Η ελληνική γλώσσα, η γλώσσα μας

Από τον Ιωάννη Γούδα

Η γλώσσα είναι ο θησαυρός για τον άνθρωπο, αφού αποτελεί το μέσο επικοινωνίας του, τον τρόπο της έκφρασής του και της σκέψης του, αλλά το κυριότερο, αναδεικνύει την εθνική του ταυτότητα. Σήμερα, στην εποχή που ζούμε, υπάρχει η ανησυχία πως η εθνική μας γλώσσα απειλείται. Η εισαγωγή, λόγω παγκοσμιοποίησης, ξενόφερτων στοιχείων στην καθημερινή μας ζωή, έχει σαν αποτέλεσμα την αλλοτρίωση της γλώσσας μας. Πολλά είναι τα αίτια που φθείρουν και ρυπαίνουν την ελληνική γλώσσα.
Τη βάναυση κακοποίηση της γλώσσας μας, τη διαπιστώνουμε καθημερινά σε όλες τις πτυχές της ζωής μας (κοινωνική, πολιτική, αλλά και πνευματική).
Ας περάσουμε πρώτα στην κοινωνική διάσταση του θέματος. Η γλώσσα μας έγινε στρεβλή, λιτή, στεγνή, γιατί και οι σχέσεις μας έγιναν τυπικές και ρηχές. Δρούμε ατομικιστικά, αφού δεν έχουμε κοινούς στόχους, κοινά οράματα, κοινά ιδανικά, αφού αποξηράθηκε η ψυχή μας, ποια γλώσσα να μιλήσουμε; Η ομιλία είναι ανταλλαγή των συναισθημάτων, των καρδιών και των ψυχών μας. Μόνο όταν συναντάς ένα οικείο πρόσωπο, το πρόσωπο που αγαπάς, αφήνεις το πνεύμα που είναι μέσα σου να κινήσει τα χείλη και να κατευθύνει τη γλώσσα. Όταν δεν νιώθεις κάτι, όταν δεν σε συγκινεί κάτι, δεν υπάρχει και ο λόγος να το σκεφτείς και έπειτα να το μετατρέψεις σε λέξεις. Γενικά δηλαδή. κυριαρχεί ο «φτωχός» τρόπος ομιλίας. Οι άνθρωποι σήμερα δεν συζητάμε, είμαστε αποξενωμένοι ο ένας από τον άλλον. Επικοινωνούμε τεχνικά με το διάστημα, αλλά αδυνατούμε να επικοινωνήσουμε ανθρώπινα με τον γείτονα. «Κοντά οι στέγες, μακριά οι καρδιές», λέει ο λαός μας.
Τη διαπιστώνουμε καθημερινά στο λεξιλόγιο και στη γλωσσική επικοινωνία της νεολαίας μας. Λεξιλόγιο ελλιπέστατο, τόσο από ποιοτική όσο και από ποσοτική άποψη και γλωσσική επικοινωνία πρόχειρη, κακόγουστη και ακαλλιέργητη. Αυτό συμβαίνει είτε με τη χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή, είτε του διαδικτύου, είτε ακόμη και μέσω μηνυμάτων στα κινητά τηλέφωνα. Με τα «greeklish», όπως τα χαρακτηρίζουν οι νέοι, η ορθή γραφή έρχεται σε δεύτερη μοίρα, αφού συνήθως περνά απαρατήρητη από τα μάτια τους και παράλληλα δεν χρησιμοποιείται τονισμός των λέξεων.
Την ακούμε στα ξενικοποιημένα ονόματα: Έλεν, Βίβιαν, Κρίστα…, να δείξουμε δηλαδή ότι είμαστε Ευρωπαίοι και μοντέρνοι.
Τη βλέπουμε καθημερινά στις επιγραφές και στις διαφημίσεις των «ελληνικών» καταστημάτων, τουριστικών και μη. Πριν από λίγες μέρες είχαμε τις προσφορές και τις εκπτώσεις: «SALE TO UP 70%» και ακριβώς δίπλα: «Μέγιστος αριθμός εισερχομένων στο κατάστημα δύο (2) άτομα». Άντε βγάλε συμπέρασμα εσύ τώρα, σε ποιους απευθύνεται;
Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, για να μεγαλώσουν τις πλασματικές καταναλωτικές ανάγκες μας, προσπαθούν να μας θέλξουν διαστρεβλώνοντας και μολύνοντας το νόημα των λέξεων. Έχουν εισβάλλει λοιπόν στα σπίτια μας και με ξένες διαφημίσεις και με ξένα προγράμματα (όπου χρησιμοποιείται το αγγλικό κυρίως λεξιλόγιο), περνούν την ξενική κουλτούρα, ιδίως η τηλεόραση με τα δορυφορικά κανάλια και τις παγκοσμίως δημοφιλείς εκπομπές και σειρές. Υποβαθμίζεται λοιπόν με αυτόν τον τρόπο η δική μας κουλτούρα, υποβαθμίζεται η δική μας γλώσσα. Το χειρότερο, όμως, είναι ότι οι σειρές αυτές και αυτού του «χαμηλού και φτηνού» ποιοτικού επιπέδου, χρησιμοποιούν τη «γλώσσα της εποχής» ή αυτήν του «πεζοδρομίου» (όπως θέλετε μπορείτε να τη χαρακτηρίσετε), χωρίς να δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στο πλούσιο λεξιλόγιο της ελληνικής γλώσσας.
Μεγάλη είναι η ευθύνη της οικογένειας στη γλωσσική μας κρίση. Ως γονείς αδιαφορούμε για την παιδεία των παιδιών μας. Δεν συζητάμε μαζί τους και δεν τα στρέφουμε στη μελέτη του καλού εξωσχολικού βιβλίου. Ενδιαφερόμαστε μόνο για την επαγγελματική τους αποκατάσταση, αλλά αδιαφορούμε για τη συνολική συγκρότηση της προσωπικότητάς τους. Η συνολική συγκρότηση της προσωπικότητας, η ευρύτερη κουλτούρα και αγωγή, η παιδεία, βλάπτει την επαγγελματική αποκατάσταση; Οι γονείς είναι αυτοί που, μέσω της επικοινωνίας με τα παιδιά τους, θα μεταλαμπαδεύσουν τη γλωσσική μας ταυτότητα. Τα παιδιά θα μάθουν να αγαπούν και να σέβονται τη γλώσσα τους, καθώς και να αγωνίζονται συνεχώς γι’ αυτή.
Στην Εκπαίδευση η κατάσταση είναι τραγική. Συνεχείς μεταρρυθμίσεις και αλλαγές. Παπαγαλισμός και μονόλογοι. Απουσία κριτικής ικανότητας. Απουσία, περιορισμός ή μη σωστή διδασκαλία των γλωσσικών μαθημάτων και τέλος σχολικά βιβλία γεμάτα ανακρίβειες και λάθη.
Στη συνέχεια περνάμε στον χώρο της πολιτικής. Την ακούμε από διάφορες προσωπικότητες αυτής, που στην προσπάθειά τους να φανούν πιο πολύ μορφωμένοι και προοδευτικοί, να ξεχωρίσουν, να αυτοπροβληθούν και να εντυπωσιάσουν, χρησιμοποιούν λέξεις, εκφράσεις και προτάσεις ακαταλαβίστικες στο ευρύ κοινό. Οι πολιτικοί μας, πλην εξαιρέσεων, δεν φαίνεται να αγαπούν την Εκπαίδευση, διότι η καλή Εκπαίδευση, η Αγωγή και η Παιδεία με την ουσιαστική έννοια του όρου, θα φτιάξει τους σκεπτόμενους, τους προβληματιζόμενους, τους ελεύθερους πολίτες. Τους πολίτες που δεν εφησυχάζουν, δεν συμβιβάζονται, τους πολίτες που έχουν ανησυχίες, αγωνίες, διαφέροντα, οράματα, ιδανικά. Αυτό όμως δεν τους συμφέρει και γι’ αυτό και δεν ενδιαφέρονται και τόσο πολύ για τη γλώσσα και την παιδεία των μαθητών και των φοιτητών.
 Άφησα για το τέλος τον χώρο της πνευματικής διάστασης του προβλήματος. Οι λεγόμενοι «πνευματικοί μας άνθρωποι», στεκόμενοι απέναντι στο γλωσσικό πρόβλημα, «κάνουν την πάπια». Βρίσκονται μακριά από την κοινωνία και από τη δημόσια παιδεία, γι’ αυτό και υποστέλλουν τη σημαία του υψηλού τους χρέους, που δεν άλλο από την προβολή περισσότερων ηθικών αρχών, υψηλών αξιών, φαεινών ιδεών και πανανθρώπινων ιδανικών. Στέκονται μακριά από τις αγωνίες και τους καημούς του λαού μας, με αποτέλεσμα να αδυνατούν να νοηματοδοτήσουν τη ζωή του μέσου ανθρώπου, και ειδικότερα τη ζωή των νέων μας.
Τελειώνοντας το σημερινό μου κείμενο, θα ήθελα να επισημάνω το εξής: Θάνατος της γλώσσας μας, σημαίνει θάνατος της φυλής μας. Θάνατος της γλώσσας μας, σημαίνει θάνατος της ανθρωπιάς μας. Θα γίνουμε, λοιπόν, οι νεκροθάφτες της φυλής μας; Θα γίνουμε οι νεκροθάφτες της ανθρωπιάς μας; Θ’ αφήσουμε να επαληθευτεί η φράση: «Ίσως είμαστε οι τελευταίοι που ομιλούμε Ελληνικά»; Πείτε μου, υπάρχει περίπτωση να αφήσουμε να συμβεί κάτι τέτοιο;