Ο Αίσωπος αφηγείται την ιστορία ενός αγοραστή γαιδάρου, για να μας πει αλληγορικά, ότι όπως οι γάιδαροι έλκονται απ΄ τους ομοίους τους έτσι έλκονται και οι άνθρωποι και ότι ως προς το ιδίωμα αυτό, οι άνθρωποι δε διαφέρουν από τα υπομονετικά αυτά ζώα...
Ο αγοραστής του γαϊδάρου σωστά σκέφτηκε, λοιπόν, προτού αγοράσει το γάϊδαρο να τον δοκιμάσει, για να διαπιστώσει το χαρακτήρα του, που δε φαινόταν εξωτερικά, όπως τα άλλα του γνωρίσματα π.χ. τα χρόνια, η υγεία, η δύναμη κ.λπ. Για να μάθει κανείς το χαρακτήρα του ζώου (όπως και του ανθρώπου) πρέπει να εφαρμόσει άλλα κριτήρια, εσωτερικά. Ο γάιδαρος, όπως και ο άνθρωπος, κρύβει μέσα του έναν εσωτερικό κόσμο, τον κόσμο της ψυχής, που δεν είναι ορατός εξωτερικά.
Λένε ότι το πρόσωπο του ανθρώπου είναι ο καθρέφτης της ψυχής, αλλά υπήρξαν περιπτώσεις που άλλα έδειχνε το πρόσωπο και άλλος ήταν ο εσωτερικός κόσμος του ανθρώπου. Υπήρξαν εγκληματίες με αγγελικά πρόσωπα. Το κριτήριο στο οποίο στηρίχτηκε ο Αισώπειος αγοραστής του γαϊδάρου για να μάθει το χαρακτήρα του ζώου που επρόκειτο να αγοράσει ήταν ο φυσικός νόμος ότι τα όμοια έλκονται, ότι ο όμοιος έλκει τον όμοιο.
Το κριτήριο αυτό για τη δοκιμή του γαϊδάρου, ήταν το αρχαίο σοφό ρητό «όμοιος ομοίω πελάζει», που σημαίνει ότι ο όμοιος ελκύει τον όμοιο. Ότι η αμοιβαία έλξη των ομοίων ή ομοιοτύπων, όπως τα ονομάζει ο Ρενέ Ζιράρ, ισχύει πάντοτε φαίνεται και από τη σύγχρονη ελληνική δημώδη παροιμία: «δείξε μου το φίλο σου, να σου πω ποιος είσαι». Μάλιστα ο Ζιράρ στηρίζει όλη του τη θεωρία στην έλξη του ομοίου. Ο Ζιράρ θεωρεί ότι η επιθυμία είναι μιμητική και ότι οι άνθρωποι επιθυμούν αυτό που επιθυμούν οι όμοιοί τους.
Αλλά ας παραθέσουμε το μύθο, από το βιβλίο «Αίσωπος, μύθοι», εκδ. «Εξάντας», μετάφραση Αγνής Λιάπα: «Κάποιος ήθελε ένα γάϊδαρο και τον πήρε για δοκιμή, βάζοντάς τον στο ίδιο παχνί που είχε τους δικούς του. Ο γάϊδαρος παράτησε τους άλλους και πήγε και στάθηκε κοντά στον πιο ακαμάτη και λαίμαργο και δεν έκανε τίποτα. Έτσι ο άνθρωπος τον πήρε και τον επέστρεψε στον κύριό του. Και όταν εκείνος ρώτησε, αν ήταν αρκετή η δοκιμή που έκανε, του απάντησε: «Δεν μου χρειάζεται άλλη. Κατάλαβα πως είναι όμοιος μ’ εκείνον τον οποίο διάλεξε απ΄ όλους για φίλο του».
«Ο λόγος σημαίνει» γράφει ο Αίσωπος, «ότι καθένας κρίνεται ανάλογα με τους φίλους που προτιμά». Ο Αίσωπος χρησιμοποιεί το ρήμα «ήδομαι» που σημαίνει χαίρομαι, τέρπομαι, ευφραίνομαι. Απ’ το ήδομαι προέρχεται η λέξη ηδονή. Σε μια κατά λέξη μετάφραση θα λέγαμε ότι «καθένας θεωρείται όμοιος με τους φίλους που η παρουσία τους, η ύπαρξή τους, του δίνει χαρά, τέρψη, ευφροσύνη».
Μπορούμε να πούμε γενικά, ότι μας αρέσουν αυτοί που μας μοιάζουν και δεν μας αρέσουν, ακόμα και μας ενοχλούν, αυτοί που δεν είναι όμοιοι με μας, αλλά είναι διαφορετικοί. Μια φορά ο ζωγράφος Θεόφιλος, που ήταν πολύ διαφορετικός απ΄ το συνηθισμένο άνθρωπο, ήταν ανεβασμένος κάπου και ζωγράφιζε. Κάποιοι του τράβηξαν τη σκάλα κι ο Θεόφιλος, απορροφημένος όπως ήταν στη ζωγραφική του, δεν το πρόσεξε και έπεσε και χτύπησε. Ο Σεφέρης που διηγείται το περιστατικό, το σχολιάζει με αυτά τα λόγια: «Τόσο μας ενοχλούν αυτοί που δεν μας μοιάζουν».
