Τα παράλογα του Συμβουλίου Επικρατείας

Ο εμβληματικός πολιτικός άντρας της μεταπολίτευσης - έφυγε πρόωρα το 1992-Αντώνης Τρίτσης υπήρξε χωροτάκτης-πολεοδόμος και μακράν ο μεγαλύτερος οραματιστής όλων των μεταπολιτευτικών Κυβερνήσεων. Εντυπωσιάστηκα, όταν γνωριστήκαμε από κοντά με την ευκαιρία σπουδαίας εδώ διάλεξής του για την ανάπτυξη -με τη φροντίδα του Συνδέσμου Επιστημόνων (ΣΕΛ)- την άνοιξη του ’81 στην κατάμεστη αίθουσα του ΔΩΛ. Τη σημασία της διάλεξής του και την επιβεβαίωση του οράματος του κοσμογυρισμένου αυτού ακτιβιστή επιβεβαίωσα μέσα από τα πολεοδομικά εκσυγχρονιστικά νομοθετήματα που εισηγήθηκε στη Βουλή, και έγιναν νόμοι του Κράτους αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του ως Υπουργού Περιβάλλοντος και Χωροταξίας στην πρώτη Κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου (’81-’85).

Δεν είναι δυστυχώς πολύ, ίσως και καθόλου, γνωστή η δουλειά και οι εκσυγχρονιστικές τομές του Τρίτση. Με τα σημαντικά άλλωστε δεν ασχολούνται οι Ελληνες. Ο εκσυγχρονισμός και τα βήματα προόδου είναι αόρατα για τους περισσότερους. Δώστε αίμα στην πολιτική αρένα, να δει και να χορτάσει ο ανώριμος και... αλλού γι' αλλού περιστρεφόμενος Ελληνας. Το επιβεβαιώνει και η αλλοπρόσαλλη πολιτική συμπεριφορά του μεταξύ 2012 και 2015. Μετά το 1983 και χάρη στον Τρίτση η Ελλάδα άλλαξε όψη. Διασώθηκε το περιαστικό περιβάλλον. Αποφεύχθηκε η οικιστική καταστροφή των 12.000 μικρών χωριών της χώρας. Σταμάτησε η οικοπεδοποίηση χωραφιών με τον τεμαχισμό τους σε παράνομα οικόπεδα γύρω από τις πόλεις. Αυτά οι ιδιοκτήτες τους επίσης παράτυπα πουλούσαν με προσύμφωνα σε "δρόμους" (στενωπούς χωρίς πεζοδρόμια) που άφηναν οι ίδιοι. Η Πολιτεία απούσα. Οι Δήμοι, δίχως να εισπράττουν δραχμή από την αστικοποίηση των περιαστικών περιοχών εκατομμυρίων στρεμμάτων, αναγκάζονταν πάντα εκ των υστέρων να στρώνουν τις στενωπούς με άσφαλτο και η ΔΕΗ να ηλεκτροδοτεί τις επεκτάσεις αυτές. Είναι προς τιμήν του Ευάγγελου Αβέρωφ, που οικοπεδοποίησε μεν τη γεωργική του γη στα νότια της Λάρισας, αλλά ο άνθρωπος φρόντισε να την προικίσει με ευρύχωρους κοινόχρηστους χώρους και άνετους δρόμους. Δεν επαινώ, χωρίς και να αδικώ όμως τους άλλους χιλιάδες Έλληνες κτηματίες που οικοπεδοποίησαν την Ελλάδα χωρίς κανόνες, και πουλούσαν σε... φέτες τη γεωργική τους γη. Με ελάχιστες εξαιρέσεις όλοι το ίδιο θα κάναμε. Το ελληνικό Κράτος τα τριάντα μετεμφυλιακά χρόνια της μεγάλης -όχι μόνον εξωτερικής αλλά και εσωτερικής μετανάστευσης- αστυφιλίας, είχε σπουδαία να κάνει. Όπως τη φροντίδα εθνοδιαίρεσης, την οργάνωση της απόδρασης ενός σχεδόν εκατομμυρίου παραγωγικών Ελλήνων, τους σχηματισμούς φακέλων, για να τους βρει έτοιμους η Χούντα, η κατανομή των προνομίων (όπως ας πούμε το μονοπώλιο του Βακαλάου, που δεν θέλω να περιγράψω), ή την πονηρή εγκατάλειψη των συγκοινωνιών σταθερής τροχιάς... Αυτή ήταν η Ελλάδα της μετεμφυλιακής "ανάπτυξης". Αληθινά σπουδαία (!) πράγματα που πολλούς δυσαρεστούν και άλλοι δεν θέλουν να θυμούνται. Ας τα αφήσουμε όμως, αφού έτσι κι' αλλιώς είναι κοντή η ελληνική μνήμη. Αν δεν ήταν, δεν θα βίωνε η Ελλάδα τη θυματοποίηση μιας αφελούς και ανεφάρμοστης ιδεολογίας, και των θιασωτών της, ούτε και την ηρωοποίηση αμφιλεγόμενων προσωπικοτήτων της άλλης πλευράς. Και δεν θα είχαμε υποστεί τα...ωραία της 7ετίας μετά το 2004 και τα ακόμη ωραιότερα της 4ετίας μετά το 2015. Εξυπακούεται, όπως ο κοινός μου νους-βιώνοντας και μελετώντας- τα έχει αντιληφθεί.
Για πρώτη φορά στην Ελλάδα ένας Νόμος, (1337/83)και τα Διατάγματα σε εκτέλεσή του, όπως και 12.000 περίπου νομαρχιακές αποφάσεις ανά την Ελλάδα ολοκλήρωσαν πριν 35 χρόνια μια οικιστική επανάσταση. Αποκαταστάθηκε το πολεοδομικό χάος όλων των μικρών και μεγάλων πόλεων, καθώς και 12.000 σχεδόν χωριών. Μπήκαν όροι δόμησης σε κάθε περιοχή επέκτασης σχεδίων πόλης, καθορίστηκαν κοινόχρηστοι χώροι και επί τέλους καθορίστηκαν εισφορές γης και χρήματος στους ιδιοκτήτες των ακινήτων, που εντάχθηκαν στους πολεοδομικούς ιστούς. Σε καθέναν επίσης οικισμό μέχρι 2.000 κατοίκων τέθηκαν κανόνες οικοδόμησης, όπως ποτέ δεν είχε συμβεί στο παρελθόν. Η άνθηση του οικιστικού περιβάλλοντος στους χιλιάδες νησιώτικους και ορεινούς οικισμούς, που έκαναν ιδανικό τόπο διακοπών και παραθερισμού τη χώρα μας είναι έργο Τρίτση. Αντε να μιλήσεις γι' αυτά, και τη σημασία κάποιων πραγμάτων, που φαντάζουν αυτονόητα. Ομως δεν είναι...Όταν ο εκλιπών έχασε τη θέση του το 1984, και αφού παρέδωσε, αποχώρησε από το Υπουργείο του, βγήκαν όλοι οι υπάλληλοι στα μπαλκόνια και στα ανοιχτά παράθυρα των ορόφων καταχειροκροτώντας τον."Αντώνη έγραψες ιστορία" του διαμήνυσε ο Παπανδρέου. Ο... γράψας ιστορία είχε στο μεταξύ στοχοποιηθεί ακριβώς γι' αυτό... Και ο αρχηγός του κουράστηκε να τον βλέπει... να την γράφει. Ετσι τον εξωπέταξε από το κόμμα του. Ο Αντρέας.
Είκοσι χρόνια μετά τις πρωτοποριακές ρυθμίσεις της δεκαετίας του ‘80 έρχεται στο προσκήνιο το Συμβούλιο Επικρατείας. Δειλά από το 2005, και έντονα μετά το ’14 άρχισε να εκδίδει αποφάσεις, με τις οποίες θεώρησε αντισυνταγματικές τις οριοθετήσεις όλων των 12.000 οικισμών. Θεώρησε, πως σύμφωνα με το Σύνταγμα για κάθε μία οριοθέτηση έπρεπε να εκδοθεί Προεδρικό Διάταγμα. Με τους ρυθμούς λειτουργίας της Διοίκησης όμως θα χρειαστεί πάνω από αιώνας, για να ολοκληρωθεί - εκ νέου η οριοθέτηση. Στο μεταξύ θα έχει διαλυθεί το οικιστικό τοπίο. Θα οργιάσει η αυθαίρετη δόμηση. Η χώρα θα μεταβληθεί σε χωροταξική ζούγκλα. Στα παράλια της Αγιάς ένα και μόνο Διάταγμα έκανε πέντε χρόνια να εκδοθεί! Υπήρξα λοιπόν επιεικής γράφοντας για αιώνα. Τι λοιπόν είπε για το οικιστικό και ταυτόχρονα περιβαλλοντικό τοπίο της χώρας το ΣτΕ; Να αφεθεί στην τύχη η οικιστική και περιβαλλοντική πολιτική για χάρη μιας παραγράφου του Συντάγματος, όπως την ερμήνευσε το Δικαστήριο. Fiat justitsia et pereat mundus. Ας υπάρξει Δικαιοσύνη, και ας χαθεί ο κόσμος, ειρωνεύονταν οι Ρωμαίοι. Υπάρχουν όμως και άλλες συνέπειες στην περίπτωσή μας. Από το 1985 έως πρόσφατα στους χιλιάδες οικισμούς αποκτήθηκαν εκατοντάδες χιλιάδες ιδιοκτησίες. Δόθηκαν δεκάδες χιλιάδες οικοδομικές άδειες. Οικοδομήθηκαν με το νομικό πλαίσιο, που εξακολουθεί να ισχύει (!) αμέτρητες χιλιάδες οικοδομές. Εκατοντάδες ξενοδοχεία και επαγγελματικά κτίρια. Με άκυρη όμως- σύμφωνα με το ΣτΕ-την οριοθέτηση δεν υπάρχει οικισμός. Δεν είναι νόμιμες οι αγοραπωλησίες. Ούτε τα εκατοντάδες χιλιάδες κτίρια. Ένα απίστευτο αλαλούμ, με δεδομένο ότι η Διοίκηση έχει υποχρέωση, κυρίως δε όλα τα Δικαστήρια της χώρας, να ακολουθούν αυτά, που αποφάσισε το ΣτΕ. Αυτό είναι το νομικό καθεστώς, επειδή οι αποφάσεις του Συμβουλίου ισοδυναμούν με αποφάσεις Συνταγματικού Δικαστηρίου, που δεν υπάρχει στην Ελλάδα. Κατ' αποτέλεσμα λοιπόν το ΣτΕ νομοθετεί. Πώς νομοθετεί; Τη μια φορά διαλύοντας τη δημοσιονομική πολιτική για χάρη (πώς όχι;) δικαστικών και άλλων συντεχνιακών εξοικονομήσεων σε βάρος της υπόλοιπης Κοινωνίας. Την άλλη καθηλώνοντας μεγάλα έργα για δεκαετίες, όπως στον Αχελώο, που τον "σέρνει" από το ’90, για να... προστατεύσει το περιβάλλον. Καθώς -αν και άσχετοι- οι εκεί Δικαστές "παριστάνουν τους οικολόγους", όπως έγραψε ο εκλιπών καθηγητής και πρώτος Έλληνας οικολόγος Θ. Μάργαρης. Και ακόμα συχνά εκτιμώντας οι Δικαστές πως είναι υπεράνω της λαϊκής ετυμηγορίας, που εκλέγει το νομοθετικό Σώμα, ανατρέπουν κανόνες Δικαίου. Δεν υπολογίζουν τις επιπτώσεις στην Κοινωνία και την οικονομία της χώρας. Αφόρητος νομικισμός που καταστρέφει και ό,τι καλό πάει να γίνει ή γίνεται. Ακόμα και μετά δεκαετίες. Να ένας επί πλέον λόγος για την αποεπένδυση στην ασόβαρη Ελλάδα. Η ανασφάλεια Δικαίου. Νωπό δείγμα η απόφαση για κήρυξη παράνομης μιας καθ' όλα νόμιμης οικοδομικής άδειας σε υπάρχον ξενοδοχείο της πρωτεύουσας, που λειτουργεί εδώ και καιρό. Κρύβει- αποφάσισε το ΣτΕ- τη θέα της Ακρόπολης... Δεν την κρύβουν όμως κατά το ίδιο ΣτΕ τα τρία κτίρια μπροστά από το Μουσείο Ακρόπολης. Αντε βρες επενδυτές μετά. Όλοι κινδυνεύουν να καταστραφούν από τους εφαρμοστές των νόμων.
Ίσως διερωτηθείτε, όσοι διαβάσατε το άρθρο, αν μπορούν να διορθωθούν ανάλογα προβλήματα. Βεβαίως και μπορούν, όταν οι νομοθέτες αγρυπνούν και το Κράτος λειτουργεί. Κλείνοντας θα ήθελα να επισημάνω, πως ένα άλλο ανώτατο Δικαστήριο, ο Άρειος Πάγος, έκρινε νόμιμο το νομοθετικό έργο Τρίτση, και τις οριοθετήσεις των Οικισμών. Και όμως οι αρμόδιες Υπηρεσίες αρνούνται να εκδώσουν οικοδομικές άδειες, χωρίς όμως να τολμούν να ανακαλέσουν τις παλιές, όπως θα έπρεπε σύμφωνα με το ΣτΕ. Είναι καιρός αυτή η ανωμαλία να διορθωθεί, καθώς εκατοντάδες χιλιάδες Ελληνες, αν δεν καταστρέφονται, βρίσκονται στη δίνη μεγάλων περιπετειών χωρίς να έφταιξαν σε κάτι. Τα Δικαστήρια πρέπει να συμβάλλουν στην κοινωνική ειρήνη, και όχι με τις αποφάσεις τους να αναστατώνουν το σύμπαν.