H E.E. υπέστη βαρύ πλήγμα λειτουργικής αξιοπιστίας από τον φονικό ιό. Ούτε η Κομισιόν, ούτε το Συμβούλιο αξιολόγησαν την απειλή με επείγοντα χαρακτήρα και αφέθηκε η αντιμετώπιση του ιού στη διακριτική ευχέρεια του κάθε κράτους-μέλους, λες και ο ιός λογαριάζει εντοπιότητες και εθνικά σύνορα. Πού είναι ο συντονισμένος βηματισμός της Ε.Ε. αλλά και ο παγκόσμιος για την προάσπιση του υπέρτατου αγαθού της υγείας;
Έγκαιρα, στοχευμένα, πετυχημένα κρίνονται τα μέτρα της Κυβέρνησης τόσο τα προστατευτικά έναντι του ιού όσο και τα οικονομικά για τους εργαζομένους, αυτοαπασχολούμενους, επαγγελματίες, επιχειρήσεις, ανέργους, νοικοκυριά. Δεν θα μπορούσαν να ήταν διαφορετικά, γιατί εμείς οι Έλληνες διακρινόμαστε για το φιλότιμο και για την ανθρωπιά. Δεν είμαστε Αγγλοσάξονες που μόνο η ζωή των ισχυρών και των εντατικά εργαζομένων έχει αξία.
Είναι η ώρα να ασχοληθούμε με την ανθεκτικότητα των συστημάτων και πρώτα του τομέα της Υγείας, γιατί στο μέλλον μπορεί να χρειαστεί να την ξαναδώσουμε τη μάχη με τον ιό. Ευχόμαστε να βρεθεί σύντομα το εμβόλιο που θα πρέπει να είναι ευρέως προσβάσιμο και προσιτό για όλον τον κόσμο. Ταυτόχρονα με την προοδευτική αποκλιμάκωση των περιοριστικών μέτρων πρέπει να σχεδιάζεται η επανεκκίνηση της οικονομίας μας.
Η ύφεση στη χώρα μας θα είναι βαθύτερη και πιθανόν μεγαλύτερης διάρκειας σε σχέση με άλλες χώρες, γιατί η οικονομία μας εξαρτάται περισσότερο από τους κλάδους που πλήττονται από τον κορονοϊό, όπως: τουρισμός, ναυτιλία, μεταφορές, εστίαση κ.ά. Διάφορες εκτιμήσεις τη σταθμίζουν γύρω στο 10%, της ευρωζώνης στο 7,5% και της παγκόσμιας στο 3% ως ποσοστά των αντίστοιχων ΑΕΠ (ακαθάριστο εθνικό προϊόν) και ασφαλώς θα εξαρτηθεί από την καμπύλη της εξάπλωσης του κορονοϊού και την άρση των περιοριστικών μέτρων. Για την ανεργία προβλέπουν έκρηξη από 17,3% σε 22,3% μέσα στο 2020 και για το 2021 να παραμένει σε υψηλά επίπεδα γύρω στο 19% καθώς και επιδείνωση στο έλλειμμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Αμφίβολα σενάρια μεσούσης της λαίλαπας.
Η οικονομική κρίση στη χώρα μας θα είναι αναπόφευκτη λόγω του μεγάλου αριθμού των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, του περιορισμένου δημοσιονομικού χώρου και του μεγάλου όγκου των μη εξυπηρετούμενων δανείων που δεσμεύουν τις τράπεζες να στηρίξουν την ανάκαμψη της οικονομίας. Εμπόδιο στην ταχεία επάνοδό της σε περίοδο προ της πανδημίας είναι τα γνωστά χαρακτηριστικά της: μικρός όγκος παραγωγής, χαμηλή ανταγωνιστικότητα, θεσμικές εμπορικές αρρυθμίες, διαρθρωτικές αδυναμίες, ελλιπής εξωστρεφής προσανατολισμός κ.ά.
Μέσα μας ξυπνούν ανεπιθύμητες-ξορκισμένες μνήμες από μνημόνια, από περικοπές μισθών και συντάξεων, από ανασφάλειες και αβεβαιότητες για την επαύριον. Ο μεγαλύτερός μας φόβος είναι να μη στεγνώσουμε από ρευστό. Η ρευστότητά μας κυρίως θα επηρεαστεί από τη χρήση-αξιοποίηση των χρηματοδοτικών εργαλείων (μόχλευση χαμηλότοκων δανειακών κεφαλαίων) που σχεδόν συμφωνήθηκαν με τη συμβιβαστική λύση, αφού για το ευρωομόλογο με αμοιβαιότητα χρέους προβάλλεται σθεναρή διαφωνία από τις γνωστές χώρες του Βορρά, από τα ταμειακά μας διαθέσιμα και από τη συμφέρουσα αγορά ομολόγων. Τα χρήματα της Ε.Ε. βραχυπρόθεσμα και όσο διαρκεί η πανδημία καλύπτουν τις ανάγκες των οικονομιών των χωρών του Νότου. Το πρόβλημα είναι το μετά, που θα πρέπει κάθε χώρα να στηριχθεί στο δικό της μαγαζί παραγωγής. Όσο για το περίφημο μαξιλάρι που άφησε η προηγούμενη Κυβέρνηση είναι μεν σημαντικό αλλά είναι ένα ποσό πεπερασμένο που θα καταναλωθεί σταδιακά δίχως να εγγυάται μόνιμη μακροπρόθεσμη ωφέλεια.
Βέβαια σε απρόσμενες καταστάσεις ύφεσης σωτήριο αναδεικνύεται το δικό σου νόμισμα που προσαρμόζεις τις λειτουργίες του προς στις κάθε φορά προκύπτουσες ανάγκες. Ατυχώς για εμάς το ευρώ διαφεντεύεται από την ΕΚΤ (Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα). Παρόλα αυτά το συμφέρον μας είναι να είμαστε στο σκληρό πυρήνα της Ένωσης, γιατί σε ενδεχόμενο στραβοπάτημά μας θα μας δανείσουν-έστω και με δυσμενείς όρους- από φόβο μήπως τα απόνερα φθάσουν και στις δικές τους αυλές.
Με την ελπίδα πως αυτή τη φορά δεν θα αφήσουμε τα πράγματα εκεί ως έτυχε αλλά οι δημοκρατικές πολιτικές δυνάμεις του τόπου θα βρεθούν σε συνεννόηση και αγαστή συνεργασία και θα καταρτίσουν ένα Σχέδιο Εθνικής Ανασυγκρότησης για την οικονομία, για τους θεσμούς, για τις κρατικές δομές. Το επισημαίνουμε αυτό, γιατί η ράτσα μας (που λέει ο Καζαντζάκης) έχει καλές σχέσεις με τη λήθη. Δυνατότητες υπάρχουν, αρκεί να κεντρίσουμε το ελληνικό δαιμόνιο και να βαδίσουμε με ομοψυχία και αισιοδοξία.
Του Αθανασίου Β. Ραούλη
*Ο Αθανάσιος Ραούλης είναι εκπαιδευτικός, οικονομολόγος, τ. περιφερειακός δ/ντής Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης Θεσσαλίας
