Για τον λόγο αυτό ειπώθηκε πολύ σωστά, πως «Αν η Γέννηση του Χριστού εξέφραζε τη θεία συγκατάβαση, η Σταύρωση την κένωση και την ταπείνωση, η Ανάσταση τη δύναμή Του, η Μεταμόρφωση αποκαλύπτει την άρρητη δόξα του θείου προσώπου Του. Γιατί όμως, θα έλεγε κανένας, η Μεταμόρφωση του Κυρίου έγινε μπροστά στους τρεις έγκριτους Μαθητές του, που έμειναν εκστατικοί και ομολογούσαν ότι «καλόν έστιν ημάς ώδε είναι;» (Ματθ. 17,4). Για το θέμα αυτό από την Αγία Γραφή και τους Πατέρες της Εκκλησίας διδάσκονται τα εξής:
α) Για να φανερώσει τη θεία του δόξα. Κατά τη Μεταμόρφωσή Του, παρατήρησε ο ιερός Χρυσόστομος, ο Χριστός «παρήνοιξεν ολίγον της θεότητας και έδειξεν αυτοίς (δηλ. στους τρεις Μαθητές), τον ενοικούντα Θεόν». Δεν έγινε δηλαδή τότε κάτι, που πιο μπροστά δεν ήταν, αλλά φανέρωσε για λίγο αυτό, που πάντοτε ήταν. «Μετεμορφώθη τοίνυν, λέγει χαρακτηριστικά και ο ιερός Δαμασκηνός, ουχ ο ουκ ην προσλαβόμενος, αλλ' όπερ ην τοις οικείοις Μαθηταίς εκφαινόμενος, διανοίγων τούτων τα όμματα». Αυτό που φανέρωσε μάλιστα ο Κύριος, δεν ήταν ολόκληρη η θεία δόξα του, αλλά ένα μονάχα μέρος αυτής, που ήταν δυνατόν στους Μαθητές να ιδούν. Για τον λόγο αυτό αναφέρεται από τους υμνογράφους της Εκκλησίας ότι οι τρεις Μαθητές είδαν τον Κύριο της δόξης «καθώς ηδύναντο».
β) Για να ενισχύσει την πίστη των Μαθητών: Ένας δεύτερος λόγος, σύμφυτος με τον πρώτο, για τον οποίο έγινε η Μεταμόρφωση μπροστά στους τρεις έγκριτους Μαθητές, ήταν η ενίσχυση της πίστης τους πριν από τον εκούσιο πάθος του Σωτήρος. Η προκαταβολική δηλαδή αυτή εμπειρία της θείας δόξης του Κυρίου θα γινόταν κατά τις στιγμές του θείου πάθους του Σωτήρος το αντιστήριγμα των Μαθητών. Αυτό δε ακριβώς αναφέρεται και από τον υμνογράφο της Εκκλησίας, κατά τον οποίο η Μεταμόρφωση έγινε μπροστά στους τρεις Μαθητές, «ίνα θεωρήσαντες τα θαυμασιά Του, μη δειλιάσωσι τα παθήματά Του». Αυτό δε ακριβώς έγινε στις καρδιές των Μαθητών, που έγιναν στο εξής ατρόμητοι κήρυκες του Χριστού στον κόσμο, διότι έγιναν πιο μπροστά «επόπται της Εκείνου (δηλ. του Χριστού) μεγαλειότητος» .
γ) Για να φανερωθεί και η μέλλουσα δόξα των πιστών: Η Μεταμόρφωση του Κυρίου έγινε επιπρόσθετα και για να φανερωθεί η μέλλουσα δόξα των πιστών, που, κατά τους λόγους του Κυρίου, «εκλάμψουσιν ως ο ήλιος εν τη βασιλεία του Πατρός αυτών». Για τον λόγο αυτό αναφέρεται από τον ευαγγελιστή Ιωάννη ότι, όταν ο Χριστός φανερωθή (κατά τη Β’ παρουσία Του), τότε «όμοιο Αυτώ εσόμεθα, ότι οψόμεθα Αυτόν καθώς έστι» (Α’ Ιω. 3,2), δηλ. «εν δόξη». Αυτό δε ακριβώς βεβαιώνεται και από τον Αγιο Πρόκλο, που αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «Μεταμορφώθη Χριστός ούχ απλώς, αλλ' ίνα ημίν αποδείξη την μέλλουσαν της φύσεως μεταμόρφωσιν». Για τον πιο πάνω δε λόγο το θαβώριο φως, χαρακτηρίσθηκε και από τον Αγιο Γρηγόριο τον Παλαμά ως προοίμιο και πρόγευση και εχέγγυο της μέλλουσας λαμπρότητας και δόξας και ως μυστήριο της όγδοης ημέρας, δηλαδή του μέλλοντα αιώνα. Για να γίνει όμως το πιο πάνω, πρέπει και ο πιστός να γίνει θεωρός της θείας δόξης, δηλ. του ακτίστου φωτός, που επιτυγχάνεται για τον Αγ. Γρηγόριο τον Παλαμά.
Για να ιδούμε δηλαδή αυτό το φως, έστω και «άκρω δακτύλω», και για να νιώσουμε ότι «Χρηστός ο Κύριος», είναι πρακτικά απαραίτητα τα εξής: 1. Η Αδιάλειπτη προσευχή, εφόσον αυτή γίνεται «πρόξενος της μακαρίας εκείνης θέας». 2. Η ενάρετη ζωή, γιατί αυτή επιτυγχάνεται «δια της προς τον Θεόν κατ'αρετήν εγγύτητος». 3. Η εκτενής αγαθοεργία και εφαρμογή των εντολών του Χριστού, εφόσον αυτό συνέστησε το Θεός – Πατέρας, λέγοντας: «Αυτού ακούετε». 4. Η συμμετοχή στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, που «αφθαρτίζει» τους πιστούς και «καινοποιεί».
Κλείνοντας το όλο θέμα, θα έλεγα μαζί με τον ποιητή του Κοντακίου της εορτής το «προσδράμωμεν Πέτρω και τοις Ζεβεδαίου, και άμα συν εκείνοις το θαβώριον όρος προφτάσωμεν, ίνα ίδωμεν συν αυτοίς την δόξαν του Θεού ημών». Έχοντας δηλαδή το βλέμμα στραμμένο, στου Χριστού τη μορφή, κατά το νεότερο ποιητή, (θα) πλημμυρίζ’ η καρδιά μας απ' αγάπη αγνή. Έτσι κατά το μεγάλο Απόστολο των Εθνών, θα «μεταμορφούμεθα (συν Θεώ) από δόξης εις δόξαν, καθάπερ από Κυρίου Πνεύματος», (2 Κορ. 3, 18) «φωτί προσλαμβάνοντες φως».
Από τον Δ.Θ. Αχ. Πιτσίλκα
