Ο «Ηρακλής» και η λερναία ύδρα των funds

Από τον Θωμά Παπαλιάγκα, δικηγόρο

Στην υπόθεση της πώλησης των κόκκινων δανείων από τις τράπεζες σε διάφορα funds και της διαχείρισής τους από τις εταιρείες διαχείρισης (servicers) η Δικαιοσύνη, μετά από πολλές διακυμάνσεις, στάθηκε στο ύψος της. Με την υπ’ αρ. 822/2022 απόφασή του ο Άρειος Πάγος έκρινε

ότι οι εταιρείες διαχείρισης δεν έχουν νομιμοποίηση να προβαίνουν σε πράξεις εκτέλεσης κατά των οφειλετών για τα κόκκινα δάνεια που τιτλοποιήθηκαν με τον ν. 3156/2003 (το σύνολο σχεδόν των τιτλοποιημένων δανείων). Αυτό σημαίνει ότι οι πλειστηριασμοί που έχουν ήδη επιβληθεί και οι διαταγές πληρωμής που έχουν εκδοθεί μπορεί να ακυρωθούν, όπως δέχθηκαν και άλλα χαμηλότερων βαθμίδων δικαστήρια. Εδώ αξίζει να σημειώσουμε ότι ο Άρειος Πάγος δημοσίευσε την απόφασή του στις 12 Μαΐου 2022 και τα μέσα ενημέρωσης, με πρώτα βεβαίως τα μη συστημικά, την δημοσίευσαν σχεδόν πέντε μήνες αργότερα.
Οι τράπεζες και οι επιχειρηματίες των funds, άλλοι ανώνυμοι και άλλοι πολύ γνωστοί, αρχίζουν να θρηνούν ότι θα καταρρεύσει το σύστημα του “Ηρακλή”. Όχι της ποδοσφαιρικής ομάδας, η οποία έχει καταρρεύσει από χρόνια, αλλά του σχεδίου για την πώληση και είσπραξη των κόκκινων δανείων. Στο σχέδιο “Ηρακλής” περιλαμβάνεται η πώληση κόκκινων δανείων από τις τράπεζες σε διάφορα funds, συνήθως στο 10% έως 60% της αξίας τους, ανάλογα με τις εξασφαλίσεις. Στο ενδιάμεσο τα δάνεια είχαν φορτωθεί με μη λογιστικοποιημένους τόκους και σειρά άλλων καταχρηστικών επιβαρύνσεων. Έτσι, άρχισε η διαδικασία όχλησης των οφειλετών, πολλές φορές κατά τρόπο επίμονο και ενίοτε εκβιαστικό, και ακολούθησε η δικαστική επιδίωξη με την έκδοση διαταγών πληρωμής και την επιβολή κατασχέσεων και πλειστηριασμών, για τους μηχανισμούς αισχροκέρδειας των οποίων έχουμε αναφερθεί σε προηγούμενο άρθρο.
Και εδώ αρχίζει το παιχνίδι ισχύος της οικονομικής με την πολιτική και τη δικαστική εξουσία. Οι τράπεζες και τα funds διαμαρτύρονται, σκληραίνουν τη στάση τους απέναντι στους οφειλέτες και αυξάνουν τη ροή των διαταγών πληρωμής, πολλές από τις οποίες πλέον τα δικαστήρια απορρίπτουν, αλλά και των κατασχέσεων. Επιμένουν ότι το θέμα θα λυθεί με κάθε τρόπο, είτε δικαστικώς είτε νομοθετικώς. Αναφέρεται ότι “το κόστος της απόφασης του Αρείου Πάγου μπορεί δυνητικά να αγγίξει τα 35 δισεκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων τα 20 δισεκατομμύρια θα βαρύνουν το δημόσιο χρέος”. Σημειωτέον ότι, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, οι στρατηγικοί κακοπληρωτές ήταν λιγότεροι από το 20% των οφειλετών. Στο θέμα μάλιστα επανέρχεται και η αλήστου μνήμης “Τρόικα”, που φέρεται να ζητεί “να καλυφθεί το νομοθετικό κενό” και έτσι να θεραπευθεί η εξέλιξη! Στην κατάσταση αυτή δεν μιλάει ούτε η κυβέρνηση, στηρίζοντας ανοιχτά τα funds, ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ, διότι βάσει δικών του νόμων έχει αρθεί η προστασία της πρώτης κατοικίας και έχει αρχίσει η σειρά των πλειστηριασμών αυτών.
Σε όλη αυτή την κατάσταση διαρρέεται ότι υπάρχει έτοιμη τροπολογία, που θα κατατεθεί τις επόμενες ημέρες και θα θεραπεύει το “νομοθετικό κενό” και μάλιστα αναδρομικώς.
Ανεξαρτήτως των προφανών σοβαρών θεμάτων συνταγματικότητας και νομιμότητας που θα ανακύψουν από την όποια αναδρομική ισχύ της νέας διάταξης, από την όλη αυτή διαδικασία φαίνεται καθαρά το πόσο αποθεσμισμένη είναι η χώρα μας. Η ευκολία με την οποία οι διάφοροι κερδοσκόποι, που επιδιώκουν να βγάλουν κέρδος μόνο από την είσπραξη των δανείων, πιέζουν την κυβέρνηση, ερμηνεύοντας την απόφαση του Αρείου Πάγου σε ένα τόσο σοβαρό θέμα ως απλή διάγνωση ενός “νομοθετικού κενού” λέει πολλά. Η προπέτεια με την οποία ισχυρίζονται διάφοροι επιτελείς τους ότι “θα το διορθώσει ο Άρειος Πάγος” εγείρει επίσης πολλές απορίες. Όπως και η έκδοση προ ολίγων ημερών μίας αντίθετης απόφασης από το ίδιο τμήμα του Αρείου Πάγου σε τόσο σύντομο χρόνο. Βεβαίως, το χειρότερο όλων είναι η προθυμία με την οποία η κυβέρνηση δέχεται τις θέσεις αυτές και έχει ετοιμάσει σχετική τροπολογία, όπως γράφεται, “σε συνεννόηση με τους επιτελείς των τραπεζών και των funds” (!). Η κυβέρνηση, δηλαδή η εκτελεστική εξουσία, δεχόμενη θεσμικές και εξωθεσμικές πιέσεις, ασεβεί σε βάρος των αποφάσεων της τρίτης εξουσίας, δηλαδή της Δικαιοσύνης.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το δημοσιονομικό κόστος πρέπει να ληφθεί υπόψη. Όπως επίσης, αν θέλουμε να εκκινήσει πραγματικά η οικονομία, πρέπει να λύσουμε το μεγάλο πρόβλημα του ιδιωτικού χρέους. Αυτή είναι μία πρώτης τάξεως ευκαιρία να νομοθετήσουμε από την αρχή και ισορροπημένα με τις εξής κατευθύνσεις:
α) προστασία της πρώτης κατοικίας με σύντομη δικαστική διαδικασία, καθώς καμία πλατφόρμα δεν έχει μέχρι σήμερα λειτουργήσει αποδοτικά,
β) υποχρέωση δημοσίευσης και πληροφόρησης των οφειλετών για το ύψος της εξαγοράς του δανείου τους από τα funds (όχι του ύψους της τιτλοποίησης αλλά του ποσού που πλήρωσαν στην τράπεζα για να το αγοράσουν) και δικαίωμα των οφειλετών να επαναγοράσουν το δάνειό τους με το ίδιο ποσό,
γ) αναστολή της εκτέλεσης και των πλειστηριασμών μέχρι να κατατεθεί νέο ολοκληρωμένο πλαίσιο, στο οποίο θα περιλαμβάνεται και η αφαίρεση των μη λογιστικοποιημένων τόκων και λοιπών επιβαρύνσεων,
δ) μεταβατική διάταξη για δυνατότητα επαναγοράς (εξωνήσεως) από τους οφειλέτες των κατακυρωθέντων από πλειστηριασμόυς ακινήτων σε τραπεζικά ιδρύματα, funds ή θυγατρικές τους εντός δύο ετών και μέχρι του ύψους του πλειστηριάσματος πλέον ενός λογικού κέρδους 10%.
Είναι ώρα να νομοθετήσουν οι πολιτικοί και όχι οι κερδοσκόποι.