Στην κορυφή της θεσμικής πυραμίδας επιβάλλεται να βρεθεί η επαναξιολόγηση της δικαστικής εξουσίας δεδομένου και του υφιστάμενου κενού στην ηγεσία του Αρείου Πάγου, καθώς όπως είναι γνωστό έχει ήδη λήξει η θητεία του Προέδρου και του Αντιπροέδρου.
Ζητούμενο σε κάθε περίπτωση είναι ένα σύγχρονο νομοθετικό πλαίσιο, απόλυτα συμβατό με το κράτος δικαίου, που ξέρει τα όριά του και αποτελεί πράγματι το καταφύγιο των αδυνάτων. Η δικαιοσύνη στη χώρα μας τιμάται από σοβαρούς και καταρτισμένους δικαστές και εισαγγελείς. Αυτό που χρειάζεται είναι να βελτιωθεί και να εκσυγχρονιστεί το θεσμικό πλαίσιο, εντός του οποίου καλούνται να κινηθούν οι ίδιοι, αλλά και το αξιακό περιβάλλον μέσα στο οποίο θα μπορέσουν να αποδώσουν απρόσκοπτα κάνοντας το αυτονόητο στα μάτια των πολιτών. Να απονείμουν δικαιοσύνη.
Η βραδυπορία στην απονομή της δικαιοσύνης, φτάνοντας στα όρια της αρνησιδικίας και αποθαρρύνοντας ουσιαστικά κάθε υγιή επιχειρηματική και επενδυτική πρωτοβουλία, η μη εφαρμογή των κανόνων του Συντάγματος για την ουσιαστική διάκριση των εξουσιών, αλλά και η αναξιοπιστία που αναβλύζει,αποτελούν τις συνέπειες για τις οποίες ο θεσμός της Δικαιοσύνης έχει από καιρό υπερβεί τα όριά του. Το μοντέλο οργάνωσης είναι παρωχημένο και οι διαδικασίες εκσυγχρονισμού του ατελέσφορες, σε μια εποχή προόδου της ψηφιακής τεχνολογίας.
Ανάμεσα στα 47 κράτη του Συμβουλίου της Ευρώπης, η χώρα μας κατέχει την τέταρτη θέση στις καθυστερήσεις στην απονομή της δικαιοσύνης και έχει επανειλημμένα καταδικαστεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, λόγω υπερβάσεων του εύλογου χρόνου έκδοσης απόφασης. Η Ελλάδα σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχει τη χαμηλότερη βαθμολογία όσον αφορά στο βαθμό χρήσης τεχνολογιών της πληροφορίας για τη διαχείριση των υποθέσεων και τη δεύτερη χαμηλότερη στη χρήση ηλεκτρονικών μέσων επικοινωνίας των δικαστηρίων με τους διαδίκους. Στη συνέχεια παραθέτω μία σειρά από προτάσεις, οι οποίες θα συνέδραμαν στην αποκατάσταση του κύρους, αλλά και της ταχείας απονομής της Δικαιοσύνης.
* Θέσπιση ενός Ανωτάτου Δικαστικού Συμβουλίου, το οποίο θα αξιολογεί αντικειμενικά τους κορυφαίους, βάσει του έργου και της αποτελεσματικότητάς τους, δικαστές τα τελευταία 5 χρόνια και θα γνωμοδοτεί για τους καλύτερους, όσον αφορά την ιεραρχία και την προαγωγή τους, μακριά από κομματικά κριτήρια. Στη συνέχεια αυτή η γνωμοδότηση θα τίθεται υπόψιν του Προέδρου της Δημοκρατίας, ο οποίος θα έχει και τον τελικό λόγο στην επιλογή και όχι το εκάστοτε Υπουργικό Συμβούλιο.
*Πλήρης εκσυγχρονισμός της νομοθεσίας αλλά και ψηφιακή κωδικοποίηση αυτής από τα Ανώτατα Δικαστήρια της χώρας με σκοπό την αντιμετώπιση της πολυνομίας.
* Αναδιοργάνωση των δικαστηρίων της χώρας, στελέχωση με υψηλής επιστημονικής κατάρτισης δικαστικούς υπαλλήλους, επαναπροσδιορισμός των αρμοδιοτήτων τους, αλλά και επανακαθορισμός των υποθέσεων, που πρέπει τελικά να φτάνουν στο ακροατήριο με στόχο την επιτάχυνση της απονομής της δικαιοσύνης και την καταπολέμηση του φαινομένου της δικομανίας.
* Εξοικείωση των λειτουργών της δικαιοσύνης και καλλιέργεια μίας άλλης δικανικής κουλτούρας στους πολίτες, όσον αφορά τις αποτελεσματικές εξωδικαστικές διαδικασίες επίλυσης των διαφορών τους.
* Θέσπιση ακόμα πιο αξιόπιστων και διαφανών μηχανισμών λογοδοσίας, δικαστικών υπαλλήλων, δικηγόρων, εισαγγελικών και δικαστικών λειτουργών. Το σύστημα ελέγχου και λογοδοσίας δεν μπορεί να είναι απλώς ένα κλειστό, ιεραρχικό και αυτοαναφορικό σύστημα ελέγχου και λογοδοσίας αλλά θα πρέπει οι κάθε είδους λειτουργοί της να ελέγχονται με διαφανείς διαδικασίες, στις οποίες η κοινωνία των πολιτών θα συμμετέχει και θα ελέγχει.
* Περαιτέρω περιορισμός των αναβολών μόνο σε μία και ο προσδιορισμός υποθέσεων που δεν θα υποπίπτουν σε καμία αναβολή.Μετά από αίτημα για αναβολή από την πλευρά των συνηγόρων, θα ορίζεται ο ίδιος δικαστής ο οποίος ανέλαβε εξαρχής την υπόθεση και όχι νέος δικαστής.
* Θα βοηθούσε πολύ στην κατεύθυνση της αποσυμφόρησης των δικαστηρίων, να μπορούν να διευθετηθούν υποθέσεις «διεκπεραιωτικής φύσεως» μόνο από άλλους λειτουργούς ή φορείς, όπως ειδικές ανεξάρτητες αρχές.
* Άμεση αλλαγή της διαδικασίας συνδιαλλαγής και αναδιάρθρωσης των εταιριών μέσω του Πτωχευτικού Νόμου, ούτως ώστε πέραν της αποσυμφόρησης των δικαστηρίων, να αποφευχθεί και η ανούσια γραφειοκρατία, η οποία λειτουργεί εις βάρος της ανάπτυξης και των επενδύσεων.
* Ανάγκη εξειδίκευσης των δικαστών ανάλογα με τις υποθέσεις που αναλαμβάνουν και συγχώνευση δικαστηρίων σε περιοχές της χώρας όπου είναι επιβεβλημένο.
* Εφαρμογή του θεσμού της δικαστικής διαμεσολάβησης όπως την έχει προτείνει τόσο η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων, όσο και δικηγορικοί σύλλογοι. (Βρετανικό σύστημα)
Τέλος επιβάλλεται η συγχώνευση εισαγγελιών, δικαστηρίων (Πολιτικά και Διοικητικά), Ειρηνοδικείων και δικαστικών μεγάρων, αλλά και η περαιτέρω εξειδίκευση από τη Σχολή Δικαστών σε συγκεκριμένους τομείς για την ποιοτικότερη απονομή δικαιοσύνης.
Αποτελεί συνεπώς αδήριτη ανάγκη της εποχής να επανασχεδιάσουμε το σύστημα απονομής της δικαιοσύνης. Ως κεντρικό πυρήνα του επανασχεδιασμού πρέπει να θέσουμε τη διαφύλαξη και τον εμπλουτισμό των αρχών του κράτους δικαίου, καθώς και την αποτελεσματική εφαρμογή αυτών των κανόνων, ούτως ώστε ο κορυφαίος θεσμός να λάβει τη θέση που του αρμόζει στη συνείδηση των πολιτών.
*Από τον Βάσο Π. Καραμπίλια
Ο Βάσος Π. Καραμπίλιας είναι δικηγόρος Αθηνών, μέλος του Μητρώου στελεχών της Ν.Δ., ειδικευθείς στο Αθλητικό Δίκαιο-MBA in Sports Management, επιστημονικός συνεργάτης στη Βουλή των Ελλήνων
