* Του κ. Άγγελου Ζαχαρόπουλου Διευθυντή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ε.τ. πρώην Γενικού Διευθυντή Υπ. Γεωργίας
Ο γνωστός διπλωμάτης Βύρων Θεοδωρόπουλος στο βιβλίο του «Θουκυδίδης επίκαιρος», αναφέρει και αναλύει τις, κατά τον Θουκυδίδη, τρεις αιτίες πολέμου:
«Συμφέρον, δέος, δόξα». Ως βαθύς γνώστης των ελληνοτουρκικών προβλημάτων, (ο σημαντικότερος σήμερα, κατά τη γνώμη μου), προβαίνει σε μια ενδιαφέρουσα συσχέτισή τους με αυτές τις τρεις αιτίες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε πόλεμο την Τουρκία με την Ελλάδα. Αποκρούει με επιχειρήματα τις δύο πρώτες. Δεν αποκλείει όμως τη «δόξα», υπό την έννοια που απορρέει από το ρήμα «δοκέω», δηλαδή νομίζω, εικάζω, έχω την εντύπωση. Υπό την έννοια αυτή, έχει δημιουργηθεί ιστορικά στους Τούρκους η αντίληψη ότι:
1. Οι Έλληνες είναι εκείνοι που έκαναν την αρχή για την κατάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
2. Οι Έλληνες είναι εκείνοι που απείλησαν την καρδιά της σημερινής Τουρκίας προελαύνοντας μέχρι την Άγκυρα.
Πρόκειται για μία αντίληψη τόσο βαθιά ριζωμένη στους Τούρκους που, δύσκολα, πολύ δύσκολα, θα ξεπεραστεί ώστε να αλλάξει η πολιτική συμπεριφορά τους.
Είναι εξάλλου γνωστό ότι Τούρκοι διπλωμάτες είχαν, σε ανύποπτο χρόνο, εκφράσει θλίψη και πικρία γιατί η Τουρκία δεν τόλμησε να καταλάβει τα νησιά Λέσβο, Χίο, Σάμο, αμέσως μετά το 1922. (Το « σύνδρομο του Αιγαίου»).
Με σκοπό να χαϊδέψει τ’ αυτιά των Τούρκων, ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ Ομπάμα, ανέφερε το εξής εκπληκτικό μιλώντας στην τουρκική εθνοσυνέλευση: Συνεχάρη τη νέα Τουρκία επειδή αντιμετώπισε επιτυχώς την απόπειρα αναβίωσης μιας αρχαίας αυτοκρατορίας. Είναι προφανές ότι υπονοούσε την αποτυχούσα ελληνική μικρασιατική εκστρατεία. Είναι σημαντικό επίσης ότι ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ έσπευσε να κάνει «προσκύνημα» στην Άγκυρα σχεδόν αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του. Μόνο που οι Τούρκοι, κάθε άλλο παρά «προσκύνησαν» τον ηγέτη των ΗΠΑ. Ο Ερντογάν άνοιξε, αμέσως μετά, ένα έντονο φλερτ με τον Πούτιν για τους αγωγούς μεταφοράς ενέργειας από τη Ρωσία, φλερτ με σαφή διπλωματική – γεωπολιτική διάσταση. Η εντονότατη ανησυχία των ΗΠΑ για την ξαφνική ρωσοτουρκική συμμαχία αντικατοπτρίζεται στα ευρύτατα σχετικά σχόλια του αμερικανικού Τύπου.
Το ερώτημα είναι τι κάνει η Ελλάδα για όλα αυτά.
Μια καθησυχαστική απάντηση έδωσε ο υπουργός Ανάπτυξης κ. Χατζηδάκης. Υποστήριξε σε άρθρο του στο «ΒΗΜΑ» (9.8. 2009), ότι η Ελλάδα είναι πάντα παρούσα στο παιχνίδι των αγωγών φυσικού αερίου με:
1. Τον αγωγό South Stream από Ρωσία, που, μέσω Βουλγαρίας και Ελλάδας θα καταλήξει στην Ιταλία (σχετική συμφωνία υπογράφηκε τον Μάιο 2008).
2. Τον αγωγό ΤGΙ από Αζερμπαϊτζάν (Τουρκία, Ελλάδα, Ιταλία).
3. Τον αγωγό Ελλάδας – Βουλγαρίας – Ρουμανίας – Ουγγαρίας που θα συνδέεται με τον ΤGΙ.
Για τους αγωγούς 2 και 3 που διοχετεύουν φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν, δεν υπάρχουν αντιδράσεις αλλά και ευνοούνται από ΗΠΑ.
Υπάρχουν όμως έντονες αντιδράσεις για τον αγωγό 1 South Stream, επειδή θα διοχετεύει φυσικό αέριο από Ρωσία. Ο σημαντικότατος αυτός αγωγός θα φθάνει στη Βουλγαρία και από εκεί θα διακλαδίζεται προς Βορρά μέχρι Αυστρία και προς Νότο προς Ελλάδα – Ιταλία. Και δεν είναι μόνο οι ΗΠΑ που αντιδρούν αλλά και η Βουλγαρία προβάλλει προσκόμματα λόγω απληστίας (υπερβολικές αξιώσεις), πιθανότατα δε και λόγω πιέσεων προς αυτή από ΗΠΑ. Οργισμένος ο Πούτιν για τη στάση αυτή της Βουλγαρίας, εστράφη προς την Τουρκία για εναλλακτική λύση που θα αφήσει έξω τη Βουλγαρία. Συμφώνησε καταρχήν με τον Ερντογάν να επεκτείνουν τον αγωγό Blue Stream, που τροφοδοτεί με φυσικό αέριο την Τουρκία από τη Ρωσία, ώστε εκείνη να τροφοδοτεί και την Ελλάδα και την Ιταλία. Νίκη για την Τουρκία διότι ο αγωγός South Stream την άφηνε απέξω, κόλαφος για τη Βουλγαρία διότι μένει εκείνη τώρα απέξω, ισοπαλία για την Ελλάδα γιατί πάλι παραμένει στο παιχνίδι. Μένει όμως το μειονέκτημα για την Ελλάδα ότι θα έχει εξάρτηση από την Τουρκία ως προς αυτόν τον αγωγό, όπως θα έχει εξάρτηση και ως προς τον αγωγό ΙΤGI (Τουρκία – Ελλάδα – Ιταλία).
Το ερώτημα που τίθεται εν προκειμένω είναι τι θα συμβεί σε περίπτωση διμερούς κρίσης με την Τουρκία όταν εκείνη κλείσει τη στρόφιγγα;
Άπληστη και στενά δεμένη στην ελκτική τροχιά των ΗΠΑ, η Βουλγαρία προβάλλει τελευταία προσκόμματα και για τον πετρελαιαγωγό Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη. Η σχετική διαδικασία ξεκίνησε από τις αρχές της δεκαετίας του 90. Όλες οι κυβερνήσεις στήριξαν το έργο, παρά το γεγονός ότι οι ΗΠΑ ήταν, ευθύς εξαρχής, αρνητικές. Επιχειρούν ίσως να το ματαιώσουν τώρα μέσω της επιρροής τους στη Βουλγαρία. Και στην περίπτωση αυτή, ο Πούτιν αναζήτησε εναλλακτική λύση μέσω Τουρκίας. Πρόκειται για αναβίωση παλαιότερης (2005) συμφωνίας για τον πετρελαιαγωγό Σαμψούντας (Μαύρη Θάλασσα) - Σεϊχάν (Τουρκία – Ανατολική Μεσόγειος).
Πάλι κερδισμένη η Τουρκία και χαμένη η Ελλάδα, λόγω βουλγαρικής απληστίας ή και αμερικανικής παρέμβασης. Ωστόσο, το έργο Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολης υπερτερεί σαφώς του έργου Σαμψούντα – Σεϊχάν από οικονομικής πλευράς και η διαδικασία υλοποίησής του έχει προχωρήσει τόσο ώστε είναι απίθανη κάθε υπαναχώρηση από Ρωσία ή Βουλγαρία.
Η Ελλάδα δεν επηρεάσθηκε από την αρνητική θέση των ΗΠΑ έναντι του South Stream. Ενήργησε με γνώμονα το εθνικό συμφέρον. Ο Έλληνας πρωθυπουργός είχε αλλεπάλληλες συναντήσεις με τον Πούτιν στην Αθήνα και στη Μόσχα, πράγμα που ασφαλώς δεν άρεσε στην υπερδύναμη. Θα ήταν ευχής έργον ο ρωσοελληνικός διάλογος να είχε συνεχιστεί. Τα μεγάλα ενεργειακά έργα South Stream και Τουρκία – Ελλάδα – Ιταλία για τη μεταφορά του φυσικού αερίου από Ρωσία και Αζερμπαϊτζάν αντίστοιχα καθώς και το έργο Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη για τη μεταφορά πετρελαίου από Ρωσία, αναβαθμίζουν σημαντικά τη γεωπολιτική θέση της χώρας. Υποστηρίζονται και πρέπει να συνεχιστεί η υποστήριξή τους, με σθένος, υπομονή και επιμονή από όλες τις πολιτικές ηγεσίες της χώρας, έστω και αν αυτό δεν είναι αρεστό σε ορισμένους φίλους, όταν η προέλευσή του ενεργειακού προϊόντος είναι από Ρωσία.
