Εφ' όσον η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει κανένα δικαίωμα να ασκήσει κρατική κυριαρχία επί της επικρατείας της, δεν έχει και κανένα δικαίωμα να επιβάλει στα μέλη της κοινή εξωτερική και αμυντική πολιτική. Επιπλέον η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι αμυντική συμμαχία. Κάθε προσπάθεια να δημιουργηθεί κάτι τέτοιο τορπιλίστηκε συστηματικά, κυρίως από τα υπερπόντια μέλη του ΝΑΤΟ, το Ηνωμένο Βασίλειο και τα πρόσφατα μέλη που τελούσαν μέχρι την κατάρρευσή της υπό την επιρροή της ΕΣΣΔ. Έτσι το ΝΑΤΟ είναι η αμυντική συμμαχία μόνο μερικών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σουηδία, Φινλανδία, Αυστρία, Ιρλανδία, Κύπρος και Μάλτα δεν είναι μέλη του ΝΑΤΟ.
Όλα αυτά δεν είναι «ελλείμματα», αλλά δομικά στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι έκφραση της επιθυμίας των συμβαλλομένων κρατών να μην απεκδυθούν της πρωτογενούς κυριαρχίας επί των επικρατειών τους.
Τι σημαίνει αυτο στην παρούσα κρίση;
α) Η Ελλάδα είναι πρωτογενώς υπεύθυνη για τη φύλαξη των συνόρων της, και ως κρατική οντότητα αλλά και ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
β) Κανένα άλλο μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν είναι από τις ευρωπαϊκές συνθήκες δεσμευμένο να συνδράμει την Ελλάδα σε αυτήν την προσπάθεια. Όμως κάθε μέλος έχει δικαίωμα να ζητά από την Ελλάδα να εκπληρώσει το καθήκον της απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στα άλλα μέλη και να τους προστατέψει από γεγονότα και καταστάσεις που στρέφονται εναντίον τους. Αυτό προφανώς δεν ισχύει μόνο για την Ελλάδα, αλλά για κάθε άλλο μέλος. Εάν π.χ. είχε η Λιθουανία προβλήματα με τη Λευκορωσία, θα βρισκόταν περίπου στην ίδια κατάσταση.
γ) Ευρωπαϊκές αρχές όπως η FRONTEX μπορούν μεν να συνδράμουν, αλλά δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τις ελληνικές δυνάμεις στη φύλαξη των συνόρων. Και απ' ό,τι κατάλαβα διαβάζοντας το νομικό πλαίσιο που διέπει τη FRONTEX, οι δυνάμεις της δεν έχουν καν το δικαίωμα να ασκήσουν αστυνομική εξουσία. Το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να βοηθήσουν τους Έλληνες συνοριοφύλακες με τεχνικά μέσα και να καταγράφουν τις παραβιάσεις των συνόρων. Σε καμία περίπτωση η FRONTEX δεν ασκεί καθήκοντα συνοριοφυλακής, όπως η ομοσπονδιακή συνοριοφυλακή των ΗΠΑ.
γ) Για την Ελλάδα το πρόβλημα επιβαρύνεται λόγω του γεγονότος ότι η τρίτη χώρα, η οποία δημιουργεί προβλήματα, είναι και αυτή μέλος του ΝΑΤΟ. Έτσι η Ελλάδα δεν μπορεί να επικαλεστεί τη βοήθεια της συμμαχίας, σε αντίθεση π.χ. με την Ιταλία που απέναντι στη Λιβύη μπορεί να παίξει το χαρτί του ΝΑΤΟ.
Επειδή λοιπόν όλα αυτά είναι έτσι γιατί αυτή είναι η βούληση των ευρωπαϊκών λαών, οι οποίοι ακόμη δεν μπορούν να εξοικειωθούν με την ιδέα ότι πρέπει να συγχωνευθούν πολιτικά σε έναν λαό και έτσι να νομιμοποιήσουν μια κοινή ευρωπαϊκή εκτελεστική εξουσία που θα είναι σε θέση να ασκήσει μια αυτοτελή εξωτερική, αμυντική και μεταναστευτική πολιτική στο όνομα όλων των Ευρωπαίων πολιτών, αυτό που κατάφερε την 3η Μαρτίου ο πρωθυπουργός είναι πολύ κοντά στο pareto optimum, δηλαδή στο πιο αποτελεσματικό επίπεδο, της θεσμικής λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Και κατά την γνώμη μου είναι ο μόνος τρόπος για να υπερκεραστεί η απροθυμία των κυβερνήσεων των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης να παραιτηθούν -τουλάχιστον όσον αφορά στο θέμα της διαχείρισης των ανθρώπων που θέλουν να εισέλθουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση για οικονομικούς, πολιτικούς αλλά και πολιτιστικούς λόγους- από τη λεγόμενη «εθνική» κυριαρχία τους, που τη φυλάνε ως κόρη ενός πλέον εντελώς μυωπικού οφθαλμού.
Από τον Νίκο Ψαρρό, καθηγητή Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας
