Η κρίση που υπάρχει στην Ευρώπη είναι πολυεπίπεδη. Είναι κρίση οικονομική, κοινωνική, περιβαλλοντική και φυσικά πολιτική. Υπάρχει ένα μεγάλο ερώτημα που διαπερνά την κοινωνία μας. Σε μια εποχή όπου οι ανισότητες των εισοδημάτων και του πλούτου είναι ανήθικες αλλά και τρανταχτές, πολλά εκατομμύρια Ευρωπαίων θέτουν πιεστικά ερωτήματα σχετικά με το εάν η ζωή τους πρόκειται να βελτιωθεί. Τα κράτη που συγκρότησαν την Ευρωπαϊκή Ένωση πριν από πολλά χρόνια δεν μπορούσαν ίσως να υποψιαστούν πόσο η κλιματική αλλαγή θα αποτελούσε τον συνδετικό κρίκο μεταξύ της κοινωνικής και οικονομικής κρίσης. Πόσο δηλαδή τα επίπεδα αυτά είναι αλληλένδετα μεταξύ τους.
Μερικά στατιστικά σε πανευρωπαϊκό επίπεδο:
- Περίπου 10% των Ευρωπαίων δεν μπορούν να θερμανθούν σωστά.
- Περίπου 50.000 άτομα υποφέρουν από ενεργειακή φτώχεια.
- Περίπου 19% των Ευρωπαίων εκτέθηκαν σε επικίνδυνα αιωρούμενα σωματίδια του αέρα, τα οποία εισπνέουν (γνωστό ως ΑΣΙΟ) πάνω από το ημερήσιο όριο της ΕΕ.
- Περίπου το 30% των Ευρωπαίων εκτίθενται σε «κακό» όζον (03).
- Περίπου το 9% εκτίθενται σε συγκέντρωση διοξειδίου του αζώτου (ΝΟ2) πάνω από το ετήσιο όριο.
Αυτά και άλλα πολλά. Σε διεθνές επίπεδο η περιβαλλοντική κρίση θα δημιουργήσει μεγάλη ροή προσφυγικής μετανάστευσης. Όλα αυτά συζητούνται σε διεθνή φόρα, τα κράτη συνομιλούν, ψηφίσματα ετοιμάζονται. Αλλά με ποια δεσμευτικότητα; Ξέρουμε αληθινά τι ακριβώς μας περιμένει; Πώς θα αναχαιτιστεί η τεράστια περιβαλλοντική κρίση, το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής εάν δεν αλλάξουν πολλά στον τρόπο παραγωγής, στην ενέργεια και σε τόσους άλλους τομείς που σίγουρα έρχονται σε αντίθεση με κολοσσούς συμφερόντων; Το 2015, στο πλαίσιο των όσων συμφωνήθηκαν στα Ηνωμένα Έθνη, τέθηκαν οι στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης για το 2030 σ’ ένα νέο ευρωπαϊκό εγχείρημα για μια βιώσιμη κοινωνία. Σήμερα λοιπόν που διαπιστώνουμε πως τα περιβαλλοντικά προβλήματα δημιουργούν αδικίες και πλήττουν τις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες και επειδή η κρίση είναι πολυεπίπεδη τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές περιβάλλον, οι λύσεις δεν μπορούν να έρθουν από παλιά. Οι κοινωνίες μας χρειάζονται έναν οικονομικό, κοινωνικό και οικολογικό μετασχηματισμό. Είναι βέβαιο πως πρόκειται και για μετασχηματισμό πολλές φορές του τρόπου παραγωγής. Οι περιβαλλοντικές προκλήσεις είναι εν μέρει κοινωνικά προβλήματα που προκύπτουν λόγω ανισοτήτων εισοδήματος και εξουσίας, οι οποίες με τη σειρά τους είναι αποτέλεσμα του κυρίαρχου νεοφιλελεύθερου οικονομικού συστήματος. Γνωρίζουμε πως τα κοινωνικά προβλήματα προκαλούν περιβαλλοντικές ζημίες, ακριβώς όπως τα περιβαλλοντικά προβλήματα δημιουργούν αδικία και πλήττουν τους περισσότερο ευπαθείς. Πρέπει λοιπόν να προχωρήσουμε στη μετάβαση ευρείας κλίμακος από τα σημερινά κράτη πρόνοιας σε κρίση προς τα κοινωνικό-οικολογικά κράτη του 21ου αιώνα. Η πολιτική αυτή αλλαγή θα προκύψει από τη συμπόρευση και τις ευρύτερες συναινέσεις του προοδευτικού χώρου. Εάν δεν αλλάξει η Ευρώπη, ίσως δεν θα υπάρξει.
Γράφει η Άννα Παπαδημητρίου - Τσάτσου, υποψήφια ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ
