διορθώνουν όσα είχαν γραφεί. Ιδιαίτερα ελλιπής ήταν η περιοχή η οποία διαμορφωνόταν από τους σημερινούς δρόμους Κύπρου και Μ. Αλεξάνδρου και κυρίως η περιοχή όπου στεγαζόταν το ξενοδοχείο «Ολύμπιον». Στο σημερινό μας σημείωμα, με τη βοήθεια σχεδιαγράμματος[1], θα αναφέρουμε τα καταστήματα της εν λόγω περιοχής όπως ήταν πριν τη κατασκευή του ξενοδοχείου (1936-37).
Θα ξεκινήσουμε από το αριστερό μέρος του διαγράμματος, όπου η οδός Κύπρου συναντά την οδό Πανός. Το κτίριο όπου στεγαζόταν το Φαρμακείο του Αγαμέμνονα Αστεριάδη προεκτεινόμενο φιλοξενούσε δύο ακόμη καταστήματα. Το πρώτο δίπλα του αρχικά το είχαν ενοικιασμένο οι αδελφοί Πλιάγκα, οι οποίοι το χρησιμοποιούσαν για κουρείο. Όταν αυτοί το εγκατέλειψαν, το συνέχισε επίσης ως κουρείο ο Αθανάσιος Ευσταθίου. Το διατήρησε μέχρι το 1940 και κατόπιν μετακόμισε σε άλλο σημείο κοντά στη Δημοτική Αγορά.
Το επόμενο κατάστημα το είχε για πολλά χρόνια ένας σπουδαίος τεχνίτης ρολογιών, ο Αντώνιος Αντωνίου, γνωστός στην κοινωνία της Λάρισας για την ευφυΐα και το χιούμορ που διέθετε. Ολόκληρο αυτό το κτίσμα με τα τρία καταστήματα υπέστη σοβαρές καταστροφές από τον σεισμό του 1941.
Συνεχόμενο με αυτό το κτίριο ήταν ένα διώροφο οίκημα, το οποίο κάλυπτε τη γωνία Κύπρου (Αλεξάνδρας τότε) με την οδό Πανός. Στον επάνω όροφο στεγάζονταν διάφορα γραφεία, ενώ στο ισόγειο βρισκόταν για πολλά χρόνια ένα από τα καλύτερα καταστήματα τροφίμων της Λάρισας, του Μενέλαου Καρυώτη. Είχε μεγάλη ποικιλία εδώδιμων και αποικιακών προϊόντων και ο ιδιοκτήτης του ήταν άκρως εξυπηρετικός. Με τον μεγάλο σεισμό το συγκεκριμένο διώροφο σχεδόν ισοπεδώθηκε, όπως παρατηρούμε από τις γερμανικές φωτογραφίες της κατοχής[2].
Στην άλλη γωνία Κύπρου και Πανός βρισκόταν προπολεμικά ένα άλλο κατάστημα τροφίμων, του Νικολάου Πράττου. Είχε ωραίες, ψηλές, τοξωτές πόρτες με πρόσοψη και από τους δυο δρόμους και μεγάλη πελατεία. Διαπιστώνουμε ότι δύο ομοειδή καταστήματα ήταν απέναντι και όμως λειτουργούσαν πολύ καλά. Μεταπολεμικά, μετά τις κατοχικές καταστροφές, τα δύο αυτά καταστήματα συγχωνεύθηκαν σε ένα, το οποίο λειτούργησε ως κοινή επιχείρηση των Π. Καρυώτη και Μιχ. Πράττου από το 1945 έως το 1972 και άλλαξε στέγη. Μεταφέρθηκε, όπως θα δούμε πιο κάτω, στα ισόγεια καταστήματα του κτιρίου του ξενοδοχείου «Ολύμπιον» από την πλευρά της οδού Κύπρου.
Αφήνουμε τώρα την αριστερή και πάμε στη δεξιά πλευρά της οδού Κύπρου, περιγράφοντας τα προπολεμικά καταστήματα και αρχίζοντας από πάνω, σύμφωνα με το σχεδιάγραμμα.
Στο πρώτο επάνω κατάστημα αρχικά στεγαζόταν το εστιατόριο του Καλύβα, το οποίο κατόπιν το δούλεψε επίσης ως εστιατόριο ο Κώστας Τσακατούρας. Εκείνη την εποχή τα εστιατόρια (ξενοδοχεία φαγητού) ήταν πολλά στη Λάρισα, λόγω της μεγάλης εμπορικής κίνησης που είχε και τους πολλούς ξένους δημοσίους υπαλλήλους και στρατιωτικούς που υπηρετούσαν. Το εστιατόριο του Τσακατούρα ήταν ένα από τα ποιοτικότερα της πόλης. Μεταπολεμικά στη θέση του στεγάστηκε το ξακουστό Ζαχαροπλαστείο «Ολύμπιον» του Δήμου Γκουνταρούλη.
Ακολουθούσε κατάστημα με γαλακτοκομικά προϊόντα που ανήκε στον Κυριάκο Γκέκα, το οποίο λειτούργησε μέχρι το 1940[3]. Όπως ήδη αναφέρθηκε μεταπολεμικά στη θέση αυτή και μέχρι το 1972 συστέγασαν οι Καρυώτης - Πράττος τα καταστήματα τροφίμων τους.
Στο αμέσως επόμενο μαγαζί είχε το εργαστήριό του ο ωρολογοποιός Παπακωνσταντίνου, γνωστός περισσότερο ως «Μαντζαφλάρας». Τα ρολόγια τσέπης προπολεμικά ήταν ένα απαραίτητο εξάρτημα κάθε άνδρα, γι’ αυτό και οι τεχνίτες ωρολογοποιοί ήταν αρκετοί.
Στη συνέχεια ήταν το καπνοπωλείο του Βασιλείου Καραπέτσα. Καταλάμβανε τη γωνία των οδών Κύπρου και Μ. Αλεξάνδρου και το κατάστημα διατηρήθηκε και μεταπολεμικά με συνεταίρο τον Δημητρόπουλο. Συγχρόνως αύξησε και τον κύκλο εργασιών του δημιουργώντας σημείο πώλησης εφημερίδων και περιοδικών, πολυτελές στιλβωτήριο ανδρικών παπουτσιών με ειδικές πολυθρόνες και πολλά άλλα. Ήταν και στέκι πολλών Λαρισαίων αστών, οι οποίοι αντλούσαν ειδήσεις από διάφορα εφήμερα περιστατικά.
Δίπλα από το καπνοπωλείο Καραπέτσα, με πρόσοψη προς την πλατεία, λειτουργούσε το κουρείο του Κώστα Χαρίτου, που ήταν για την εποχή του πολυτελέστατο. Ήταν ένα από τα λίγα που διέθετε ανακλινόμενες πολυθρόνες όπου οι πελάτες ξάπλωναν για να ξυριστούν. Μεταπολεμικά στεγάστηκε το κομμωτήριο-κουρείο του Ξυραδάκη.
Αμέσως μετά το κουρείο ήταν για πολλά χρόνια το πασίγνωστο προπολεμικά καφεζαχαροπλαστείο Γεωργίου Παλάκα από τη Ραψάνη. Ήλθε στη Λάρισα σε ηλικία 10 ετών για να αναζητήσει την τύχη του, εργάστηκε αργότερα για ορισμένα χρόνια σε Βόλο, Αθήνα και Κύπρο και τελικά εγκαταστάθηκε εκ νέου στη Λάρισα, όπου πλην της ζαχαροπλαστικής ασχολήθηκε με το καπνεμπόριο, την αγελαδοτροφία και με άλλες επιχειρήσεις. Ο Παλάκας ήταν θαυμάσιος και πνευματώδης άνθρωπος και θεωρείτο ένας από τους παράγοντες της οικονομικής και κοινωνικής ζωής της παλιάς Λάρισας. Στο κατάστημά του σύχναζαν κατά προτίμηση επαγγελματίες οι οποίοι περνούσαν ώρες ατέλειωτες συζητώντας θέματα που αφορούσαν την επαγγελματική τους δραστηριότητα.
Δίπλα από του Παλάκα ήταν εγκατεστημένο το βιβλιοπωλείο και τυπογραφείο του Αλκιβιάδη Μακρή[4]. Το 1926 με την εγκατάσταση του τελευταίου στο Βόλο, η επιχείρησή του περιήλθε στην Εταιρεία Δημητρακοπούλου-Παρασκευοπούλου-Παναγιωτακοπούλου. Πίσω ακριβώς από το κατάστημα αυτό και κατά μήκος μιας στενής παρόδου, ήταν εγκατεστημένα τα γραφεία και τυπογραφεία της εφημερίδας «Ελευθερία», τα οποία επικοινωνούσαν και από την οδό Ρούσβελτ (Φαρσάλων τότε).
Πάνω από τα καταστήματα που περιγράψαμε στεγαζόταν από παλιά σε ένα όροφο το «Ξενοδοχείον Ύπνου Κεντρικόν» το οποίο αρχικά λειτούργησε ως επιχείρηση του Αγραφιώτη και στη συνέχεια του Γεωργίου Σκένδρου. Το διώροφο κτίριο με το ξενοδοχείο διακρίνεται καθαρά στη δημοσιευόμενη φωτογραφία του 1930.
Το 1936-37 ο Ανδρέας Κουτσίνας, στην ιδιοκτησία του οποίου ανήκαν όλα τα καταστήματα και το ξενοδοχείο που προαναφέραμε, τα κατεδάφισε και στη θέση τους κατασκεύασε τριώροφη οικοδομή, στην οποία το μεν ισόγειο είχε μεμονωμένα καταστήματα, οι δε όροφοι στέγασαν το ξενοδοχείο «Ολύμπιον» με διευθυντή τον Γεώργιο Γάκο. Ιστορική παραμένει η διαμονή τον Απρίλιο του 1939 στο ξενοδοχείο αυτό του έκπτωτου βασιλιά της Αλβανίας Ζώγου με την λεχωΐδα σύζυγό του. Ήταν το πολυτελέστερο ξενοδοχείο της εποχής πριν ανεγερθούν οι νέες σύγχρονες ξενοδοχειακές μονάδες της Λάρισας. Σαν κτίσμα είναι το μοναδικό προπολεμικό οικοδόμημα το οποίο διατηρήθηκε ακέραιο από τον σεισμό χάρη στη στερεά κατασκευή του και σώζεται μέχρι σήμερα.
——————————————————————————————-
[1]. Επιθυμία πολλών φίλων και αναγνωστών της στήλης είναι η παράθεση σχεδιαγράμματος σε περίπτωση περιγραφής μιας ευρύτερης περιοχής, για καλύτερη κατανόηση.
[2]. Δήμος Λαρισαίων. Η Μνήμη της πόλης. Λάρισα. Κατοχή - Απελευθέρωση [1941-1944]. Αρχείο φωτογραφιών Βύρωνα Μήτου και άλλων συλλεκτών. Λάρισα (2018) σελ. 63.
[3]. Γκέκηδες ονόμαζαν οι παλιοί Λαρισαίοι τους Γιουγκοσλάβους γαλατάδες. Και τέτοιοι ήταν πολλοί, αφού τα περισσότερα γαλατάδικα της πόλης αποτελούσαν δική τους επιχείρηση. Κατά τη διάρκεια του Β΄ παγκοσμίου πολέμου όλοι τους, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων (λ.χ. Τσάγκοβιτς), επέστρεψαν στην πατρίδα τους.
[4]. Ήταν αδελφός του Γεωργίου Μακρή, πατέρα του Θρασύβουλου Μακρή της εφημερίδας «Μικρά». Η οικογένεια Αλκιβιάδη και Ευθαλίας Μακρή εγκαταστάθηκε το 1926 στο Βόλο. Από τα τέσσερα παιδιά τους, ο Φαίδων διακρίθηκε σαν δημοσιογράφος, η Άρτεμις, σπούδασε και εργάσθηκε δασκάλα, ο Άρης ήταν για χρόνια καθηγητής Μουσικής στο Ωδείο της Λάρισας και ο Κίτσος αναδείχθηκε σε διαπρεπή λαογράφο με πανελλήνια φήμη.
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΘ. ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ
nikapap@hotmail.com
