200 ΧΡΟΝΙΑ. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟΧΡΟΝΟ

Όταν άρχισε η Επανάσταση των ραγιάδων (από το αραβ.: rayia- κοπάδι, κατ’ ευφ. υπήκοοι) τον Φεβρουάριο του ‘21 που πέρασε τον Προύθο προς την ημιαυτόνομη Μολδοβλαχία ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, η Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε έκταση 1.800.000 χλμ. Για να υπάρξει σύγκριση μεγέθους, η

σημερινή Ελλάδα με τα νησιά της έχει έκταση 137.000 χλμ. Η εξέγερση του ‘21 συνέβη στο 1/20ό αυτής της έκτασης της Oθωμ. Αυτ/ρίας (DAVLET i ALLIYYEi OSMANLIYYE) και στο απώτατο νοτιοανατολικό άκρο της, με την αναλογία χριστιανών και μουσουλμάνων εκεί να είναι απείρως μεγαλύτερη για τους πρώτους. Στη Στερεά και στην Πελοπόννησο η αναλογία ήταν 90% προς 10%. Αυτό συνέβαλε στην εδραίωση της Επανάστασης σ’ αυτές τις περιοχές.
Η εξέγερση των Ελληνογενών πραγματώθηκε στη Μακεδονία, το Αγιο Ορος, τη Θεσσαλία, τη Στερεά, την Πελοπόννησο και σε πολλά νησιά του Αιγαίου. Τα νησιά του Ιονίου ήταν υπό Αγγλική επικυριαρχία μετά την πτώση του Ναπολέοντα και η Ήπειρος βρισκόταν υπό την κυριαρχία του Αλή Πασά. Η αυτονόμηση και κυριαρχία του τελευταίου κατεστάλη τον Ιούλιο του ‘22 με τον αποκεφαλισμό του.
Η καθήλωση όμως του στρατεύματος των 60.000 αντρών τακτικού τουρκικού στρατού του Χουρσίτ για έναν και πλέον χρόνο στην Ήπειρο ήταν αποφασιστικής σημασίας για την ενδυνάμωση της Επανάστασης στη Στερεά και την Πελοπόννησο. Στο μεταξύ όμως σκληρή υπήρξε η καταστολή στη Μακεδονία, το Άγιο Όρος (όπου πήραν τα όπλα χίλιοι περίπου μοναχοί του), την υπόλοιπη Χαλκιδική και τη Θεσσαλία. Οι Αγιορίτες αναγκάστηκαν να πληρώσουν τεράστιες αποζημιώσεις στην Πύλη. Παταγωδώς επίσης απέτυχε και ο αρχηγός της Φιλικής πρίγκηπας Αλ.Υψηλάντης στη Μολδοβλαχία, αφού ο μικρός και αγύμναστος στρατός του ηττήθηκε στο Δραγατσάνι της Βλαχίας στις 17.6.21 και το τάγμα των Ελλήνων ιερολοχιτών εξοντώθηκε. Ο ίδιος φυλακίστηκε στην Αυστρία, ο αδερφός του Δημήτριος ανέλαβε την ηγεσία της Φιλικής Εταιρείας και ο Αλέξανδρος πέθανε -όντας από χρόνια μετατραυματικός ασθενής- μετά την αποφυλάκισή του ( +1828).
Η Επανάσταση των Ελλήνων και των Αρβανιτών μαζί (κατοίκων Υδρας, Πόρου, Αίγινας, Σπετσών, υπωρειών Ταΰγετου, νότιας Εύβοιας, Αττικής -πλην Αθήνας-, Μεγαρίδας, Βοιωτίας και Ελευσίνας) απέτυχε επιχειρησιακά μετά την άλωση του Μεσολογγίου στις 11.4.1826, τον θάνατο από ακροβολιστές Τούρκους (;) του Καραϊσκάκη έξω από την Αθήνα στις 23.4.1827 και την ύστερη πτώση της Αθήνας και της Ακρόπολης.
Ο λαός μας διακωμωδώντας συνήθως την έκβαση μιας χειρουργικής επέμβασης λέει το αμίμητο: «Η εγχείρισις επέτυχε και ο ασθενής απέθανε». Παραλληλίζοντας με τον ασθενή την επαναστατημένη Ελλάδα της άνοιξης του 1827, όταν τα πάντα κατέρρευσαν και ο Ιμπραήμ αφάνισε την Πελοπόννησο και τη Στερεά (αλλά στις 20.10.1827 το τοπίο αστραπιαία άλλαξε με τη ναυμαχία του Ναυαρίνου), η αστεία φράση για τον εγχειρισθέντα ασθενή αλλάζει. Εδώ συνέβη το παράδοξο ότι «η εγχείρισις απέτυχε.. και ο ασθενής επέζησε». Γιατί άραγε; Η απάντηση είναι απλή: Επειδή συνέπεσαν τα στρατηγικά και οικονομικά συμφέροντα των Αγγλογάλλων με την υπαρξιακή ανάγκη της ελευθερίας και ανεξαρτησίας των ραγιάδων, έστω και στα εδάφη της Στερεάς, της Πελοποννήσου και των νησιών του Αιγαίου, όπου ο αγώνας της ανεξαρτησίας είχε κρατήσει από τις αρχές του 1821 μέχρι τα μέσα του 1827.
Η «ιερά συμμαχία» των νικητών του Βοναπάρτη μετά το Βατερλό του Βελγίου το 1815 (Αγγλία, βουρβωνική Γαλλία, Αυστροουγγαρία, Πρωσία και Ρωσία) το 1820 είχε εγγυηθεί -δίχως τη συμμετοχή σ’ αυτό των Αγγλογάλλων- τα σύνορα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο λόγος προφανής: « Ραγιάδες των Βαλκανίων μη κινηθείτε και σας μιμηθούν οι δικοί μας υπήκοοι». Το 1822 -αυτήν τη φορά με συμμετοχή Αγγλίας και Γαλλίας- η ίδια συμμαχία, χαρακτήρισε την Επανάσταση «αυθάδη και αδεξία». Η αλλαγή όμως στη βρετανική Κυβέρνηση, το τεράστιο φιλελληνικό κίνημα στην Ευρώπη και την Αμερική και η μαζική έλευση εθελοντών στην Ελλάδα (και όχι μόνον αντρών) -οι πιο εύποροι των οποίων έρχονταν εδώ με πολλά χρήματα για τον αγώνα των Ελλήνων- οδήγησε τόσο τη Μεγάλη Βρετανία, όσο και τη Γαλλία σε επαναχάραξη της στρατηγικής τους, ώστε να αποκτήσουν προσβάσεις στη στρατηγικής σημασίας ανατολική Μεσόγειο θάλασσα. Η θάλασσα αυτή μέχρι τότε ήταν Οθωμανική (τουρκική) λίμνη. Ένα είδος πισίνας σε τουρκικό σπίτι, αφού τα δυτικά και ανατολικά παράλια των Βαλκανίων ήταν Οθωμανικά, όπως και το σύνολο των ανατολικών Ασιατικών και βόρειων Αφρικανικών παραλίων. Ιδανική λοιπόν ευκαιρία η Ελληνική Επανάσταση να οδηγήσει στην ανεξαρτησία της νότιας και νησιωτικής - με πολλούς καθολικούς στις Κυκλάδες - Ελλάδας, η οποία ν’ αποτελέσει σύμμαχό τους και στρατηγικό εταίρο. Η έκτοτε ιστορία μας και αυτής των δυτικών συμμάχων απέδειξε την ορθότητα αυτής της στρατηγικής.
Όσον αφορά τα οικονομικά συμφέροντα και κυρίως αυτών της Αγγλίας, η ιστορία είναι ενδιαφέρουσα. Το 1824 και αρχές του ‘25 οι επαναστάτες δανείστηκαν ονομαστικά σε πρώτη φάση 800.000 αγγλικές λίρες από τον αγγλικό οίκο Λόφναν. Αργότερα άλλες 2.000.000 λίρες από τον οίκο Ρικάρντι. Αυτά τα δάνεια εκδόθηκαν «υπό το άρτιο». Ενώ δηλαδή οι επαναστάτες χρεώθηκαν με 800.000 λίρες από το πρώτο δάνειο, έλαβαν λιγότερα από τα μισά και αντί για 2.000.000 λίρες, που χρεώθηκαν από το 2ο δάνειο, έλαβαν μόλις 870.000 λίρες. Ο λόγος αυτού του -από πρώτη θεώρηση- ληστρικού δανεισμού εκ μέρους των δανειστών ήταν ο μεγάλος κίνδυνος αποτυχίας του επαναστατικού αγώνα, οπότε η Οθωμανική Αυτοκρατορία δεν θα είχε κανέναν λόγο να αποπληρώσει τα δάνεια, όσων είχαν επιβουλευτεί την ακεραιότητά της. Μόνον η ύπαρξη ανεξάρτητης Ελλάδας παρείχε εγγύηση αποπληρωμής αυτών των -υψηλότοκων μάλιστα- δανείων από το μελλοντικό ελληνικό Βασίλειο. Η επέμβαση λοιπόν των Αγγλογάλλων το 1827 στο Ναυαρίνο, όπου διόλου τυχαία δεν ήταν η εκεί ναυμαχία και η απόβαση 12.000 Γάλλων στρατιωτών στην Πελοπόννησο αμέσως μετά για την εκδίωξη των Τουρκοαιγυπτίων του Ιμπραήμ από την Πελοπόννησο, υπήρξαν αποφασιστικές κινήσεις, που οδήγησαν στο Πρωτόκολλο του Λονδίνου το 1830. Με το Πρωτόκολλο αυτό αναγνωρίστηκε η ανεξαρτησία του μικρού ελληνικού κρατιδίου. Το τελευταίο αυτό αναγνώρισε την εγκυρότητα των δανείων στην ονομαστική τους αξία των 2.800.000 λιρών. Αργότερα αυτά τα «δάνεια της Αγγλίας» συγχωνεύτηκαν με άλλα ενός πρώτου μνημονίου επί Όθωνα. Αργότερα προστέθηκαν σ’ αυτά κάποια επόμενα.. Ωσπου το 1898, μετά τον ατυχέστατο πόλεμο του 1897 η χώρα μας δανείστηκε άλλα 151,3 εκατ. γαλλικά φράγκα, ένα τεράστιο χρηματικό ποσό από Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία και Ρωσία, στο οποίο προστέθηκαν όλα τα υπόλοιπα χρωστούμενα από το 1824 ακόμη(!), καθώς και τα ελλείμματα του 1897. Με τον νόμο ΒΦΙΘ/23.8.1898 η Ελλάδα τέθηκε υπό Διεθνή Οικονομικό Ελεγχο, τον Δ.Ο.Ε. (Commission Internationale Financière) με ενεχυρίαση του μεγαλύτερου μέρους των δημοσίων εσόδων της. Ταυτόχρονα καθιερώθηκε το γνωστό στους παλιότερους «μονοπώλιο» διάθεσης βασικών ειδών κατανάλωσης, ώστε να παρακρατείται ο φόρος επί των προϊόντων για την πληρωμή του χρέους. Ο ΔΟΕ διατηρήθηκε μέχρι το 1978. Η χώρα ετούτη λοιπόν ήταν στην ουσία υποθηκευμένη για 71 χρόνια, χωρίς οι πολίτες της να γνωρίζουν το παραμικρό.
Κατά τα λοιπά, τα… μνημόνια έφεραν και τον μνημονιακό δανεισμό, την «κρίση» δηλαδή του 2010, και όχι η νεοελληνική αφροσύνη.