«Προχθές αργά στο μπαρ το «Ναυάγιο», βρέθηκα να τα πίνω μ’ έναν Άγιο, ...καθότανε στο διπλανό σκαμπό...» (Bar, «Το Ναυάγιο»/Αρλέτα)
Γιορτινοί καιροί, οικογενειακή «μάζωξη», τζάκι, κιθάρα, ψητά, ποτά, τ’ απόβραδο κι εγώ γι’ απονεύρωση. Αν και, επί Χούντας μάθαμε: «Τα δόντια τα βουρτσίζουμε και μάλιστα καθέτως». Δεν εμπεδόθη... και τρέχουμε για «μπαλώματα».
Όλοι μαζεμένοι απ’ τα 4 πατώματα (πλην της κόρης που επέστρεψε στο Κατάρ). Ωραίες εκφραστικές φωνές, τραγούδια όλο νόημα και μια απόμακρη ελπίδα ν’ αναδεύει στο μυαλό: «Ίσως κάτι αλλάξει». Γιατί ήρθε το 2023 ντε... Τρομάρα μας, το πιστεύουμε κι αυτό; Λέτε, οι μεταλλικοί δείκτες των ρολογιών να ‘χουν, «μαγικές», «μαγνητικές» ιδιότητες και ν’ αλλάξουν τις τύχες μας; Σαφώς και δεν έχουν, κάπως, όμως, πρέπει να ζήσουν και οι χαρτορίχτρες και οι «αστρολόγοι» απομυζώντας τους αφελείς.
Μας φαίνεται παράξενο, αλλά μήπως οι «πολιτικοί», πριν και μετά τη δολοφονία Καποδίστρια, δεν κάνουν το ίδιο; Δεν προβάλλουν ότι έχουμε καλή ζωή, χάριν αυτών των νεόκοπων «αστέρων». Στο Μάτι, όμως, καμένους είδαμε και ζωντανούς, που ξέφυγαν απ’ το κατώφλι του θανάτου, χάρη στις δικές τους αποφάσεις. Οι αρμόδιοι ούτε ήταν, ούτε κάναν κάτι γι’ αυτούς. Απ’ την αρχαία Αθήνα ως το 1832 (Βαυαρών διοίκηση/κατοχή) οι πολίτες ποτέ δεν παρέδιδαν τη δύναμή τους στους τυχάρπαστους. Την τύχη τους την καθόριζαν οι ίδιοι (τα 4 κομμάτια της σφραγίδας της διοίκησης, επί Τουρκοκρατίας, τά ‘χαν 4 κι έπρεπε να συμφωνούν, να έρθουν για να μπει η σφραγίδα/καθηγητής Γ. Κοντογιώργης). Οι πόλεις-κράτη, το κοινόν των Θεσσαλών, οι συμπολιτείες, η Πνύκα, οι συντεχνίες (Βυζάντιο), τα 61 χωριά του Σουλίου κ.ά. σχήματα φανερώνουν ότι αποφάσιζαν οι ίδιοι για πάρτη τους.
Ανάλαφρο θα ‘ναι σήμερα το σημείωμα, λακωνικό, απολογιστικό, ποιητικό. Τα τρέχοντα γεγονότα, η αβεβαιότητα, ο πολυπολικός κόσμος, τα πολλά συμφέροντα και οι καραμπόλες, «προτρέπουν» τον καθένα μας: «Να κρατά μικρό καλάθι». Συνδυασμός δυνάμεων, ικανότητας και μη, έφερε τα πράγματα έως εδώ. Παλιά, η θηριώδης αντίληψη για το «καλό» εκάστης δυνατής χώρας, σήκωνε ξιφολόγχες και το αίμα κυλούσε ποτάμι. Τώρα ισχύουν ακριβώς τα ίδια, μόνον που η καταστροφή έρχεται από παράγωγα «επιστημών», «έξυπνα», όπλα.
Σε καιρούς δύσκολους, ευεπίφοβους, γεμάτο σκληρότητα, εμείς οι γράφοντες πρέπει να λέμε λιγότερα (ενίοτε, μεταφέρουμε τη δική μας σύγχυση στο κοινό) και οι ποιητές περισσότερα: «Λένε η ελπίδα ότι πάντα τελευταία πεθαίνει. Όποιος επιμένει, θα έρθει η ώρα του, να πετυχαίνει. Ό,τι ανεβαίνει κάποια μέρα λήγει, κατεβαίνει. Φίλοι μου είναι λίγοι, κι ‘ναι όλοι ενωμένοι. Όλοι στις κομπίνες μες στις βρώμικες δουλειές χωμένοι. Όλοι οι αλήτες να την βγάλουμε ευλογημένοι... (Mad Clip Lyrics, «Ελπίδα»).
Τη δική του αλήθεια για την κοινωνία καταθέτει κι ο Παπακαλιάτης σε μια παραγωγή που ξεχώρισε εν Ελλάδι, αλλά και στο Netflix. «Μaestro» τ’ όνομά της. Καλή σειρά που «έκλεισε» με υπέροχο σκηνικό (συναυλία, σε βάρκες) και μια ξεχωριστή ερμηνεία: «Δώσ’ μου ένα σύνορο να περπατώ. Δώσ’ μου ένα όνομα να μη χαθώ. Δώσ’ μου ένα όνειρο να κρατηθώ. Δώσ’ μου ένα όραμα ν’ αντισταθώ. Δώσ’ μου ένα παιδί να εξομολογηθώ. Δώσ’ μου ένα φιλί να πλύνω το κακό. Ξύπνησέ με το πρωί μ’ έναν σκοπό, που να λέει χαλάλι στη ζωή που ζω». (Χάρις Αλεξίου, «Προσευχή»).
Σαφώς και το όραμα νοηματίζει τη ζωή μας και η προσευχή μπορεί να φέρει το θαύμα και να που: «Όμορφα, μ’ έκανες ν’ αγωνιώ... Η ψυχή ζητάει θαύματα, άπιαστα πράγματα. Αυτά που λες, πως δεν συμβαίνουν στη ζωή. Η ψυχή ζητάει το αδύνατο, έλα ξεκίνα το, κάνε το θαύμα όπως θά ‘κανες μια ευχή. Όμορφα που είναι, επικίνδυνη η σιωπή. Τρέμουν τα γόνατα σαν να χορεύουν, στη δικιά τους μουσική. Όμορφα, που μ’ έχεις κάνει να νοιαστώ. Δεν το θυμόμουνα πως είναι μέσα σου, να λες σ’ αγαπώ. (Τσαγκάρης Μάριος, «Το θαύμα»).
Έχω την εντύπωση πως η ψυχή μας «πρέπει να ζητά το αδύνατο», το αληθινό. Μπορεί ν’ αποζητά και την ψεύτικη, 200 ετών, εξουσία, αλλά δίχως όραμα, ανίκανη ούσα μόνο θα βλέπει, όπως και μεις τον κατήφορο. Μας εκπλήσσει ο βιασμός του 15χρονου κ.ά. Μα είναι απόρροια στενών οικογενειακών επιλογών και πολιτικών θα πρόσθετα. Η επιλογή «ρουσφέτι» εδώ βγάζει. Γιατί να μην κοιτάξουν, πρώτα (σύνδρομο Καϊλή κι όχι μόνον) το δικό τους συμφέρον; Θά ‘ταν μια λύση η αυτοοργάνωση στις γειτονιές, αλλά μεταξύ αγνώστων; Πώς... Οι αλληλέγγυες οργανώσεις επίσης, αλλά τελευταία βλέπουμε περίεργα και με δαύτες, «Κιβωτός» κ.ο.κ. Η λύση, των λύσεων βέβαια, ακούει στ’ όνομα Χριστιανοσύνη, που σαγηνεύει, όμως, τους λιγοστούς αγίους ανθρώπους. Ίσως, μια λύση να ‘ναι και η άρνηση. Και μάλλον δεν λάθεψε ο Καμπανέλλης, όταν έγραψε: «Αρνιέμαι, Αρνιέμαι, Αρνιέμαι οι άλλοι να βαστάνε τα σκοινιά, αρνιέμαι να με κάνουν ό,τι θένε, αρνιέμαι να πνιγώ στην καταχνιά. Αρνιέμαι, να ‘σαι συ κι όχι εγώ, που τη δική μου μοίρα διαφεντεύεις, με τη δική μου γη και το νερό. Αρνιέμαι να βλέπω πια τον δρόμο μου κλειστό, αρνιέμαι να ‘χω σκέψη που σωπαίνει, να περιμένει μάταια τον καιρό. («Αρνιέμαι», 1975, μουσική: Μίκης Θεοδωράκης, Βασίλης Παπακωνσταντίνου).
Όσο μ’ αφορά, δεν αρνούμαι μόνο, γράφω. Όταν κλείσουν τα βλέφαρα, θα ‘μαι και πάλι χρήσιμος, οι φοιτητές κάτι θα μαθαίνουν, απ’ το ξέψυχο κορμί μου. Αντιός αμίγκος, ας πούμε καλή χρονιά, πού ξέρεις...
*Ο Πέτρος Ιωάννου είναι απόμαχος της Εκπαίδευσης.
