καταστήματος, και το καταχώριζε σε ένα δικής του έμπνευσης ευρετήριο. Κατά τον τρόπο αυτό προέκυψε το βιβλίο του «Ιερών και φιλοσοφικών λογίων θησαύρισμα», που εκδόθηκε αργότερα σε δύο τόμους. Ο τρόπος δε αυτός της καταγραφής και της ταξινόμησης του υλικού του κατά θέματα είναι και σήμερα για όλους μας πολύ διδακτικός, γιατί είναι ο καθιερωμένος ως επιστημονικός. Φανερώνει δε ταυτόχρονα και την ιεραποστολική φλόγα που έκαιγε στην καρδιά του Αγίου από τη νεανική ακόμη ηλικία του, εφόσον τον συγκινούσε πάντοτε ιδιαίτερα το «διδάξω ανόμους τας οδούς Σου» (Ψαλμ. 50, 15) του ιερού ψαλμωδού.
β) Η υπομονετική αντιμετώπιση των πειρασμών
Όταν ο Άγιος έφθασε στην ηλικία των 72 ετών, μια νέα κοπέλα, της οποίας η μητέρα είχε πάρει τον κακό δρόμο, κατέφυγε στο μοναστήρι που είχε ιδρύσει ο Άγιος στην Αίγινα, ζητώντας να γίνει μοναχή. Η καταφυγή της, όμως, αυτή εξαγρίωσε δυστυχώς τη μητέρα της, που, κρίνοντας εξ ιδίων, άρχισε να διαδίδει συκοφαντικά και βλάσφημα τα πλέον ψευδή και ανυπόστατα εναντίον του Αγίου, απειλώντας ταυτόχρονα ότι θα κάψει το μοναστήρι. Μην μπορώντας δε να πραγματοποιήσει τις απειλές της, κατέφυγε τότε στον ανακριτή του Πειραιά, στον οποίο κατηγόρησε τον Άγιο ως δήθεν διαβολοκαλόγηρο, που έκανε αίσχη και τερατουργήματα, σαν αυτά που η ίδια ζούσε... Οι κατηγορίες δε αυτές συνετέλεσαν στο να ταπεινωθεί και να εξυβρισθεί ο Άγιος από πολλούς και ιδιαίτερα από τον υλιστή ανακριτή του Πειραιά, που έγινε όργανο επιτήδειο στα χέρια του σατανά και για το λόγο αυτό είχε κακό τέλος, πεθαίνοντας, ύστερα από μια γάγγραινα του χεριού του, δυστυχώς αμετανόητος.
Παρά τις σφοδρότατες ταπεινώσεις του, όμως, ο Άγιος, που ήταν στολισμένος με θεία χαρίσματα ως εντελώς αθώος, δεν μιλούσε, αλλά άφηνε, σύμφωνα με τα πρότυπα μεγάλων Αγίων, την υπεράσπισή του στον Κύριο. Κατά τη διάρκεια ακριβώς των προσβολών αυτών, μία από τις δόκιμες μοναχές σκανδαλίστηκε από τη στάση της σιωπής του Αγίου και είπε: «Σεβασμιότατε, γιατί δεν μιλάτε;». Εκείνος, όμως, αποκρίθηκε: «Αυτά σας διδάσκω τόσο καιρό; Υπέρ εμαυτού ουκ απολογήσομαι. Προσευχηθείτε υπέρ του ανθρώπου αυτού. Διαβλέπω επ’ αυτού βάσανον. Προσευχηθείτε παρακαλώ. Και δι’ αυτόν εσταυρώθη ο Κύριος» (Χονδροπούλου, «Ο Άγιος του αιώνα», Αθήναι 2003, σ. 337). Ζώντας κατά τον τρόπο αυτό και διδάσκοντας και με το δικό του παράδειγμα την άκρα υπομονή και την υπερφυή αγάπη, κατά τον μακαριστό π. Θεόκλητο Διονυσιάτη, «ανέβηκε στις ύπατες βαθμίδες της κλίμακος των αρετών, νεκρώθηκε «τω κόσμω», έζησε εν Χριστώ Ιησού, έγινε κατοικητήριο του Αγίου Πνεύματος, κατέστη ένθεος και θεοειδής και, ως τεθεωμένος, αφθαρτοποιήθη ήδη από τον κόσμο αυτό, επορεύθη πλέον για την αιώνια και άληκτη, τη μακάρια και ισόθεα ζωή». (Ο Άγιος Νεκτάριος ο θαυματουργός», Θεσσαλονίκη 1979, σ. 144).
Σαν τον Άγιο Νεκτάριο, όμως, που «διά τους λόγους των χειλέων» (του Χριστού) εφύλαξε οδούς σκληράς, πρέπει να ζούμε όλοι οι Χριστιανοί, λίγο ή πολύ, ώστε ο Θεός να μας συγχωρήσει τα αμαρτήματά μας και να δείξει το έλεός του προς τους αγαπώντας Αυτόν και τους φυλάσσοντας τα προστάγματά Του (βλ. Εξόδου 20, 5-6), εξαιτίας των όσων θα έχουμε συγκεντρώσει, κατά τον μακαριστό Παΐσιο τον Αγιορείτη, με την υπομονή μας στον ντορβά του ουρανού.
γ) Η εργατικότητα και ταπείνωσή του
Με στολή εργασίας ντυμένο συνάντησε κάποτε τον Άγιο και ο διάκονος τότε π. Φιλόθεος Ζερβάκος, που είχε εξομολογηθεί πιο μπροστά πολλές φορές σ’ αυτόν, χωρίς όμως αυτή τη φορά να τον αναγνωρίσει ευθύς αμέσως. Για τη συνάντηση δε αυτή, ο π. Φιλόθεος αναφέρει τα εξής:
«Ανήλθον εις την μονήν περί ώραν 1 έως 1 1/2 μ.μ. Ήτο μην Αύγουστος. Ο ήλιος έκαιγεν ως φλοξ. Πλησιάσας εις την μονήν, έξω της θύρας της εισόδου αυτής, βλέπω γέροντά τινα λευκογένειον, ενδεδυμένον ράσον πενιχρόν τυλιγμένον εις την ζώνην του και ψάθινον καπέλον εις την κεφαλήν διά την θερμότητα του ηλίου. Έσκαπτε δι’ αξίνης το έδαφος και διά πτύου (=φτυαριού) εγέμιζεν ένα μικρόν καροτσάκι χώματα και μετέφερεν αυτά 15-20 μέτρα προς επιπέδωσιν του προαυλίου της Μονής. Ενόμισα ότι ήτο εργάτης της Μονής και διά να μη σκονίσει τα ενδύματά του του έδωσαν ράσο ή ότι ήτο γέρων δόκιμος της Μονής. Πλησιάσας αυτόν τον εχαιρέτισα και μετά τον χαιρετισμόν του λέγω:
- Γέροντα, ο δεσπότης είναι εδώ;
- Εδώ είναι, μοι λέγει.
- Μέσα, τω είπον, είναι εις την Μονήν;
- Ναι, μου λέγει, μέσα είναι.
- Ύπαγε, τω λέγω, να του ειπής ότι ήλθεν εν πνευματικόν του τέκνον, διάκονος, και θέλει να τον ιδή.
- Να είναι ευλογημένον, μοι λέγει με ταπεινόν σχήμα και φρόνημα.
Και παρατήσας την τσάπαν, το πτύον και το καροτσάκι, μου έδειξε ένα νεόκτιστον δωμάτιον... και μου λέγει:
- Πέρασε εις αυτό το δωμάτιον και εγώ υπάγω μέσα να τον ειδοποιήσω να έλθη.
Δεν παρήλθον όμως 5 λεπτά και βλέπω ανελπίστως, ω βάθος πλούτου αμετρήτου ταπεινώσεως, βλέπω μετ’ εκπλήξεως και θαυμασμού ότι εκείνος τον οποίον εγώ ενόμισα ως εργάτην, χωρικόν, αγροίκον και τω ωμίλησα καταφρονητικώς και προστακτικώς..., ήτο αυτός ο ίδιος!» (βλ. «Ο γέρω Φιλόθεος», τόμ. πρώτος, εκδ. «Ορθ. Κυψέλη», Θεσ/νίκη 1980, σ. 63-64).
Αυτός ήταν ο Άγιος Νεκτάριος, που ήθελε να ακολουθεί τα ίχνη του Κυρίου. Όπως δηλαδή ο Κύριος δεν ντρεπόταν να ονομάζει όλους τους αγιαζόμενους αδελφούς Του, λέγοντας: «Απαγγελώ το όνομά Σου τοις αδελφοίς μου» (Εβρ. 2, 12 βλ. και Ψαλμ. 21, 23), κατά παρόμοιο τρόπο και ο Άγιος δεν ντρεπόταν να εργάζεται ταπεινά, χειρωνακτικά και πνευματικά για τη σωτηρία όλων.
Ύστερα από τα πιο πάνω, θα έλεγα ότι σαν τον Άγιο Νεκτάριο πρέπει να είμαστε λίγο - πολύ όλοι οι Χριστιανοί, ώστε να απέλθουμε μια ημέρα όπου και εκείνος, που στην ερώτηση της μοναχής Νεκταρίας «πού θα απέλθης» αποκρίθηκε: «Εις τους ουρανούς», δηλαδή στη βασιλεία της αγάπης του Κυρίου, «εν η δικαιοσύνη κατοικεί» (2 Πέτρ. 3, 13).
