ΞΕΝΟΙ ΠΕΡΙΗΓΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΟ ’21

ΜΙΚΡΗ ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗ 200ή ΕΠΕΤΕΙΟ ΤΟΥ 1821

Οι περιοχές της σημερινής Ελλάδας είχαν προσελκύσει το ενδιαφέρον πλήθους εύπορων Ευρωπαίων πολιτών και λίγων Αμερικανών, που κατά καιρούς -κυρίως μετά τον 17ο αιώνα- επισκέφτηκαν πάρα πολλά μέρη της. Μετά την έκρηξη της Επανάστασης σαρωτικό φιλελληνικό ρεύμα συγγραφέων, ποιητών, εξερευνητών και αρκετών

πανεπιστημιακών και πολιτικών έφερε στην ελληνική χερσόνησο χιλιάδες ανθρώπους, και κάποιες γυναίκες -όπως η συγγραφέας και φιλάνθρωπος Ρωξάνδρα Στούρτζα- εκτός των αντρών. Σήμερα θα δούμε τη Θεσσαλονίκη του 1821 με τη γραφή του εκεί Γάλλου προξένου προς τον ομοεθνή του πρεσβευτή της Γαλλίας στην Κων/πολη και με την γκραβούρα του επίσης Γάλλου ζωγράφου Cousinèry.
Μιά πολύ σύντομη πρώτα ματιά στην Επανάσταση του ’21 στη Μακεδονία, καθώς και εκεί -όπως στη Στερεά, τα νησιά του Αιγαίου και την Πελοπόννησο- ξέσπασε τον ίδιο μήνα η εξέγερση. Στα αστικά κέντρα Θεσσαλονίκης, Σερρών και Νάουσας μετά τη συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή (1774) δημιουργήθηκε πλούτος από το εμπόριο. Η ευπορία και η μόρφωση αστών, ιερωμένων και διανοουμένων οδήγησε στην αφύπνιση και συμμετοχή στην Επανάσταση των μυημένων στα «μυστικά» της Φιλικής Εταιρείας (τσαρική παρέμβαση με στρατό, ναυτικό και λοιπά μυθεύματα για ευήκοα ώτα). Τις κινήσεις των Ελλήνων πληροφορήθηκε η Πύλη. Αμέσως συνέλαβε 400 επώνυμους Ελληνες της Θεσσ/νίκης και 150 των Σερρών και τους έθεσε σε καθεστώς ομηρίας. Τα όπλα πήραν και 1.000 περίπου μοναχοί του Αγίου Ορους, ενώ στις Καρυές συγκροτήθηκε Σώμα 4.000 οπλιτών με χρήματα του μεγαλεμπόρου της Θεσσαλονίκης Εμμανουήλ Παππά, που -παρά κάποιες αρχικές επιτυχίες- γρήγορα ηττήθηκε από τους Οθωμανούς υπό τον ικανό ηγέτη τους Αβδούλ Αμπούλ. Ο Εμμανουήλ Παππάς, που διέθεσε την τεράστια περιουσία του για τον αγώνα, διέφυγε στην Πελοπόννησο, όπου τον Δεκέμβριο του 1821 πέθανε από ανακοπή καρδιάς. Λίγο πριν στη Θεσσαλονίκη η γυναίκα του βασανίστηκε άγρια και θανατώθηκε από τους Τούρκους. Μαζί της και πλήθος Ελλήνων με τέσσερις ανώτερους ιερωμένους. Οι αγιορίτες μοναχοί πλήρωσαν στην Πύλη 2,5 εκατ. γρόσια, ενώ στερήθηκαν πολλά προνόμια. Τέλη Οκτωβρίου του ’21 η Επανάσταση στη Μακεδονία έληξε άδοξα, με μακροπρόθεσμες οδυνηρές σε προσωπικό και οικονομικό επίπεδο απώλειες για τους Μακεδόνες Έλληνες.
Λίγο μετά την καταστολή της μακεδονικής εξέγερσης των Ελλήνων, ο Γάλλος Πρόξενος στη Θεσσαλονίκη Francois-Marie Bottu γράφει το 1822 στην αναφορά του στον ομοεθνή του Πρεσβευτή της Γαλλίας στην Κων/πολη: «Ο πασάς Αβδουλουμπούτ της Θεσσαλονίκης συνεχίζει με επιμονή το σύστημα της λεηλασίας. Γνωρίζει, ότι η ιδέα της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας γεννήθηκε στους Ελληνες ύστερα από τη συγκέντρωση πλούτου και την ανάπτυξη της παραγωγής, καθώς και εξαιτίας της επιρροής που ασκούσαν οι Έλληνες στις υποθέσεις της Τουρκίας. Όλα αυτά επίσης εξασφάλισαν τα μέσα για την πραγματοποίηση του σκοπού. Τώρα ο πασάς θέλει -καταστρέφοντας οικονομικά τους Έλληνες- να τους ξαναφέρει στην υποταγή, που είναι σχεδόν ταυτόσημη με τη δουλεία και να τους αφαιρέσει για πάντα κάθε πόρο, που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί εναντίον των Τούρκων. Αυτός είναι ο πραγματικός σκοπός των νέων φόρων που επιβάλλονται κάθε μέρα στις πλούσιες ελληνικές οικογένειες, καθώς και των συστηματικών ελέγχων που γίνονται στις περιουσίες των εμπόρων και των ιδιοκτητών». Αιώνιοι Τουρκομάνοι Οθωμανοί.