Είναι οι πρώτες ονομασίες ελληνικών προϊόντων που καταχωρίστηκαν ως ΠΟΠ στην κλάση «Νωπά Κρέατα». Σύμφωνα με τον Κανονισμό ως «Ονομασία Προέλευσης» νοείται η ονομασία που ταυτοποιεί το προϊόν:
α) Το οποίο κατάγεται από τον συγκεκριμένο τόπο, περιοχή ή σε εξαιρετικές περιπτώσεις, χώρα. (ιστορία).
β) Του οποίου η ποιότητα ή τα χαρακτηριστικά οφείλονται κυρίως ή αποκλειστικά στο γεωγραφικό περιβάλλον που περιλαμβάνει τους φυσικούς και ανθρώπινους παράγοντες (παράδοση).
γ) Του οποίου η παραγωγή, η μεταποίηση και η επεξεργασία γίνονται στην οριοθετημένη γεωγραφική περιοχή (προέλευση).
Τα προϊόντα ΠΟΠ, για να κυκλοφορήσουν στην αγορά, πιστοποιούνται κύρια με βάση την πιστή τήρηση των προδιαγραφών παραγωγής τους από αρμόδιο φορέα, που σήμερα είναι ο ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, και φέρουν τις προβλεπόμενες σημάνσεις.
Η περιοχή του σημερινού Δήμου Ελασσόνας είναι κύρια κτηνοτροφική και έχει το μεγαλύτερο κτηνοτροφικό ενδιαφέρον ιδιαίτερα στην αιγοπροβατοτροφία, όχι μόνο σε επίπεδο Περιφέρειας Θεσσαλίας, αλλά και σε επίπεδο χώρας. Στην οριοθετημένη γεωγραφική περιοχή παραγωγής των παραπάνω ονομασιών εντάχτηκε και η περιοχή της Τοπικής Κοινότητας Δαμασίου του Δήμου Τυρνάβου με κτηνοτροφικό ενδιαφέρον ιδιαίτερα στην μετακινούμενη αιγοπροβατοτροφία. Στις δύο αυτές περιοχές εκτρέφονταν το έτος 2011 περί τα 290.320 πρόβατα και 119.100 γίδια σε 2.324 αιγοπροβατοτροφικές μονάδες, η δε παραγωγή σε σφάγια αμνοεριφίων υπολογίζονταν σε 260.000 αρνάκια μέσου βάρους 8 κιλών και 105.000 κατσικάκια μ.β. 6 κιλών.
Στόχος και επιδίωξη των προσπαθειών όλων όσοι συνέβαλαν για την καταχώριση ήταν, οι μεν προβατοτρόφοι και αιγοτρόφοι των ορεινών και μειονεκτικών περιοχών του Δήμου Ελασσόνας και της Τοπικής Κοινότητας Δαμασίου του Δήμου Τυρνάβου να απολαύσουν υψηλότερες τιμές στα προϊόντα τους, οι δε καταναλωτές να έχουν στη διάθεσή τους δύο βασικά προϊόντα κρέατος εγγυημένα για την ποιότητα, τον τρόπο και τον τόπο καταγωγής τους.
Στις 2 Νοεμβρίου 2011 πραγματοποιήθηκε στην Ελασσόνα ημερίδα με σκοπό την ενημέρωση των αιγοπροβατοτρόφων της περιοχής για τις προδιαγραφές παραγωγής, τη διαδικασία πιστοποίησης των προϊόντων «Αρνάκι Ελασσόνας ΠΟΠ» και «Κατσικάκι Ελασσόνας ΠΟΠ» και την προώθησή τους στην αγορά. Η γεωπόνος κ. Αναστασία Παγίδα, που υπηρετούσε τότε στο Τμήμα ΠΟΠ-ΠΓΕ του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, στην εισήγησής της, μεταξύ των άλλων, τόνισε: « Η καταχώριση δεν είναι πανάκεια. Το σημαντικό πλεονέκτημά της είναι ότι παρέχει ένα εργαλείο προώθησης των προϊόντων στην αγορά. Αν οι παραγωγοί των προϊόντων δεν αξιοποιήσουν το εργαλείο αυτό, τότε κανένα όφελος δεν θα προκύψει και η καταχώριση θα αποδειχθεί μια χαμένη ευκαιρία. Πρότεινε ενέργειες που θα μπορούσαν να είναι αποτελεσματικές για την αξιοποίηση της καταχώρισης όπως:
* Οργάνωση των παραγωγών σε συνεταιρισμό ή ομάδα.
* Συνεργασία όλων των εμπλεκομένων.
* Τήρηση προδιαγραφών-Διαφύλαξη αυθεντικότητας.
* Επισήμανση που στοχεύει στη διαφοροποίηση των προϊόντων και την ενημέρωση του καταναλωτή.
* Ενέργειες προβολής των προϊόντων, όπως δημιουργία ιστοσελίδας, ενημέρωση καταναλωτών με φυλλάδια, τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές κλπ.
* Σύνδεση των προϊόντων με την τοπική κουζίνα.
Στον επίλογό της η εισηγήτρια έβαλε τα παρακάτω ερωτήματα που άφησε να τα απαντήσουν οι αιγοπροβατοτρόφοι της περιοχής με τους φορείς τους και οι τοπικοί παράγοντες:
* Πώς θα διατεθούν άμεσα στην αγορά τα προϊόντα πιστοποιημένα με την επισήμανσή τους ως ΠΟΠ;
* Πώς θα εδραιωθεί η φήμη των προϊόντων στους καταναλωτές;
* Πώς θα αποκτήσει το προϊόν υπεραξία;
* Πώς η περιοχή θα επωφεληθεί από την υπεραξία των προϊόντων αυτών;
Σαν απάντηση στο πρώτο από τα παραπάνω ερωτήματα, ακολούθησαν συνεργασίες του Δήμου Ελασσόνας, της Ε.Α.Σ. Ελασσόνας και των φορέων των κτηνοτρόφων της περιοχής, με τη Δ/νση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής της Π.Ε. Λάρισας και τον ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, με αποτέλεσμα να χορηγηθεί στα τότε σφαγεία «ΒΑΚΡΕΛ ΑΕ» -σήμερα «ΦΑΡΜΑ ΕΛΑΣΣΟΝΑΣ»- το προβλεπόμενο πιστοποιητικό για τη δυνατότητα της σφαγής, της προβλεπόμενης επισήμανσης και της διάθεσης στην αγορά των προϊόντων αυτών ΠΟΠ, τον Ιανουάριο του 2013. Τα σφαγεία της Καλλιθέας δεν έγινε δυνατό να πιστοποιηθούν. Και ως επιστέγασμα των πολλών μακρόχρονων και επίπονων προσπαθειών, στις 16 Απριλίου του 2013, λίγο πριν το Πάσχα, πραγματοποιήθηκε η πρώτη σφαγή, πιστοποίηση και σήμανση των προϊόντων κρέατος με τις Προστατευόμενες Ονομασίες Προέλευσης «Αρνάκι Ελασσόνας» και «Κατσικάκι Ελασσόνας».
Από τη χαρμόσυνη εκείνη μέρα μέχρι σήμερα, δυστυχώς ο αριθμός των αρνιών και κατσικιών που διακινούνται στην αγορά πιστοποιημένα με την προβλεπόμενη σήμανση ΠΟΠ κάθε χρόνο, είναι ελάχιστος. Και το γεγονός αυτό δεν δίνει μέχρι τώρα απάντηση στα τρία υπόλοιπα από τα παραπάνω ερωτήματα. Σύμφωνα με πληροφορίες από τον ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ την περίοδο 2015/2016 πιστοποιήθηκαν ως ΠΟΠ 3.000 περίπου αρνάκια και 2.330 κατσικάκια.
Τα ιδιαίτερα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά των ΠΟΠ «Αρνάκι Ελασσόνας» και «Κατσικάκι Ελασσόνας» είναι: Χαρακτηριστικό άρωμα, ευχάριστη οσμή και γεύση, τρυφερό, χυμώδες, ελάχιστο στρώμα λίπους, υψηλά ποσοστά λινολενικού οξέος, χρώμα λευκό έως απαλό ροζ. Οφείλονται στους εκτρεφόμενους εκτατικά ή ημιεκτατικά ντόπιους πληθυσμούς προβάτων και αιγών, των οποίων η διατροφή στηρίζεται περισσότερο στη βόσκηση στους ορεινούς και ημιορεινούς βοσκοτόπους που εκτείνονται στους πρόποδες και τις πλαγιές του Ολύμπου, του Τίταρου, των Καμβουνίων και Αντιχασίων, πλούσιων σε ποικιλία βοσκοφύτων, πολλά από τα οποία είναι αρωματικά, φαρμακευτικά και πλούσια σε αντιοξειδωτικά. Τα ίδια τα αρνάκια και κατσικάκια μέχρι τη σφαγή τους τρέφονται από το γάλα των μητέρων τους.
Οι καταναλωτές που επιθυμούν να γευτούν τα παραπάνω ιδιαίτερα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά κρέατος, μπορούν να ζητήσουν από τον κρεοπώλη τους, έστω και επίμονα, να τους προμηθεύσει αρνάκι ή κατσικάκι Ελασσόνας, πιστοποιημένο με τη σήμανση ΠΟΠ. Η δυνατότητα υπάρχει.
Οι αιγοπροβατοτρόφοι του Δήμου Ελασσόνας και της Τοπικής Κοινότητας Δαμασίου του Δήμου Τυρνάβου, είναι ανάγκη να οργανωθούν σε Συνεταιρισμό που να έχει κύριο σκοπό και την παραγωγή, πιστοποίηση, προώθηση και διακίνηση στην αγορά των Προστατευόμενων Ονομασιών Προέλευσης «Αρνάκι Ελασσόνας» και «Κατσικάκι Ελασσόνας». Για τον σκοπό αυτό θα βοηθήσει πολύ η πιστοποίηση για σφαγή και σήμανση των ΠΟΠ και των σφαγείων στην Καλλιθέα.Σε συνεργασία με τον Δήμο Ελασσόνας, τον Δήμο Τυρνάβου, την Περιφέρειας Θεσσαλίας και άλλων φορέων, είναι σκόπιμο να προβούν σε ενέργειες προβολής και διαφήμισης των δύο αυτών δυναμικών τους προϊόντων, με στόχο την εδραίωση της φήμης τους στο καταναλωτικό κοινό και την απόκτηση υπεραξίας. Δύο στόχοι που αποτέλεσμα θα έχουν την αύξηση του εισοδήματός τους, αλλά και οικονομικό όφελος στην περιοχή τους. Αν παραμείνουν στην αδράνεια και αδιαφορία ως προς την αξιοποίηση της καταχώρισης των προϊόντων τους στο μητρώο των ΠΟΠ, τότε κρίμα, η καταχώριση αυτή που με πολύχρονους κόπους κατακτήθηκε, θα αποδειχθεί μια ακόμη χαμένη ευκαιρία.
Από τον Δημήτρη Κουλουκτσή, γεωπόνο
