Σε ό,τι αφορά στον Covid-19 έχει ήδη δρομολογηθεί ένα σχέδιο για να υποστηριχθούν οι εθνικές οικονομίες της Ευρώπης μέσα από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης και Ανόρθωσης. Σχετικά όμως με τη θεομηνία που έπληξε τη Θεσσαλία, αμήχανοι και απογοητευμένοι παρακολουθούν οι πολίτες, το κράτος να περιορίζεται στις θεσμοθετημένες οικονομικές ενισχύσεις που προβλέπονται ούτως ή άλλως σε αυτές τις περιπτώσεις από τις κείμενες διατάξεις. Οι παραπάνω υποχρεωτικές παρεμβάσεις όμως σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να δώσουν λύσεις και προοπτική σε τοπικές κοινωνίες που δοκιμάζονται!
Κι εδώ θα ήταν ίσως σκόπιμο, ένας οργανισμός που έχει τις σχετικές δυνατότητες όπως είναι η Περιφέρεια Θεσσαλίας να αναλάβει τις σχετικές πρωτοβουλίες. Με ένα δημιουργικό πλάνο «φυγής προς τα εμπρός». Με ένα σχέδιο εμπροσθοβαρές για ένα γρήγορο restart της τοπικής οικονομίας, που θα προβλέπει ταχείς ρυθμούς υλοποίησης και το οποίο θα αποτελέσει ένα «υπερόπλο τοπικής ανάπτυξης» που θα δημιουργεί αφενός μεν μία ψυχολογική ανάταση στους πληγέντες και θα εγγυάται ταυτόχρονα ένα μακρόπνοο αναπτυξιακό αποτέλεσμα.
Το σχέδιο αυτό θα πρέπει να κινηθεί προς δύο επίπεδα: Το πρώτο αφορά στην τάχιστη αποκατάσταση των ζημιών σε δημόσιες υποδομές, στο δημόσιο οδικό δίκτυο, καθώς και στην υλοποίηση επιτέλους των απαραίτητων αντιπλημμυρικών – αποστραγγιστικών – αρδευτικών έργων. Το δεύτερο επίπεδο αφορά στην υποστήριξη συγκεκριμένης ευέλικτης δράσης για τη χρηματοδότηση των ζημιών που έγιναν στις επιχειρήσεις. Προφανώς απαιτείται εξειδικευμένη επεξεργασία της πρότασης με επιχειρηματολογία που να καθιστά επιλέξιμες προς χρηματοδότηση όλες τις επιχειρήσεις που επλήγησαν.
Σχετικά με το ερώτημα αν υπάρχουν οι σχετικοί πόροι για την υλοποίηση ενός τέτοιου εγχειρήματος, μια πρώτη απάντηση είναι πως, όπως απεδείχθη πρόσφατα, οι Ευρωπαϊκές Αρχές μπορούν με συνοπτικές διαδικασίες να εγκρίνουν μια δράση για μία περιοχή που έχει πληγεί ανεπανόρθωτα. Αυτό είναι το θετικότερο σενάριο με τη συντομότερη διαδρομή προς τη λύση. Ένα πραγματικό criticalpath. Ακόμη όμως και αν προσκρούσει κανείς στην υποθετική άρνηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε μια τέτοια πρόταση, το σχέδιο μπορεί να δομηθεί εκ των ενόντων. Με εκτιμώμενους πόρους του ΕΣΠΑ που στο τέλος της προγραμματικής περιόδου μπορεί να καταστούν αναπορρόφητοι τόσο από ορισμένες ελληνικές Περιφέρειες, κυρίως όμως από τα Επιχειρησιακά Προγράμματα των Υπουργείων. Πάντα υπάρχουν τέτοιοι πόροι στη λήξη των προγραμματικών περιόδων που συνήθως χάνονται. Έμπειροι τεχνοκράτες είναι σε θέση να τους προσδιορίζουν εγκαίρως και με μεγάλη ακρίβεια. Κι εδώ η πρόταση είναι αυτοί οι πόροι να μη χαθούν, αλλά να αξιοποιηθούν με έναν έξυπνο τρόπο, με τη μεταφορά τους από επισφαλή μελλοντικά έργα σε ένα εμπροσθοβαρές ολοκληρωμένο σχέδιο για να αποτελέσουν στην πράξη μια «νέα, παρούσα αξία». Αυτό συνιστά και την καινοτομία του σχεδίου. Συνεπώς, χωρίς να αιτείται κανείς νέους πόρους, δημιουργεί ένα νέο, συμπληρωματικό αλλά και ολοκληρωμένο πρόγραμμα, άκρως απαραίτητο στην παρούσα φάση για την τοπική κοινωνία.
Η Περιφέρεια Θεσσαλίας διαθέτει άλλωστε τη δική της ειδική υπηρεσία (Ενδιάμεση Διαχειριστική Αρχή), η οποία απαρτίζεται από ικανότατο προσωπικό προκειμένου να διαμορφώσει ένα τέτοιο σχέδιο, καθώς και άλλες αξιόλογες υπηρεσίες, όπως τις Διευθύνσεις Προγραμματισμού και Τεχνικών Υπηρεσιών που μπορούν να συνδράμουν στο έργο.
Και σίγουρα τέτοιες πρωτοβουλίες που κινούνται έξω από τα συμβατικά και καθιερωμένα πλαίσια μπορούν να υλοποιηθούν μόνο από δραστήριες Περιφερειακές Αρχές, οι οποίες έχουν την κατανόηση της Αντιπολίτευσης σε έναν δημιουργικό βηματισμό.
Στο δεύτερο ερώτημα διαδικαστικού χαρακτήρα «πώς μπορούν να ξεπεραστούν πιθανά εμπόδια που αφορούν στους Κανόνες Διαχείρισης των συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων», η απάντηση είναι πως, όσοι γνωρίζουν τη λειτουργία των ευρωπαϊκών προγραμμάτων, ξέρουν καλά με ποιον τρόπο ρυθμίζονται τέτοια ζητήματα σε κεντρικό επίπεδο. Η αρμόδια εθνική υπηρεσία που παρακολουθεί και συντονίζει τα έργα των συγχρηματοδοτούμενων πόρων είναι αρμόδια να προβαίνει και σε κατάλληλες αλλαγές των προτεραιοτήτων, όταν αυτό επιβάλλεται εκ των πραγμάτων. Κι εδώ έχουμε μια τέτοια ακριβώς περίπτωση! Στην εσχάτη περίπτωση, εάν αυτό απαιτηθεί, η πολιτική ηγεσία σε συνεννόηση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή δίνουν πάντα τη λύση σε τέτοιες περιπτώσεις. Με μια προϋπόθεση όμως: Να υπάρχει σχέδιο. Να υφίσταται πρόγραμμα. Αξιόπιστο, με πραγματικούς δείκτες και παραδοχές που θα οδηγεί σε απτά και μετρήσιμα αποτελέσματα. Ένα πρόγραμμα «φυγής προς τα εμπρός» φιλόδοξο, αλλά και ρεαλιστικό ταυτόχρονα. Ένα νέο αναπτυξιακό σχέδιο που προστίθεται στο υφιστάμενο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα.
Όπως ίσως γίνεται αντιληπτό, η παρούσα πρόταση ευελπιστεί να συμβάλει σε έναν γόνιμο προβληματισμό, ασφαλώς επιδεχόμενη συμπληρώσεις ή διορθώσεις, προκειμένου να υπηρετηθεί κατά τον καλύτερο τρόπο το συμφέρον της τοπικής κοινωνίας.
*Από τον Λάζαρο Μακρή, επί σειρά ετών ειδικό σύμβουλο στην Περιφέρεια Θεσσαλίας και εκλεγμένο νομαρχιακό σύμβουλο Λάρισας.
