αποτρόπαιες θηριωδίες στις οποίες θύμα ήταν ο ελληνικός λαός και η στιγμή της απελευθέρωσης για την πόλη της Λάρισας χαρακτηρίστηκε από έντονα συναισθήματα χαράς και συγκίνησης. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες δημοσιογράφων της εφημερίδας “Αλήθεια”(1): «είναι αξέχαστες οι στιγμές που έζησε ο λαρισαϊκός λαός πριν ένα χρόνο σαν σήμερα. Αλαλαγμοί και δάκρυα χαράς, άνθη και ασπασμοί αναστάσιμοι, σκηνές και ρίγη ιερής συγκινήσεως συγκλόνιζαν τη ρημαγμένη πολιτεία. Χνώτο βαρβάρου δεν μόλυνε πια την απαλή φθινοπωρινή ατμόσφαιρα. Ο λαϊκός στρατός, η αντάρτικη ταξιαρχία ιππικού με τον ένδοξο ήρωα Μπουκουβάλα και τους ατελείωτους Θεσσαλούς μαχητές της ελευθερίας αποθεώνεται στην είσοδο της πόλης» (Αλήθεια, 23/10/1945). Καθοριστικό ρόλο στην απελευθέρωση - όπως και κατά τη διάρκεια της αντίστασης - έπαιξε η ηρωική προσπάθεια του λαού, την οποία μπορούμε περίτρανα να διακρίνουμε στις περιπτώσεις της μη ανατίναξης του υδατόπυργου και της προστασίας - επίσης από την ανατίναξη - του μύλου Φώτη Παππά (σύμφωνα με τις αναφορές του Λάζαρου Αρσενίου)(2) καθώς και στην πάλη ενάντια στα μέλη του Ε.Α.Σ.Α.Δ.(3) όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην προαναφερθείσα εφημερίδα (Αλήθεια, 23/10/1945). Φυσικά δεν πρέπει να ξεχνάμε πως καθοριστικό ρόλο για την απελευθέρωση της πόλης μας και την ομαλή μετάβαση στην επόμενη μέρα, πέρα από τον Ε.Λ.Α.Σ., έπαιξε και το Ε.Α.Μ. καθώς και οι υπόλοιποι θεσμοί τους οποίους δημιούργησε και οργάνωσε κατά την περίοδο της κατοχής. Αρκετά σημαντικός θεσμός αποδείχθηκε αυτός της Λαϊκής Αυτοδιοίκησης ο οποίος στη μικρή περίοδο που λειτούργησε στη Λάρισα(4) απελευθέρωσε τεράστιες δημιουργικές δυνάμεις του λαού, οι οποίες βασίζονταν στις αξίες της αλληλεγγύης, της συντροφικότητας και της αυτοθυσίας για τον συνάνθρωπο, αξίες οι οποίες δυστυχώς σήμερα τείνουν να φθίνουν. Η Δημοτική αρχή με το που αναλαμβάνει το δύσκολο έργο της, βάζει σαν στόχο «την επίλυση των επειγόντων ζητημάτων, διότι δεν μας δίδεται ο καιρός…»(5). Αξιολογώντας αυτά τα ζητήματα αναφέρει με τη σειρά πρώτα το οικονομικό, δεύτερο την καθαριότητα, τρίτο τον ηλεκτροφωτισμό και την ύδρευση και τέταρτο το επισιτιστικό ζήτημα. Επίσης αξίζει να αναφερθεί η τεράστια συμβολή των αντιστασιακών οργανώσεων στις δράσεις του Δήμου όπου όπως αναφέρει σε μία παρέμβασή του για την καθαριότητα ο Γ. Παπαϊωάννου(6): «σχετικώς σας πληροφορώ ότι η ΕΠΟΝ και το ΕΑΜ κατέστρωσαν σχέδιον και υπολείπεται η συνεννόησης μεταξύ μας». Επιπλέον η Ε.Τ.Α. (Επιμελητεία Του Αντάρτη) παραχώρησε 65.000 οκάδες σιτάρι για τις επισιτιστικές ανάγκες των πρώτων ημερών. Αξίζει όμως να αναφέρουμε το πολύ σημαντικό έργο της καθαριότητας στην πόλη της Λάρισας η οποία από τους βομβαρδισμούς, τον σεισμό και τον πόλεμο είχε μετατραπεί σε έναν σωρό ερειπίων και σκουπιδιών. Μόνο σε διάστημα 25 ημερών ο Δήμος έβγαλε 2.587 κάρα σκουπίδια και μπάζα που όλα αυτά αντιστοιχούσαν σε 1.250 περίπου κυβικά μέτρα σε όγκο, ποσό το οποίο αντιστοιχεί στα 3/4 του συνολικού όγκου των σκουπιδιών (https://tinyurl.com/y4s3uafb). Θα ήθελα εδώ να επισημάνω πως σαν ομάδα ιστορίας θεωρούμε καθήκον μας το να προσπαθούμε να φωτίσουμε μονοπάτια για το μέλλον μελετώντας το παρελθόν, βασιζόμενοι πάντοτε στη διαλεκτική μέθοδο. Έτσι αμέσως γεννάται το ερώτημα του κατά πόσο η γενιά μας αναπτύσσει τις αντιστάσεις εκείνες απέναντι στους σημερινούς κατακτητές και το πόσο υπεύθυνα στεκόμαστε σαν κοινωνία απέναντι στις επόμενες γενιές. (1) Η συγκεκριμένη εφημερίδα ξεκίνησε την κυκλοφορία της το 1942, ήταν όργανο του συνασπισμού των κομμάτων του Ε.Α.Μ. νομού Λαρίσης και διευθυντής της ήταν ο Γ. Παπαϊωάννου. (2) Γεγονότα τα οποία αναφέρονται στο βιβλίο του Λάζαρου Αρσενίου “η Θεσσαλία στην αντίσταση” (https://tinyurl.com/y6juqlp6) (3) Εθνικός απελευθερωτικός σύνδεσμος αντικομμουνιστικής δράσεως ο οποίος ήταν δοσιλογική ομάδα που έδρασε στην περιοχή της Θεσσαλίας συνεργαζόμενος με τα τάγματα ασφαλείας και τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής (https://tinyurl.com/y3fjlu94). (4) Χαρακτηριστικά αναφέρει ο Θ. Τσουπαρόπουλος στον νομό Λάρισας λειτούργησαν σχολές Αυτοδιοίκησης και Λαϊκής δικαιοσύνης στην Λάρισα, στην Αγιά, στα Φάρσαλα και στις επαρχίες Ελασσόνας και Τυρνάβου (Θ. Τσουπαρόπουλος, Οι λαοκρατικοί θεσμοί της εθνικής αντίστασης, Αθήνα, 1989, σελ. 38). (5) Πρακτικό συνεδρίασης Δημοτικού συμβουλίου Λάρισας 30/10/1944. (6) Ο δικηγόρος Γεώργιος Παπαϊωάννου αναλαμβάνει ως δήμαρχος μέσα στη δίνη των «Δεκεμβριανών». Κατά τη διάρκεια της θητείας του δημιουργήθηκαν τα «Λαϊκά Ιατρεία» στις συνοικίες της πόλης. Συνελήφθη στο τέλος του εμφυλίου, καταδικάστηκε σε θάνατο από το έκτακτο στρατοδικείο και εκτελέστηκε τον Αύγουστο του 1949 στο Μεζούρλο.
Από τον Γιώργο Σαϊτάνη, μέλος της ομάδας Μελέτης Ιστορίας και Κοινωνικών Αγώνων Θεσσαλίας
