Και έχει ιδιαίτερη σημασία να τηρηθεί η εκεχειρία, διότι «…η εσωτερική κατάσταση στις Ηνωμένες Πολιτείες έχει πλέον φτάσει σε ένα σημείο όπου περαιτέρω τουρκικές στρατιωτικές επιχειρήσεις θα θέσουν την Κυβέρνηση των ΗΠΑ σε αδύνατη θέση».
Είναι αργά να βοηθήσετε την Ελλάδα, οι Τούρκοι δημιουργούν τετελεσμένα στην Κύπρο, δήλωνε ο Έλληνας πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής σε τηλεφωνική συνομιλία του με τον Χένρι Κίσινγκερ στις 7.22 το απόγευμα της 15ης Αυγούστου 1974, ενώ ο Αμερικανός ΥπΕΞ, την επόμενη ημέρα, σε σύσκεψη στο Στέιτ Ντιπάρντμεντ, ανέφερε πως «μας απωθεί για να προλάβει την αριστερά, αλλά δεν πρέπει να μας σπρώξει πολύ μακριά». Ο Έλληνας πρωθυπουργός, στην ίδια συνομιλία, αρνήθηκε πρόταση για επίσκεψη στις ΗΠΑ, τονίζοντας ότι ο ελληνικός λαός είναι «πολύ πικραμένος, θυμωμένος και οι στρατοί αναστατωμένοι» από την επέλαση των Τούρκων στην Κύπρο. Στη σύσκεψη στο αμερικανικό ΥΠΕΞ εξετάστηκαν οι θέσεις Τουρκίας, Γαλλίας, Βρετανίας και Σοβιετικών και τονίστηκε ιδιαίτερα ότι οι ΗΠΑ «πρέπει να διαμαρτυρηθούμε για τις αντιαμερικανικές εκδηλώσεις στην Ελλάδα» και ταυτόχρονα «δεν πρόκειται να φτάσουμε πουθενά με το να είμαστε πολύ μαλακοί ή ευγενικοί».
Εκεί, στελέχη του ΥΠΕΞ ανέφεραν ότι «τη Δευτέρα οι Τούρκοι μιλούσαν για μια νεκρή ζώνη 20 χιλιομέτρων, ο Κίσινγκερ απεκάλυπτε ότι «…μέχρι την Τρίτη ο Callaghan και ο Ecevit μου είπαν την πρόταση των 5,5 χιλιομέτρων», ενώ ο Σίσκο «υπενθύμιζε» στον Κύπριο πρέσβη «ότι είναι πρέσβης του Κληρίδη και όχι του Μακαρίου, αλλιώς δεν θα συνεχίσουμε να τον βλέπουμε»… Σε τηλεγράφημα – οδηγία του Αμερικανικού ΥΠΕΞ προς την Πρεσβεία στην Τουρκία στις 17 Αυγούστου, ζητούνταν να διαμηνυθεί προς την Τουρκική Κυβέρνηση πως πρέπει «να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για να διασφαλίσει ότι η κατάπαυση του πυρός τηρείται αυστηρά», καθώς διαπιστώνεται ότι «…παρά τις διαβεβαιώσεις οι τουρκικές δυνάμεις συνεχίζουν να καταλαμβάνουν περισσότερα εδάφη και ότι οι μάχες είναι ακόμη σε εξέλιξη». Και έχει ιδιαίτερη σημασία να τηρηθεί η εκεχειρία, διότι «…η εσωτερική κατάσταση στις Ηνωμένες Πολιτείες έχει πλέον φτάσει σε ένα σημείο όπου περαιτέρω τουρκικές στρατιωτικές επιχειρήσεις θα θέσουν την Κυβέρνηση των ΗΠΑ σε αδύνατη θέση».
Τα παραπάνω αναφέρονται σε επίσημα, απομαγνητοφωνημένα έγγραφα-ντοκουμέντα των ΗΠΑ, που περιλαμβάνονται σε σχετικό βιβλίο του στρατηγικού αναλυτή Νίκου Λυγερού, αποσπάσματα του οποίου παρουσιάζει η «ΕτΔ», σε μετάφραση συνεργατών της Λαρισαίας καθηγήτριας Φανής Καράτζου. Πιο συγκεκριμένα:
ΑΡΓΑ ΓΙΑ ΒΟΗΘΕΙΑ, ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΎΝ ΤΕΤΕΛΕΣΜΕΝΑ
Απομαγνητοφώνηση της τηλεφωνικής συνομιλίας μεταξύ του υπ. Εξωτερικών Kissinger και του Έλληνα πρωθυπουργού Καραμανλή
15 Αυγούστου 1974, 7:22 μ.μ.
Κ.: Λυπάμαι που σας ενοχλώ τη νύχτα, κύριε Πρωθυπουργέ. Πρώτα απ’ όλα ήθελα να σας πω ότι σας στέλνω ένα μήνυμα, αλλά μόλις είχα μια από τις πολλές συνομιλίες με τον Τούρκο πρωθυπουργό και μου είπε ότι θα σταματήσουν τις στρατιωτικές επιχειρήσεις αύριο στις 12:00 το μεσημέρι, ώρα Washington και εγώ ήθελα να σας πω ότι θα τους κρατήσουμε να τηρήσουν αυτήν την υπόσχεση.
{...}
Κ. (Καραμανλής): Θα ολοκληρώσουν μέχρι αύριο τα σχέδιά τους. {...}
Κ. : Λοιπόν, αυτό δεν μπορώ να το κρίνω. {...}
Κ. (Καραμανλής): Θα το σκεφτώ αυτό, αλλά φοβάμαι ότι μετά από αυτό το τετελεσμένο γεγονός θα είναι λίγο δύσκολο.
{...}
Κ.: {…} Θα κάνουμε τα πάντα για να ενισχύσουμε τη θέση σας και να δείξουμε τη φιλία μας για την Ελλάδα.
Κ. (Καραμανλής): Το εκτιμώ, αλλά φοβάμαι ότι είναι λίγο αργά. Όπως είπα, οι Τούρκοι έχουν δημιουργήσει ένα τετελεσμένο γεγονός.
{...}
Κ.: Είμαστε αντίθετοι σε μια πολιτική στρατιωτικής πίεσης.
{...}
Κ. (Καραμανλής): Μετά το τετελεσμένο γεγονός θέλουν να μιλήσουν. {...}
Κ.: {...} Θα ήσασταν έτοιμοι να πραγματοποιήσετε μια επίσκεψη στις Ηνωμένες Πολιτείες;
{...}
Κ. (Καραμανλής): Δεν νομίζω, γιατί ξέρετε ότι είναι δύσκολο για μένα να φύγω από τη χώρα. Έχουμε πολλά προβλήματα. Ο κόσμος πολύ πικραμένος, θυμωμένος, οι στρατοί αναστατωμένοι. Είναι δύσκολο να αφήσω τη χώρα. Ίσως λίγο αργότερα, αλλά τώρα είναι αδύνατο.
{...}
Κ.: Ο πρόεδρος Ford. {...}
{...}
Κ. (Καραμανλής): {...} Ο ελληνικός λαός σκέφτεται… Δυσκολεύεται να ακούσει… Λίγο αργά. Χωρίς να δώσω οδηγίες στο κοινό, είναι πολύ, πολύ δύσκολο για μένα να ξεκινήσω ξανά συνομιλίες.
{...}(Σε πιστή μετάφραση από τα επιλεγμένα σημεία του κειμένου, που είναι αναδημοσιευμένο στον σύνδεσμο:
https://lygeros.org/63590-en, συντεταγμένου στην Αγγλική γλώσσα).
ΟΙ ΓΑΛΛΟΙ ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΝ ΝΑ ΜΑΣ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤHΣΟΥΝ – ΠΟΝΗΡΟΣ Ο ΕΤΣΕΒΙΤ
Υπόμνημα Συνομιλίας
Washington, 16 Αυγούστου 1974, 6:50 μ.μ.
ΘΕΜΑ Κύπρος
ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ
• Henry A. Kissinger, υπουργός Εξωτερικών
• Robert S. Ingersoll, αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών
• Joseph J. Sisco, υφυπουργός Πολιτικών Υποθέσεων
• Robert J. Mc Closkey, ambassador at Large
• Arthur Hartman, βοηθός υπουργού, EUR
• William B. Buffum, βοηθός υπουργού, IO
• Lawrence S. Eagleburger, εκτελεστικός βοηθός του Υπουργού
• Wells Stabler, αναπληρωτής βοηθός Υπουργού, EUR
• Edward P. Djerejian, ειδικός βοηθός του Mr. Sisco
Kissinger: {...}
Sisco: Το επίκεντρο είναι η κατάσταση στην Ελλάδα. {...} Κάποια στιγμή πρέπει να υπενθυμίσουμε στους Έλληνες ότι υπάρχει αμοιβαιότητα συμφερόντων μεταξύ Ελλάδας και ΗΠΑ, φυσικά και έχουν πρόβλημα με την κοινή γνώμη.
Kissinger: Έχετε δει την αναφορά των μυστικών υπηρεσιών ότι οι Γάλλοι προσπαθούν να μας αντικαταστήσουν στην Ελλάδα;
Buffum: Οι Γάλλοι αναλαμβάνουν, επίσης, την ηγεσία στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Θα πρέπει να ψηφίσουμε υπέρ του γαλλικού ψηφίσματος, που ζητά την επανάληψη των διαπραγματεύσεων, το αποτέλεσμα των οποίων δεν πρέπει να επηρεάζεται από στρατιωτικά οφέλη. {...}
Kissinger: Το γαλλικό ψήφισμα είναι εντάξει. {...} Μπορούμε να το ψηφίσουμε.
Buffum: Η σοβιετική θέση είναι ασαφής.
Sisco: {...}
Kissinger: Είναι ακόμα πιο κυνικός από τον Μακάριο.
{...}
Kissinger: Ο Καραμανλής μας απωθεί για να προλάβει την αριστερά. {...} Αλλά δεν πρέπει να μας σπρώξει πολύ μακριά.
{...}
Kissinger: {...} Ο Ecevit είναι αρκετά πονηρός για να το κάνει, αλλά μπορεί να πάρει τον στρατό;
Hartman: {...}
Kissinger: Οι Βρετανοί παίζουν εκλογική πολιτική.
Hartman: Έχουν πάρει την καλύτερη γη στο νησί.
Stabler: Είναι δύσκολο να τους δεις να το εγκαταλείπουν.
Kissinger: {...} Υπάρχει αμοιβαιότητα συμφερόντων και πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι αν χάσουν την αμερικανική σύνδεση, θα παίξουν στον Παπανδρέου. {...} Στην Κύπρο, η ισορροπία δυνάμεων καταστράφηκε από τους προκατόχους τους. {...} Όσο για τον αντιαμερικανισμό στην Ελλάδα, κατά πόσο είναι γνήσιος και σε ποιον βαθμό θα συσπειρωθούν οι αριστεροί που ήθελαν να πάνε στον πόλεμο;
{...}
Hartman: Η Αθήνα ήταν πίσω από τον Κληρίδη.
Kissinger: {...}
Sisco: Γνωρίζαμε ότι ο Κληρίδης ήταν εντάξει, αλλά δεν ξέραμε τη θέση των Ελλήνων κι αν ο Κληρίδης θα μπορούσε να τη μεταφέρει.
{...}
Kissinger: Ο Scali μου λέει ότι οι Ρώσοι θα απόσχουν. {...}(Σε πιστή μετάφραση από τα επιλεγμένα σημεία του κειμένου, που είναι αναδημοσιευμένο στον σύνδεσμο:
https://lygeros.org/63591-en/).
ΟΙ ΑΝΤΙΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΕΣ ΔΙΑΔΗΛΩΣΕΙΣ ΚΑΙ Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΩΝ ΣΟΒΙΕΤΙΚΩΝ
Υπόμνημα Συνομιλίας
Washington, 17 Αυγούστου 1974, 12:30 μ.μ.
ΘΕΜΑ Κύπρος
ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ
• Henry A. Kissinger, υπουργός Εξωτερικών
• Robert S. Ingersoll, αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών
• Joseph J. Sisco, υφυπουργός Πολιτικών Υποθέσεων
• Robert J. Mc Closkey, ambassador at Large
• Arthur Hartman, βοηθός υπουργού, EUR
• William B. Buffum, βοηθός υπουργού, IO
• Lawrence S. Eagleburger, εκτελεστικός βοηθός του Υπουργού
• Edward P. Djerejian, ειδικός βοηθός του Mr. Sisco
Kissinger: {...} Ο Καραμανλής δεν πρέπει να επιτεθεί στον Πρόεδρο την πρώτη εβδομάδα στην εξουσία του. {...} Προσπαθήσαμε να αποτρέψουμε στρατιωτικές ενέργειες. {...} Επαγγελματική αντι-ΗΠΑ θέση.
Joe (Sisco), πες στον Κύπριο Πρέσβυ ότι είναι ο Πρέσβυς του Κληρίδη και όχι ο Πρέσβυς του Μακαρίου, αλλιώς δεν θα συνεχίσουμε να τον βλέπουμε.
Mc Closkey: {...}
Kissinger: {...} Αυτή η καμπάνια πρέπει να σταματήσει. {...} Ο Καραμανλής μπορεί να βασιστεί στην υποστήριξή μας. Οι Έλληνες πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι το αποτέλεσμα δεν μπορεί να είναι πολύ ευχάριστο. {...}
{...}
Eagleburger: Θέλετε να πείτε στον Ecevit για την τελευταία σοβιετική πρόταση;
Kissinger: Οι Σοβιετικοί πρότειναν τώρα μια από κοινού εγγύηση, την οποία, επίσης, θα αρνηθούμε. {...} Αν η Ελλάδα θέλει να ακολουθήσει μια αντι-ΗΠΑ πολιτική, θέλουμε να μάθουμε πώς.
Buffum: {...}
Kissinger: {...} Από την άποψη της εξωτερικής πολιτικής, αυτό θα μπορούσε να αποβεί ανεπανόρθωτο. Θέλουμε να ενισχύσουμε την Ελληνική Κυβέρνηση. Αν ο Καραμανλής είναι πρόθυμος, είμαστε έτοιμοι να τον υποστηρίξουμε.
Buffum: Πρέπει να διαμαρτυρηθούμε για τις διαδηλώσεις κατά των αμερικανικών εγκαταστάσεων στην Ελλάδα.
Kissinger: Δεν νομίζω ότι θα φτάσουμε πουθενά με το να είμαστε πολύ μαλακοί ή ευγενικοί. {...}
Δεν κατάλαβα πόσο επισφαλής ήταν ο δεύτερος γύρος διαπραγματεύσεων. {...} Εκεί που υπολόγισα λάθος είναι ότι έγινε το προοίμιο των στρατιωτικών εχθροπραξιών. Δεν ήξερα μέχρι την Τρίτη ότι δεν υπήρχαν διαπραγματεύσεις σε εξέλιξη και ότι οι Έλληνες δεν είχαν κάνει προσφορά. {...}
{...}
Mc Closkey: Τη Δευτέρα οι Τούρκοι μιλούσαν για μια νεκρή ζώνη 20 χιλιομέτρων.
Kissinger: Μέχρι την Τρίτη ο Callaghan και ο Ecevit μου είπαν την πρόταση των 5,5 χιλιομέτρων. {...}
Hartman: Οι Βρετανοί δεν μου το ανέφεραν ποτέ.
{...}
(Σε πιστή μετάφραση από τα επιλεγμένα σημεία του κειμένου που είναι αναδημοσιευμένο στον σύνδεσμο:
https://lygeros.org/63592-en/).
ΝΑ ΔΕΙΞΟΥΝ ΕΥΕΛΙΞΙΑ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑ ΣΥΜΒΙΒΑΣΜΟΥ ΤΟΥΡΚΙΑ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΑ
Τηλεγράφημα από το Υπουργείο Εξωτερικών προς την Πρεσβεία στην Τουρκία Washington, 17 Αυγούστου 1974, 2022Ζ.
181115. Θέμα: Κύπρος. Για τον Πρέσβη από τον Υπουργό.
1. {...} (Αλλά μην αφήσετε χαρτί μαζί του).
2. Λάβαμε ανησυχητικές αναφορές ότι παρά τις διαβεβαιώσεις σας οι τουρκικές δυνάμεις συνεχίζουν να καταλαμβάνουν περισσότερα εδάφη και ότι οι μάχες είναι ακόμη σε εξέλιξη. {...} Η εσωτερική κατάσταση στις Ηνωμένες Πολιτείες έχει πλέον φτάσει σε ένα σημείο όπου περαιτέρω τουρκικές στρατιωτικές επιχειρήσεις θα θέσουν την Κυβέρνηση των ΗΠΑ σε αδύνατη θέση. {...} Ως εκ τούτου, ζητώ από την Τουρκική Κυβέρνηση να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για να διασφαλίσει ότι η κατάπαυση του πυρός τηρείται αυστηρά.
3. {...}
4. Είμαι εξίσου πεπεισμένος ότι, μόλις ξαναρχίσουν οι διαπραγματεύσεις, θα είναι απαραίτητο η Τουρκική Κυβέρνηση να επιδείξει περαιτέρω ευελιξία -πιθανότατα όσον αφορά τις εδαφικές παραχωρήσεις, εάν πρόκειται να υπάρξει εύλογο τελικό αποτέλεσμα.
5. Βιάζομαι να προσθέσω ότι δεν πιστεύω ότι μόνο η Τουρκική Κυβέρνηση είναι αυτή που πρέπει να επιδεικνύει ευελιξία και πνεύμα συμβιβασμού. Το ίδιο πρέπει και η Ελληνική Κυβέρνηση. {...}
6. Ο Πρωθυπουργός πρέπει να γνωρίζει ότι οι Σοβιετικοί συνεχίζουν να μας πιέζουν για κάποια μορφή κοινής δράσης. {...} Αλλά ο Πρωθυπουργός πρέπει να καταλάβει ότι όσο η Κυπριακή διαμάχη παραμένει άλυτη και χωρίς εμφανή πρόοδο προς την επίλυση, η ΕΣΣΔ θα συνεχίσει να ανακινεί -και περιμένω με αυξανόμενη επιμονή- για έναν ρόλο στη διευθέτηση. {...}
7. Θέλω ο Πρωθυπουργός να γνωρίζει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν αλλάξει τη θέση τους όσον αφορά την Κύπρο, ούτε τη συμπάθειά τους για μια αποδεκτή και διαρκή επίλυση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν τόσο καιρό οι Τουρκοκύπριοι. {...}
Kissinger
(Σε πιστή μετάφραση από τα επιλεγμένα σημεία του κειμένου που είναι αναδημοσιευμένο στον σύνδεσμο:
https://lygeros.org/63601-en/).
Επιμέλεια: Μπάμπης Λαμπαδιάρης
