Η κρίση της Ουκρανίας και τα ελληνοτουρκικά

Από τον Αυγουστίνο (Ντίνο)
Αυγουστή, αναπλ. καθηγητή
στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης προέκυψαν δεκαπέντε κράτη με το καθένα από αυτά να τραβά τον δικό του δρόμο. Το ΝΑΤΟ εκμεταλλευόμενο στο έπακρον τη μεγάλη αυτή κρίση (που ασφαλώς δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία), διείσδυσε με μεγάλη

ευκολία, σε περιοχές που παλαιότερα αποτελούσαν τον σκληρό πυρήνα της Σοβιετίας. Ιδιαιτέρως στα Βαλτικά κράτη (Εσθονία, Λετονία και Λιθουανία), που το 2004 εντάχθηκαν στο ΝΑΤΟ.
Εξίσου οδυνηρή για τη Ρωσία (διάδοχο της Σοβιετικής Ένωσης) ήταν και η περίπτωση της Ουκρανίας. Η Ουκρανία, η οποία αποτελούσε μέρος της ρωσικής αυτοκρατορίας για αιώνες προτού γίνει σοβιετική δημοκρατία, κέρδισε την ανεξαρτησία της επίσης το 1991. Η χώρα κινήθηκε για να αποβάλει τη ρωσική αυτοκρατορική κληρονομιά της και να σφυρηλατήσει όλο και πιο στενούς δεσμούς με τη Δύση. Η απόφαση του Ουκρανού προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς, που πρόσκειται στο Κρεμλίνο, να απορρίψει μια συμφωνία σύνδεσης με την Ευρωπαϊκή Ένωση υπέρ στενότερων δεσμών με τη Μόσχα προκάλεσε μαζικές διαδηλώσεις που οδήγησαν στην απομάκρυνσή του, το 2014. Η Ρωσία απάντησε τότε με την προσάρτηση της ουκρανικής χερσονήσου της Κριμαίας. Η ειρηνευτική συμφωνία του 2015 βοήθησε να τερματιστούν οι μάχες μεγάλης κλίμακας, αλλά οι προσπάθειες για την επίτευξη πολιτικού διακανονισμού απέτυχαν και σποραδικές αψιμαχίες συνεχίζονται αδιάκοπα κατά μήκος της τεταμένης γραμμής επαφής. Το Κρεμλίνο έχει κατηγορήσει την Ουκρανία ότι δεν τηρεί την ειρηνευτική συμφωνία του 2015 και έχει επικρίνει τη Δύση ότι δεν ενθαρρύνει τη συμμόρφωση της Ουκρανίας. Και σήμερα, κάνοντας ένα ακόμα βήμα παραπάνω, αναγνωρίζει την ανεξαρτησία Ντόντεσκ και Λουγκάνσκ.
Μεγάλο πρόβλημα στο «ουκρανικό» αποτελούν ακόμα οι φιλοδοξίες της Ουκρανίας να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, καθώς και τα σχέδια ορισμένων μελών του ΝΑΤΟ να δημιουργήσουν κέντρα στρατιωτικής εκπαίδευσης στη χώρα αυτή. Με τη Ρωσία να διαμηνύει ότι περαιτέρω διεύρυνση του ΝΑΤΟ στα ανατολικά δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί, θεωρώντας ακόμα ως δεδομένη την ολοκλήρωση του Nord Steam 2.
Η ουκρανική κρίση θα μπορούσε να επηρεάσει και τα ελληνοτουρκικά. Ή Τουρκία πάντα προσπαθούσε να επωφεληθεί από τέτοιας μορφής διεθνείς εντάσεις και κρίσεις. Από τον Τσώρτσιλ ζήτησε τα Δωδεκάνησα προκειμένου να βγει στον πόλεμο κατά των Γερμανών! Η Γαλλία παραχώρησε την Κιλικία στην Τουρκία για τον ίδιο λόγο! Και όλοι έκαναν τα στραβά μάτια όταν η Άγκυρα ενσωμάτωνε στην τουρκική επικράτεια την Αλεξανδρέττα.
Πέραν όλων των άλλων, οι εξελίξεις σημαίνουν ότι η εύθραυστη ισορροπία μεταξύ Ελλάδας - Τουρκίας θα διαμορφώνεται στο εξής σε ένα επίσης εύθραυστο και απρόβλεπτο περιφερειακό και διεθνές περιβάλλον. Εξ ου και οι τελευταίες ακραίες προκλήσεις και διεκδικήσεις της Άγκυρας στο Αιγαίο. Η αναθεωρητική Τουρκία συνεχίζει τον ρόλο της, διαβλέποντας ένα παράθυρο ευκαιρίας στην ουκρανική κρίση, ειδικά όσο αυτή δεν οδηγείται σε πλήρη ρήξη και πόλεμο, επισήμανε ο καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Κώστας Λάβδας.
Η Τουρκία είχε και έχει τη δική της στρατηγική. Βάζει μικρούς και μεγάλους στόχους και βήμα-βήμα τους υλοποιεί. Εισβολή στην Κύπρο και εδραίωση της κατοχής. Ποιος κάνει οτιδήποτε ουσιαστικό για τερματισμό της κατοχής; Ουδείς! Νταβός 1988: Οι πρωθυπουργοί της Ελλάδας και της Τουρκίας, Ανδρέας Παπανδρέου και Τουργκούτ Οζάλ, υπέγραψαν τη συμφωνία της 1ης Φεβρουαρίου για την έναρξη διαλόγου, προκειμένου να βελτιωθεί το κλίμα ανάμεσα στις δύο χώρες, που είχαν φθάσει στα πρόθυρα πολέμου τον προηγούμενο χρόνο, με τα γεγονότα του «Πίρι Ρέις» στο Αιγαίο. «Πετύχαμε το καλύτερο δυνατό» είχε δηλώσει ο Ανδρέας Παπανδρέου. Αργότερα θα αναφωνήσει το «Mea culpa», όταν θα επικριθεί έντονα επειδή δεν έθεσε στο τραπέζι των συνομιλιών το Κυπριακό.
Επεισόδιο των Ιμίων Ιανουάριος 1996 - Συμφωνία της Μαδρίτης, Ιούλιος 1997. Για το «γκριζάρισμα» του Αιγαίου δεν ήταν αρκετό το επεισόδιο των Ιμίων. Χρειάστηκε και η Συμφωνία της Μαδρίτης όπου η Ελλάδα έσπευσε να αναγνωρίσει τα «νόμιμα και ζωτικά» συμφέροντα της Τουρκίας στο Αιγαίο και να δεσμευθεί για «αποφυγή μονομερών ενεργειών», έναντι της έωλης, όπως αποδείχθηκε, αναφοράς στην «αποφυγή χρήσης βίας» στις διμερείς σχέσεις και στον σεβασμό της κυριαρχίας της κάθε πλευράς.
Σήμερα ενώπιόν μας βρίσκεται η απειλή της λεγόμενης γαλάζιας πατρίδας, της επιτομής των τουρκικών προκλήσεων. Οι Τούρκοι αμφισβητούν την κυριαρχία ακόμη και νησιών μας στο Αιγαίο! Σημειώστε επίσης την αναβάθμιση των τουρκικών προκλήσεων, την απόφαση των ΗΠΑ για τον East met, καθώς και την αναθέρμανση των σχέσεων της Τουρκίας με το Ισραήλ, χώρες του κόλπου και τις ΗΠΑ…
Τίποτε απ’ όλα αυτά δεν είναι τυχαίο φυσικά. Γιατί όπως πολύ σοφά λέει ο λαός μας, «ο λύκος (Άγκυρα και ψευδοκράτος) στην αντάρα χαίρεται». Και αντάρα στην προκειμένη περίπτωση είναι σίγουρα η πολύ μεγάλη κρίση (τις συνέπειες της οποίας ουδείς μπορεί να προβλέψει), στην Ουκρανία.