Από τον Κων/νο Οικονόμου
ΓΕΝΙΚΑ: Έκτρωση ή άμβλωση είναι η διακοπή μιας αδιατάρακτης ενδομητρίου κυήσεως, που διενεργείται σε πρώιμη ηλικία (< 24 εβδ.) και οδηγεί σε θανάτωση του εμβρύου. Η άμβλωση προκαλείται με χημικές, χειρουργικές ή άλλες μεθόδους. Το όριο των 24 εβδομάδων καθορίστηκε με βάση την ελάχιστη ηλικία κυήσεως, που επιτρέπει στο έμβρυο να είναι βιώσιμο. Εφαρμόστηκαν διάφορες μέθοδοι άμβλωσης κατά καιρούς. Οι ηθικές και νομικές πτυχές της άμβλωσης αποτελούν αντικείμενο έντονης συζήτησης παγκοσμίως. Κύριο ζήτημα είναι κατά πόσο το έμβρυο μπορεί να χαρακτηριστεί ως άνθρωπος και συνεπώς η έκτρωση ως ανθρωποκτονία. Σύμφωνα με έρευνα της Ισπανικής Στατιστικής Υπηρεσίας, κάθε 11 δευτερόλεπτα πραγματοποιείται μια άμβλωση στην Ευρώπη (2.800.000 έμβρυα ετησίως), καθιστώντας τις αμβλώσεις πραγματική επιδημία!
ΝΟΜΙΚΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ: Ο Ποινικός Κώδικας στην Ελλάδα επιτρέπει την άμβλωση, με συναίνεση της εγκύου, από μαιευτήρα με συμμετοχή αναισθησιολόγου στις ακόλουθες περιπτώσεις: Εντός των πρώτων 12 εβδομάδων της κύησης σε κάθε περίπτωση (!). Εντός των πρώτων 24 εβδομάδων, αν υπάρχουν ενδείξεις ανωμαλίας ή δυσλειτουργίας του εμβρύου. Εντός 19 εβδομάδων, αν η εγκυμοσύνη είναι αποτέλεσμα βιασμού, αποπλάνησης, αιμομιξίας. Χωρίς χρονικό περιορισμό, αν υπάρχει κίνδυνος της ζωής της εγκύου ή σοβαρής βλάβης της υγείας της. Η Εκκλησία της Κύπρου σημειωτέον, μετά την τουρκική εισβολή (1974), συγκατατέθηκε να υποβληθούν σε έκτρωση οι βιασθείσες Ελληνοκύπριες. Στις ΗΠΑ, η έκτρωση αποτελεί ζήτημα πολιτικοκοινωνικής αντιπαράθεσης. Το Ανώτατο Δικαστήριο αποφάσισε ότι καμιά Πολιτεία δε μπορεί να απαγορεύσει την άμβλωση.
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ: Ο ιπποκράτειος όρκος δηλώνει ξεκάθαρα: «Δεν θα δώσω σε κανέναν που θα μου ζητήσει φάρμακο θανατηφόρο ούτε θα δώσω παρόμοια συμβουλή, ούτε και σε γυναίκα θα δώσω φάρμακο για έκτρωση». Σύμφωνα με τον Γαληνό (β' μ.Χ. αι.) ο Λυκούργος και ο Σόλων απαγόρευαν τις εκτρώσεις. Είναι παραδεκτό ότι οι περισσότεροι Έλληνες γιατροί ήταν αντίθετοι στις εκτρώσεις, εκτός εκείνων που γίνονταν για θεραπευτικούς λόγους. Αντίθετα ο Πλάτων, προέτρεπε έκτρωση για τις γυναίκες που θα έμεναν έγκυες μετά την ηλικία των σαράντα, δίνοντας προτεραιότητα στις ανάγκες της Πολιτείας έναντι των δικαιωμάτων του αγέννητου (Πολιτεία). Ο Αριστοτέλης πρότεινε κάτι παρόμοιο στα «Πολιτικά». Οι Στωικοί, πίστευαν πως το έμβρυο είναι τμήμα της μητέρας του και πως η ζωή αρχίζει όταν το νεογέννητο αναπνεύσει. Εντούτοις, πίστευαν ότι η έκτρωση είναι ασεβής και «επιζήμια στο γενικό καλό». Οι τελευταίοι των Στωικών επηρεασμένοι από Ορφικούς, ενδιαφέρθηκαν για τη μοίρα του αγέννητου, πιστεύοντας και στην ασώματη ύπαρξη της ψυχής. Άνθρωποι που πέθαιναν πρόωρα και τα εκτρωθέντα έμβρυα καταδικάζονταν σε κακή μετά θάνατον μοίρα. Αυτή η πίστη οδήγησε σε καταδίκη της έκτρωσης.
ΜΙΑ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΚΟΠΙΑ: Η άμβλωση συνιστά φλέγον ζήτημα για την Ιατρική Ηθική. Ιατρικά, είναι απολύτως σαφές πως η καταφυγή στην άμβλωση μιας τρομαγμένης εφήβου αξιολογείται διαφορετικά από την απόφαση μιας ώριμης γυναίκας που επιλέγει άμβλωση φοβούμενη αισθητικές (;) επιπτώσεις. Η ίδια η έγκυος βασανίζεται από το ερώτημα σχετικά με το αν δικαιούται να θέσει τέλος στη ζωή του εμβρύου της. Εάν η έγκυος επιλέξει άμβλωση, έχει ο σύντροφος δικαίωμα να αρνηθεί ή, φέρει και εκείνος συναινώντας ηθικό βάρος; Ο γιατρός έχει το δικαίωμα να αρνηθεί επικαλούμενος λόγους συνείδησης, ή υποχρεούται να υπακούσει; Εάν αρνηθεί και η έγκυος καταφύγει σε κομπογιαννίτικες μεθόδους που θα προκαλέσουν τον θάνατό της, θα φέρει ευθύνη; Εάν ο γιατρός συναινέσει στην άμβλωση, συναινεί σε φόνο; Αυτά αποτελούν ηθικά προβλήματα. Για την επιστήμη, το έμβρυο είναι μόρφωμα στο οποίο σταδιακά προστίθενται ιδιότητες, μια διαδικασία της οποίας η ολοκλήρωση παράγει έναν πλήρη ανθρώπινο οργανισμό. Όμως, ακόμη και ένας ατελής ανθρώπινος οργανισμός συνιστά ζώσα ανθρώπινη ύπαρξη. Αρχή της βιολογίας είναι ότι: «εν ζωή βρίσκεται μόνο αυτό που κάποια στιγμή μπορεί να πεθάνει». Κατά τους αποδεχόμενους τις αμβλώσεις επιστήμονες, ισχύει περίπου το εξής αξίωμα: «Η ιατρική λαμβάνει υπ’ όψιν της τον εγκεφαλικό θάνατο, αφού η αναπνευστική και καρδιακή λειτουργία μπορούν πλέον να υποστηριχθούν μηχανικά. Το έμβρυο για να θεωρηθεί πως ζει, πρέπει να μπορεί να πεθάνει, οπότε πρέπει να έχει αναπτύξει αυτόνομες αναπνευστικές, καρδιακές και εγκεφαλικές λειτουργίες, οι οποίες αν διακοπούν θα το οδηγήσουν στον θάνατο. Όταν οι λειτουργίες αυτές δεν έχουν διαμορφωθεί, θεωρείται πως η αναγνώριση ζωής είναι άτοπη, αφού πρόκειται περί ζωής της οποίας η παύση δεν θα μπορούσε να ορισθεί. Έτσι, η άμβλωση σε πρώιμο στάδιο δεν συνιστά φόνο» (!) [σημ. Ακόμη κι αν η καρδιά του εμβρύου μέχρι τότε χτυπούσε...]
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ: Για τις γυναίκες που κάνουν έκτρωση ο κίνδυνος καρκίνου του μαστού και του τραχήλου της μήτρας υπερδιπλασιάζεται. Αυτό σχετίζεται με την ανώμαλη διακοπή των ορμονικών αλλαγών της κύησης. Ποσοστό γυναικών μπορεί να υποστεί διάτρηση μήτρας, συχνά χωρίς διάγνωση. Πολλαπλασιάζεται ο κίνδυνος εμφάνισης προδρομικού πλακούντος στις επόμενες κυήσεις κι αυτό προκαλεί δυνητικά παραμόρφωση εμβρύου, περιγεννητικό θάνατο, ακατάσχετη αιμορραγία. Άλλες επιπλοκές είναι: μόλυνση, αιμορραγία, εμβολή, ρήξη ή διάτρηση μήτρας, ενδομητρίτις, επιπλοκές αναισθησίας, σπασμοί, διαταραχές πήξεως, βλάβες τραχήλου, τοξικό σοκ. «Δευτερεύουσες» επιπλοκές είναι: πυρετός, εγκαύματα, κοιλιακοί πόνοι, εμετός, γαστρεντερικές διαταραχές. Όμως μεγαλύτερος κίνδυνος είναι η απώλεια ζωής και της εγκύου. Η νόμιμη έκτρωση είναι πέμπτη αιτία θανάτου για τις μητέρες στις ΗΠΑ (!). Μελέτες δείχνουν ότι γυναίκες που υποβάλλονται σε περισσότερες εκτρώσεις (45% των συνολικών εκτρώσεων1.) αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο εκδήλωσης τέτοιων επιπλοκών.
ΨΥΧΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ: Η έκτρωση μπορεί να είναι ψυχολογικά καταστρεπτική. Οι ψυχίατροι ενέταξαν τα συμπτώματα σε ειδική κατηγορία της μετατραυματικής αγχώδους διαταραχής, (μετεκτρωτικό σύνδρομο). Καναδική μελέτη διαπίστωσε μεγαλύτερη χρήση ψυχιατρικών υπηρεσιών από γυναίκες που είχαν υποβληθεί σε έκτρωση. Μάλιστα το 25% αυτών επισκέπτεται ψυχίατρο. Οι γυναίκες με ιστορικό έκτρωσης είναι πιθανότερο να χρειαστούν αργότερα εισαγωγή σε ψυχιατρική κλινική. Σε υψηλό κίνδυνο βρίσκονται νέες, διαζευγμένες, και γυναίκες που έχουν υποβληθεί πολλαπλά σε εκτρώσεις. Σε γυναίκες μετά την έκτρωση, επειδή καταπνίγουν την ψυχική τους διαταραχή, μπορεί να παρουσιαστεί περίοδος άρνησης πριν ζητήσουν βοήθεια. Τα καταπνιγμένα συναισθήματα προκαλούν ασθένειες και προβλήματα συμπεριφοράς. Εκτενής μελέτη διαπίστωσε ότι το 19% των γυναικών με ιστορικό έκτρωσης, υποφέρουν από μετατραυματική άγχώδη διαταραχή (PTSD), που επικρατεί επί των αμυντικών μηχανισμών και τις οδηγεί σε έντονο φόβο, συναισθήματα αδιεξόδου, απώλειας ελέγχου. Η PTSD εμφανίζεται όταν το τραυματικό συμβάν προκαλεί υπερδιέγερση μηχανισμών «φυγής ή πάλης», με αποτέλεσμα μη φυσιολογική συμπεριφορά και διαταραχές προσωπικότητας. Πάσχουσες της PTSD μπορεί να θυμούνται κάθε λεπτομέρεια χωρίς συναισθήματα, άλλες αναβιώνουν το συμβάν σε ξαφνικές (παρεισδυτικές) εμπειρίες αναδρομής. Όσες ωθούνται σε έκτρωση από συζύγους, γονείς ή άλλους, βιώνουν εντονότερα δυσάρεστα συναισθήματα. Τέτοια ανεπιθύμητη έκτρωση μπορεί να εκληφθεί ως απόλυτος βιασμός στο πλαίσιο μιας γενικά δυστυχισμένης ζωής. Άλλες εκλαμβάνουν τη διακοπή της κυήσεώς τους καθαρά ως βίαια θανάτωση του παιδιού τους. Άλλες αναφέρουν ότι ο πόνος της έκτρωσης, που προκαλείται από έναν μασκοφόρο που εισβάλλει στο σώμα τους, δημιουργεί αίσθηση βιασμού. Συμπτώματα της PTSD είναι: Α’ ΥΠΕΡΔΙΕΓΕΡΣΗ: [επιθέσεις αγωνίας, οξυθυμία, εκρήξεις οργής, αδυναμία συγκέντρωσης, υπερεγρήγορση, δυσκολίες ύπνου, αντιδράσεις σε καταστάσεις που μοιάζουν με την τραυματική εμπειρία (ταχυπαλμία στη διάρκεια μιας ιατρικής εξέτασης ή με στο άκουσμα ήχου αντλίας!)]. Β’ ΠΑΡΕΙΣΔΥΣΗ: [(εμπειρία τραυματικού συμβάντος σε απροσδόκητο χρόνο): ξαφνικές αναδυόμενες σκέψεις για έκτρωση ή ένα εκτρωμένο παιδί, αναδρομές, (η γυναίκα στιγμιαία αναβιώνει την έκτρωση), εφιάλτες, επετειακές αντιδράσεις κατάθλιψης]. Γ’ ΣΥΣΤΟΛΗ: [«μούδιασμα» συναισθηματικών δυνάμεων, ανάπτυξη τρόπων αποφυγής ερεθισμάτων σχετικών με το τραύμα. (αποφυγή ανθρώπων, τόπων, πραγμάτων σχετιζόμενων με την έκτρωση), απομάκρυνση από σχέσεις, αποξένωση απ' όσους συνδέονται με την απόφαση έκτρωσης, αποφυγή παιδιών, προσπάθεια άρνησης σκέψεων ή συναισθημάτων που σχετίζονται με την έκτρωση, χρήση ναρκωτικών, οινοπνεύματος, τάσεις αυτοκαταστροφής. Ακόμη, έως 50% των γυναικών που έχουν υποστεί έκτρωση αναφέρουν προβλήματα σεξουαλικής φύσεως (ανηδονία, πόνος, αποστροφή, ή, αντίθετα, αλλαγή πολλών συντρόφων). Για ορισμένες, το μετεκτρωτικό άγχος συνδέεται με διαταραχές διατροφής, (βουλιμία ή νευρική ανορεξία). Ακόμη, μια έκτρωση συχνά προκαλεί προβλήματα στη σχέση του ζεύγους (διάσταση ή διαζύγιο). Οι γυναίκες που έχουν πραγματοποιήσει περισσότερες εκτρώσεις έχουν περισσότερες πιθανότητες να χρειαστούν βοήθεια, κυρίως διότι θα μείνουν πιθανώς με παιδί χωρίς σύζυγο.
Ο Kωνσταντίνος Αθ. Οικονόμου είναι δάσκαλος στο 32ο Δημ. Σχ. Λάρισας – συγγραφέας.
Konstantinosa.oikonomou@gmail.com www.scribd.com/oikonomoukon
βιβλιογραφία: Ασπασία Τσαούση, «Το Δικαίωμα στην Άμβλωση στις Η.Π.Α.: Δικαιώματα του Ανθρώπου, τομ. 28(2006), σελ. 1107-1172.
Ι. Πρωτοπαπαδάκης, «Είναι η άμβλωση σε πρώιμο στάδιο φόνος;»
Μ’ Ενδιαφέρει, Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία, τ. 46, 10/11 2005
1. [Πηγή: The Journal of Reproductive Medicine, Pain During Early Abortion, Dr. Lynn Borgatta and David Nickinovich (PhD), 1997, vol. 42, pp. 287-293.
