Είναι λογικό να γίνεται αυτή η συζήτηση, αφού σε μία χώρα όπου τα τελευταία χρόνια οι κλιματικές αλλαγές είναι πολύ έντονες, το παρόν και το μέλλον της γεωργίας και της κτηνοτροφίας εκτός όλων των άλλων εξαρτάται από την ύπαρξη σύγχρονου και αποτελεσματικού συστήματος ασφάλισης.
Το βασικό εργαλείο άσκησης της πολιτικής ασφάλισης στη χώρα μας είναι ο δημόσιος Οργανισμός ΕΛΓΑ του οποίου η λειτουργία έχει τεθεί σε εντελώς νέα βάση μετά την ψήφιση το 2010 από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ του Νόμου 3877.
Με βάση προβλέψεις του Νόμου, Υπουργικές Αποφάσεις και αποφάσεις των Διοικήσεων του Οργανισμού:
1. Το 2010 καλύφθηκε το χρέος του ΕΛΓΑ προς τις τράπεζες που ήταν 3,8 δις ευρώ. Άρα η αλήθεια είναι ότι η κυβέρνηση το 2010 στήριξε τον Οργανισμό και το σύστημα ασφάλισης με αυτό το πολύ μεγάλο ποσό.
2. Καθιερώθηκε η ετήσια δήλωση ασφάλισης και το μητρώο ασφαλιζόμενων αγροτών και άλλαξε ο τρόπος υπολογισμού και είσπραξης της ασφαλιστικής εισφοράς. Με αυτόν τον τρόπο αντιμετωπίστηκε το πρόβλημα της εισφοροδιαφυγής, αφού πλέον πληρώνουν όλοι τις ασφαλιστικές εισφορές προκειμένου να δικαιούνται αποζημιώσεις. Συγχρόνως πατάχθηκε η εισφοροκλοπή που γινόταν από ορισμένους εμπόρους και κάποιους συνεταιρισμούς που σύμφωνα με το προηγούμενο καθεστώς ενώ παρακρατούσαν από τους αγρότες το 3% της αξίας των προϊόντων με βάση τα τιμολόγια πώλησης δεν απέδιδαν αυτά τα ποσά στα κρατικά ταμεία και στο ταμείο του ΕΛΓΑ. Με τις παραπάνω αλλαγές του νέου Νόμου τα ετήσια έσοδα του ΕΛΓΑ αυξήθηκαν σε 140 με 150 εκατ. ευρώ κατά μέσο όρο από 80 με 90 ευρώ που ήταν με το προηγούμενο καθεστώς.
3. Ο κρατικός προϋπολογισμός οφείλει να συμμετέχει στα έσοδα του ΕΛΓΑ για την κάλυψη λειτουργικών δαπανών. Η συμμετοχή του δημοσίου προβλέπεται να ανέρχεται έως 20% του ποσού που εισπράττει ο Οργανισμός από τις ασφαλιστικές εισφορές των αγροτών. Είναι αλήθεια ότι από το 2011 επειδή διατέθηκαν 3,8 δις ευρώ για την κάλυψη του χρέους, ο κρατικός προϋπολογισμός δεν κάλυπτε αυτή την υποχρέωση, γι’ αυτό το 2013 όταν μου ανατέθηκε η ευθύνη της Διοίκησης του Οργανισμού από τη θέση του Προέδρου με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου επισημάναμε εγγράφως αυτήν την παράλειψη, για να διασφαλιστούν τα συμφέροντα του ΕΛΓΑ και των αγροτών. Είναι όμως επίσης αλήθεια ότι για τους ασφαλισμένους του ΕΛΓΑ ο κρατικός προϋπολογισμός μετά το 2011 συνεχίζει να καλύπτει τις ετήσιες δαπάνες των προγραμμάτων ΠΣΕΑ.
4. Το 2014 με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου έγιναν οι απαραίτητες αναλογιστικές μελέτες με στόχο εντός του 2015 να τροποποιηθούν οι κανονισμοί του ΕΛΓΑ και ο Νόμος του 2010 ώστε το σύστημα των ασφαλιστικών εισφορών να γίνει πιο δίκαιο, να ενταχθούν στον κανονισμό και νέοι κίνδυνοι με βάση τις προτάσεις των αγροτών και των επιστημονικών φορέων και να ενεργοποιηθεί η πρόσθετη ασφάλιση για όσους επιθυμούν να καλύπτονται για το 100% της ζημιάς. Με δεδομένο ότι έχουμε φτάσει στο 2018 και οι βελτιώσεις δεν έχουν γίνει είναι λογικό ύστερα από 3 χρόνια να χρειάζεται να επικαιροποιηθούν οι μελέτες. Χάθηκαν 3 χρόνια χωρίς να εξηγηθεί γιατί.
5. Οι λειτουργικές δαπάνες του ΕΛΓΑ που στις 31-12-2009 ανέρχονταν ετησίως σε 65 εκατ. ευρώ, στις 31-12-2014 μειώθηκαν σε 25 εκατ. ευρώ, άρα εξοικονομήθηκαν ετησίως 40 εκατ. ευρώ από τη μείωση των λειτουργικών δαπανών.
6. Η έναρξη καταβολής των αποζημιώσεων προϋποθέτει την ολοκλήρωση των σχετικών διαδικασιών υποβολής και ελέγχου των δηλώσεων ΟΣΔΕ από τον ΟΠΕΚΕΠΕ και την αποστολή στον ΕΛΓΑ αρχείου ασφαλισμένων αγροτών. Άρα οι όποιες καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση των δηλώσεων και στην αποστολή του αρχείου έχουν σαν αποτέλεσμα καθυστερήσεις στις πληρωμές των αποζημιώσεων.
Είναι φανερό από όλα τα παραπάνω ότι παρά τις αδυναμίες του συστήματος, αδυναμίες που μπορούσαν να είχαν αντιμετωπιστεί από το 2015, στον ΕΛΓΑ μετά το 2010 έγινε μία μεγάλη μεταρρύθμιση που ωφέλησε τους αγρότες αλλά και το δημόσιο. Για αυτό όσοι πανηγυρίζουν αυτές τις μέρες ότι ο ΕΛΓΑ έχει τη δυνατότητα να πληρώνει μεγάλα ποσά για αποζημιώσεις στους γεωργούς και τους κτηνοτρόφους, οφείλουν να αναγνωρίσουν ότι αυτή η δυνατότητα υπάρχει διότι λόγω των θεσμικών αλλαγών που νομοθετήθηκαν το 2010, των βελτιώσεων που έγιναν τα επόμενα χρόνια στη λειτουργία του Οργανισμού, της εξοικονόμησης πόρων, της μεγάλης συμβολής των αγροτών που ανταποκρίνονται στις υποχρεώσεις τους και της μεγάλης προσπάθειας των εργαζομένων, το 2015 παραδόθηκε στη Διοίκηση που όρισε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ αποθεματικό 130 εκατ. ευρώ στα ταμεία του ΕΛΓΑ.
Επίσης όσοι ισχυρίζονται ότι σήμερα πληρώνονται πιο γρήγορα οι αποζημιώσεις σίγουρα δεν απευθύνονται στους αγρότες, διότι οι αγρότες γνωρίζουν ότι πληρώνονται με καθυστέρηση και μάλιστα φέτος το 70% των αποζημιώσεων που δικαιούνται.
Για αυτό επισημαίνω για άλλη μία φορά ότι για να γίνει πράξη η επίσπευση εκτίμησης των ζημιών και να πληρώνονται πιο γρήγορα οι αποζημιώσεις, απαραίτητες προϋποθέσεις είναι η ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού του ΕΛΓΑ (μόνιμου και εποχικού), η αξιοποίηση σύγχρονων μέσων για τις εκτιμήσεις των ζημιών και κυρίως η ολοκλήρωση των διαδικασιών υποβολής των δηλώσεων ΟΣΔΕ στις 15 Μαΐου όπως προβλέπεται από τον Κοινοτικό Κανονισμό.
Εάν ικανοποιηθούν οι παραπάνω προϋποθέσεις η πληρωμή των αποζημιώσεων μπορεί να αρχίζει το Σεπτέμβριο του ίδιου έτους της ζημιάς και όχι τον Ιανουάριο του επόμενου έτους όπως έγινε φέτος και μάλιστα με πανηγυρισμούς…
Από τον Βασίλη Εξαρχο *
* Ο Βασίλης Έξαρχος είναι διευθυντής της Κ.Ο. της "Δημοκρατικής Συμπαράταξης"
