στους ανθρώπους και στις δουλειές τους καθώς και πιθανούς κινδύνους που μπορούν να προκύψουν. Ας ξεκινήσουμε με το ερώτημα τι είναι η ΤΝ. Για να δώσω έναν ορισμό θα τον πάρω από τη Wikipedia: Ο όρος τεχνητή νοημοσύνη αναφέρεται στον κλάδο της πληροφορικής ο οποίος ασχολείται με τη σχεδίαση και την υλοποίηση υπολογιστικών συστημάτων που μιμούνται στοιχεία της ανθρώπινης συμπεριφοράς τα οποία υπονοούν έστω και στοιχειώδη ευφυΐα: μάθηση, προσαρμοστικότητα, εξαγωγή συμπερασμάτων, κατανόηση από συμφραζόμενα, επίλυση προβλημάτων κ.λπ.
Είναι προφανές ότι η ΤΝ δίνει στις μηχανές που κατασκευάζουμε και προγραμματίζουμε δυνατότητες πέρα από τις απλές μηχανές. Αυτό θα τους δώσει δυνατότητες να κάνουν εργασίες που σήμερα γίνονται από ανθρώπους. Βέβαια αυτό ήδη γίνεται και σήμερα. Σε πολλές βιομηχανίες εδώ και χρόνια έχουμε μηχανές που κάνουν τυποποιημένες εργασίες π.χ. συναρμολόγησης αυτοκινήτων. Η ΤΝ θα μας πάει ένα βήμα πιο μπροστά καθώς μηχανές θα μπορούν να κάνουν πιο πολύπλοκες ενέργειες.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ΤΝ είναι ήδη εδώ και τη χρησιμοποιούμε κάθε μέρα. Η αναζήτηση πληροφοριών από τις μηχανές αναζήτησης έχουν εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης. Ακόμα και οι διορθώσεις που μας βγάζουν τα κείμενα που γράφουμε στον υπολογιστή έχουν στοιχεία ΤΝ. Αλλά βέβαια εφαρμογές όπως τα αυτόνομα αυτοκίνητα ή τα αυτόνομα τρακτέρ στηρίζονται στη ΤΝ. Τελευταίες εφαρμογές όπως το chatGDP που μπορούν να γράφουν κείμενα όπως οι άνθρωποι δημιούργησαν ιδιαίτερο θόρυβο. Ως συνήθως κάθε τι νέο και επαναστατικό δημιουργεί αντιδράσεις από τους ανθρώπους που δυσκολεύονται να το καταλάβουν. Στα λίγα τελευταία χρόνια ζήσαμε την αμφισβήτησή των εμβολίων για τον COVID με κατηγορίες οποιουδήποτε επιπέδου όπως για τσιπάκια κ.λπ. που περιείχαν!! και ό,τι άλλο απίθανο μπορεί να φανταστεί ο νους του απλού ανθρώπου. Ανεμογεννήτριες που δεν αφήνουν τα πρόβατα να γεννήσουν!!! Και ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί κάποιος. Τελευταία διαβάζω ότι αμφισβητούν και τις νέες ταυτότητες!!! Άνθρωποι που αδυνατούν να καταλάβουν ότι χάρη στα εμβόλια και στα φάρμακα φτάσαμε το προσδόκιμο ζωής στα ογδόντα χρόνια, όταν πριν από αυτά για χιλιάδες χρόνια ήταν μόλις στα τριάντα με σαράντα. Το ίδιο ισχύει και για τα λιπάσματα, γεωργικά φάρμακα και τη γενετική βελτίωση φυτών και ζώων. Χάρη σε αυτά σήμερα καλύπτουμε τις διατροφικές ανάγκες 8 δις ανθρώπων με μόνο 800 εκατομμύρια στα όρια της επισιτιστικής φτώχειας όταν πριν από 200 χρόνια σχεδόν το σύνολο του πληθυσμού του 1 δις ήταν στα όρια της αδυναμίας κάλυψης των αναγκών διατροφής. Είναι φυσιολογικό να υπάρχουν αντιδράσεις μπροστά στο άγνωστο. Ίσως να εκδηλώνονται και κάποιες φοβίες, αλλά μέχρι τώρα όλες αποδείχτηκαν ανεδαφικές και πιστεύω ότι και οι νέες αντιρρήσεις θα αποδειχθούν χωρίς βάση. Άλλωστε μέχρι σήμερα οι δουλειές που χάνονταν από νέες τεχνολογίες που αναπτύσσονταν (βιομηχανική επανάσταση, χρήση πληροφορικής κλπ) αναπληρώνονταν από δουλειές σε άλλα αντικείμενα που πριν δεν υπήρχαν. Σήμερα βέβαια υπάρχουν απόψεις ότι με τη βελτίωση της τεχνολογίας οι μηχανές θα γίνουν ικανότερες του ανθρώπου, αλλά πολλοί επιστήμονες πιστεύουν ότι οι μηχανές μπορούν να φτάσουν μέχρι εκεί που τις προγραμματίζουμε. Στο πολύ κοντινό μέλλον θα έχουμε εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης που ήδη λειτουργούν και χρησιμοποιούνται με επιτυχία και με σημαντικές θετικές επιπτώσεις στην οικονομία και τη ζωή μας.
Ας δούμε όμως τι αλλαγές έχουμε μέχρι σήμερα στη γεωργία, τι περιμένουμε στο επόμενο διάστημα και πόσο αυτά θα επηρεάσουν τη ζωή μας.
Πρώτο στοιχείο η τεράστια δυνατότητα παρατήρησης και συγκέντρωσης δεδομένων των καλλιεργειών μας (και των ζώων), η ικανότητα συνδυασμού των πληροφοριών και η δυνατότητα παραγωγής συμβουλών για τη καλύτερη διαχείριση των καλλιεργειών μας. Σήμερα έχουμε εικόνες των χωραφιών μας από διάφορες πηγές όπως δορυφόρους, drones (μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα UAV) αλλά και από αισθητήρες πάνω σε οχήματα που κινούνται στο χωράφι. Όλα αυτά μπορούν να μας δώσουν μια εικόνα του χωραφιού με σημεία που έχουν ικανοποιητική βλάστηση και ανάπτυξη αλλά και σημεία που έχουν προβλήματα. Μπορούμε να έχουμε άμεσα προειδοποίηση ότι κάτι δεν πάει καλά και να πάμε να δούμε τι συμβαίνει και να πάρουμε μέτρα διόρθωσης του προβλήματος. Μέχρι εδώ οι εφαρμογές υπάρχουν και μπορούν εύκολα να χρησιμοποιηθούν. Δεν χρειάζεται και μεγάλη ευφυία των μηχανών. Εκτός από τις κινήσεις των drones που θέλουν προγραμματισμό. Από εδώ όμως αρχίζει μια νέα τεχνολογία που στηρίζεται στην τεχνητή νοημοσύνη. Τα δεδομένα των αισθητήρων μπορούν να μετρήσουν τον αριθμό των φυτών κατά το φύτρωμα. Προφανώς η μηχανή πρέπει να αναγνωρίσει τα φυτά της καλλιέργειας, να τα ξεχωρίσει από τα ζιζάνια και να τα μετρήσει.
Όπως γνωρίζουν οι αγρότες τα φυτά δεν έχουν τυποποιημένα χαρακτηριστικά. Υπάρχουν πάντα παραλλαγές που η μηχανή πρέπει να είναι σε θέση να αναγνωρίσει κάτι που χρειάζεται αρκετή ευφυία. Παράλληλα μπορεί να εκτιμήσει τους πληθυσμούς και το είδος των ζιζανίων και να εκτιμήσει την ανάγκη καταπολέμησης των ζιζανίων. Μπορεί να μετρήσει το χρώμα των φυτών, να εκτιμήσει τις ανάγκες για λίπανση και να προγραμματίσει τη διαφοροποιημένη εφαρμογή των λιπασμάτων επιτυγχάνοντας εξοικονόμηση εισροών. Ήδη προηγμένα συστήματα μπορούν να αναγνωρίσουν ασθένειες των φυτών ακόμα και σε πολύ πρώιμα στάδια και σε επόμενη φάση να οδηγήσουν αυτόνομα ψεκαστικά (π.χ. drones) να ψεκάσουν μόνο τις περιοχές με προσβολή και να επιτύχουν εξοικονόμηση φυτοφαρμάκων.
Ίδιες δυνατότητες έχουν πλέον και ευφυή ψεκαστικά (παρουσιάστηκαν τελευταία από την John Deere) που ψεκάζουν μόνο περιοχές που χρειάζεται επιτυγχάνοντας σημαντική εξοικονόμηση εισροών. Εφαρμογές της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών που άρχισαν να εφαρμόζονται στη γεωργία πριν μόλις 30 χρόνια με την ονομασία «γεωργία ακριβείας» σήμερα να γίνονται συνεχώς πιο προηγμένα και δίνουν τεράστιες δυνατότητες βελτίωσης της διαχείρισης των χωραφιών μας, με μείωση των εισροών και προστασία των φυσικών πόρων και της βιοποικιλότητας.
Θα συνεχίσω στο επόμενο σημείωμα.
Γράφει ο Φάνης Γέμτος, γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, μέλος της Ε.Δ.Υ.ΘΕ.
