Η άκρα δεξιά ως πολιτικός χώρος κινούταν δεξιότερα της κατεστημένης δεξιάς. Αποτελούσε δε πολιτική έκφραση με προγενέστερους ενεργούς θύλακες, από την εποχή της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου 1936.
Ήδη από τον Ιούλιο του 1965 δημιουργήθηκε το κόμμα της 4ης Αυγούστου που εν πολλοίς προέτασσε τη φυσική ανισότητα των ανθρώπων, εξιδανικεύοντας τον ελληνικό πολιτισμό. Γενικότερα η μεταπολεμική ακροδεξιά κατήγγειλε την αξία της αντιπροσώπευσης και της δημοκρατίας εν γένει.
Η κατάλυση της δημοκρατίας τον Απρίλιο του 1967 χαιρετίστηκε με ενθουσιασμό από το κόμμα της 4ης Αυγούστου που εξήρε το στρατιωτικό καθεστώς. Άλλωστε υπήρξε και το μοναδικό πολιτικό κόμμα που συνέχισε απρόσκοπτα τη λειτουργία του καθόλη τη διάρκεια της επταετίας. Λειτούργησε μάλιστα και ως φυτώριο στελεχών των νέων ακροδεξιών μορφωμάτων στη μεταπολίτευση.
Η ελληνική ακροδεξιά, αν και μη σχηματοποιημένη πάντα, έχει συνέχεια που φτάνει ως σήμερα. Φαινομενικά ήταν αδύναμη, διέθετε όμως εσωτερική ισχύ που το υπόλοιπο πολιτικό σύστημα υποτιμούσε. Η μεταπολίτευση μπορεί να αποτέλεσε μία τραυματική εμπειρία για την ακροδεξιά, αλλά η δικτατορία τής είχε προσδώσει καθεστωτική ισχύ.
Σε όλες τις εκδοχές της ακροδεξιάς -από το 1974 και μετά- το κεντρικό ιδεολογικό μοτίβο ήταν ο αντικομμουνισμός, ενώ ως εχθρική φιγούρα αντιμετωπιζόταν και ο Καραμανλής για τα ισόβια των Απριλιανών. Μάλιστα ο Καραμανλής με τη μνημειώδη φράση του περί ισοβίων επέτεινε με ιστορικό βάθος την ποινή, γεγονός που ποτέ η ακροδεξιά δεν του συγχώρεσε.
Από το 1990 η νέα ακροδεξιά που εμφανίζεται, διατήρησε τις ιστορικές αναφορές της, αλλά η ρητορεία της αλλάζει. Κυριαρχεί πλέον η καταγγελία της πολιτικής. Η αλλαγή συνδέεται με τις γεωπολιτικές ανακατατάξεις και την πτώση του κομμουνισμού. Η τομή αυτή αποδυνάμωσε τις κατεξοχήν ιδεολογικές συγκρούσεις. Λόγω όμως των μεταναστευτικών ροών ανέδυσε τα ζητήματα της εθνικής ταυτότητας και κυριαρχίας. Η πολιτική ατζέντα της ακροδεξιάς επαναπροσδιορίστηκε.
Το μεταναστευτικό πρόβλημα τέμνει οριζόντια την κοινωνία και η μετατροπή της ψήφου από ιδεολογική σε θεματική, άρα οριζόντια, έδωσε νέα πνοή στην ακροδεξιά. Στην Ελλάδα αυτή η ψήφος εκφράστηκε κατά βάση από το 2000 με το ΛΑΟΣ.
Μετά τη χρεοκοπία της χώρας το 2010 η ακροδεξιά εκπροσωπήθηκε από τη Χρυσή Αυγή αλλά και τους ΑΝΕΛ που οι διακηρύξεις τους και ο κοινοβουλευτικός τους λόγος είχαν εθνικολαϊκιστική ταυτότητα. Η Χρυσή Αυγή ωστόσο, υπηρετώντας αρνητικά μοτίβα κινήθηκε ακραία εναντίον των καταστημένων κομμάτων και της πολιτικής ελίτ, στηριζόμενη από ψηφοφόρους που δεν σοκάρονταν από τις πρακτικές της.
Το συμπέρασμα είναι ότι η αποτύπωση της άκρας δεξιάς στην πολιτική σκηνή δεν είναι υπόθεση μόνο της αντιμνημονιακής συγκυρίας. Εδράζεται σε αθέατες κληρονομιές με προϋποθέσεις συνέχειας. Η άκρα δεξιά δεν ήταν τόσο αδύναμη όσο τα ποσοστά της έδειχναν ως το 2000. Η μεταπολιτευτική ασυνέχεια της άκρας δεξιάς θόλωσε τα νερά. Στα μάτια των πολλών έμοιαζε αδύναμη. Οι συντεταγμένες όμως της πολιτικής κουλτούρας δεν άλλαξαν. Το απέδειξε η συγκυρία όταν κατακρημνίστηκε η πολιτική εμπιστοσύνη το 2010. Το στοίχημα είναι η επανάκτησή της.
Από τον Νίκο Ντόλα, διδάκτορα της Φιλοσοφικής Αθηνών
