Γιατί οι νέοι δεν εκκλησιάζονται; Κάναμε τις Εκκλησίες κάστρα

Θα έλεγα πως το ζητούμενο δεν είναι να εκκλησιαστούν οι νέοι, ο κόσμος να έρθει στην εκκλησία, να εξομολογηθεί, να παρευρεθεί στην έλευση μιας ιερής εικόνας ή ενός ιερού λειψάνου.

Η ουσία είναι η δημιουργία σχέσης. Αν δημιουργηθεί μία σχέση με το πρόσωπο του Χριστού, αν ο άνθρωπος συναντηθεί με τον Νυμφίο και αναπτύξει προσευχητική και μυστηριακή κοινωνία μαζί Του, είμαι βέβαιος πως και θα εκκλησιαστεί και θα προσκυνήσει τις ιερές εικόνες και θα τιμήσει τα ιερά λείψανα των αγίων.
Νομίζω, βέβαια, πως συμφωνούμε στο γεγονός ότι όλα ξεκινάνε από την οικογένεια και ακολουθούν οι θεσμοί και παράγοντες που διαμορφώνουν την προσωπικότητα του νέου (σχολείο, εκκλησία, κράτος, φίλοι κ.ο.κ.). Ας δούμε στην εκκλησία τι συμβαίνει. Μέσα στην εκκλησία, ορισμένες φωνές δείχνουν στους νέους πόσο αμαρτωλοί είναι, υπενθυμίζοντας τους πως η σωτηρία είναι ένας απαγορευμένος καρπός για εκείνους. Δείχνεται πολλές φορές ένας Θεός, όπως τον έδειξε ο προτεσταντισμός στον Νίτσε και στον Καντ∙ Θεός που τιμωρεί τον άνθρωπο για την παράβαση των εντολών, παράβαση για την οποία ο άνθρωπος πρέπει να πληρώσει. Κι αυτό πέρασε στις οργανώσεις, που έχουν επηρεαστεί από τον προτεσταντισμό, κρατώντας τη σωτηρία για τον εαυτό τους, απλησίαστη και ξένη προς κάθε νέο που δεν σχετίζεται μ’ εκείνους. Δείτε για παράδειγμα, πόσο κατηγορήθηκε και πολεμήθηκε ο κοσμοκαλόγερος Παπαδιαμάντης από τους μακρακιστές, καθότι είχε γνήσιο εκκλησιαστικό φρόνημα. Κάποιες άλλες φωνές δημιουργούν νέους ανέραστους, κομπλεξικούς και τους φορτώνουν τις δικές τους αμαρτίες, αφού φροντίζουν επιμελώς να τους γεμίσουνε με ενοχές και φοβικά σύνδρομα. Για παράδειγμα, ο έρωτας έγινε συνώνυμο της αμαρτίας και της ανηθικότητας, ξεχνώντας πως έρωτας και αγάπη για τους αγίους Διονύσιο Αρεοπαγίτη και Μάξιμο Ομολογητή ταυτίζονται. Οι νέοι λοιπόν, ζητάνε ύδωρ και κάποιοι τους ρίχνουνε πέτρες.
«Κάναμε τις εκκλησίες κάστρα με τις μεγάλες καστρόπορτες και φωνάζουμε τον κόσμο να ‘ρθει μέσα. Δεν βγαίνουμε έξω. Οι Πατέρες μας έκαναν άλλα πράγματα». Αυτά τα λόγια σημειώνει με αγωνία, ο Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως κ.κ. Άνθιμος, σε συνέντευξη του στην Πεμπτουσία.
Ας έρθουμε στην εκκλησία. Υπάρχουν ευσυνείδητοι κληρικοί, υπάρχουν όμως και ασυνείδητοι. Υπάρχουν κληρικοί αφοσιωμένοι, που εργάζονται για τη σωτηρία του ανθρώπου, βρίσκονται στους ιερούς ναούς περιμένοντας να συναντήσουν αθεϊστές, αδιάφορους, προβληματισμένους, πονεμένους, μόνους, αλλά και βγαίνουν σε συνάντηση με τα πρόσωπα αυτά, κατά το παράδειγμα του Χριστού. Κληρικοί με πνευματικότητα, που ελκύουν με την ησυχία του προσώπου τους και την ομορφιά των λόγων, τους νέους. Κληρικοί που αγαπούν και σέβονται τον Θεό και που δεν έχουν εξοικειωθεί με τα θεία. Κληρικοί που μυρίζουν θυμίαμα. Κληρικοί όχι μόνο με αγάπη αλλά και με διάκριση. Κληρικοί με μόρφωση κοσμική, που μέσα από τις θεολογικές γνώσεις, που οι καιροί και οι άνθρωποι πλέον το απαιτούν, συνδιαλέγονται με τη διαφορετικότητα, καταφέρνοντας να υποψιάζονται την εποχή τους και να υποψιάζουν.
Υπάρχουν όμως, δυστυχώς, και ορισμένοι κληρικοί που έχουν πάρει διαζύγιο από τη διακονία τους. Ενδεχομένως, κυνηγώντας καλύτερες θέσεις στον εκκλησιαστικό χώρο, πασχίζοντας να γίνουν αρεστοί στον Επίσκοπο τους, επειδή πρέπει κι όχι επειδή θέλουν, τιμώντας περισσότερο το χρήμα παρά τον Θεό, κλείνοντας τις εκκλησίες, λειτουργώντας με ωράριο, αγνοώντας τον χώρο στον οποίο βρίσκονται, όπου δεν συμπεριφέρονται με ευλάβεια αλλά με αλαζονεία, δείχνουν ανυποψίαστοι.
Ας πάρουμε στα σοβαρά το πρόσωπο του Χριστού. Ο Χριστός γεννήθηκε, δεν είναι παίξε γέλασε. Αυτό φέρει ευθύνη. Μεγάλη ευθύνη για τη σωτηρία των ανθρώπων. Οι νέοι απεχθανόμαστε τα δήθεν και τα «πρέπει». Μας αρέσει η ειλικρίνεια. Ποθούμε την αλήθεια και όταν δούμε ότι μας κουνάτε το δάχτυλο, σας έχουμε διαγράψει. Δεν σας θέλουμε για να αρέσετε. Σας θέλουμε για να είσαστε. Δεν θέλουμε να μας κάνετε δικούς σας, ούτε να μας αλλάξετε. Δεν θέλουμε να μας ξεριζώσετε τα πάθη. Κάνετε κάτι ουσιαστικότερο. Μεταμορφώσετε τα! Δεν μας ελκύει η απροϋπόθετη επιβλητικότητα αλλά η αρχοντική προσωπικότητα.
Να μας δείξετε ότι υπάρχετε και δεν αδιαφορείτε. Ότι έχετε λόγο και δεν μας χτυπάτε στην πλάτη, μεταθέτοντας τις ευθύνες σας στα πρόσωπα μας. Να μας εμφανίσετε τον Χριστό που έχετε εξορίσει. Να μας πάρετε έτσι ακριβώς όπως είμαστε, με τα λάθη, τα πάθη, τις ατέλειες, τις αδυναμίες, τις αρνήσεις, τις επαναστάσεις και να μας γνωρίσετε τον Χριστό. Να μας δείξετε τα βήματα της ασκητικής που γεννά αυτοσυνειδησία και να μας ασκήσετε στην αυτοσυνειδησία που γεννά αγίους. Να μας πείτε πως ο Χριστός είναι αγάπη, σώζει και διαχέει απροϋπόθετα το άπειρο Του έλεος προς όλους. Να μας διδάξετε τα τεχνάσματα του μισάνθρωπου διαβόλου, ώστε να τον αποφεύγουμε. Να μας εμπνεύσετε την πνευματικότητα της εξομολόγησης και της Θείας Ευχαριστίας. Έχουμε πάρει διαζύγιο από τον ξύλινο θεολογικό λόγο, τις εκθέσεις ιδεών, τους αλλοπρόσαλλους στοχασμούς. Και δεν θέλουμε να μας δείχνετε ότι είστε πρώτοι, αλλά ότι βρίσκεστε τελευταίοι. Όπως λέει ο π. Νικόλαος Λουδοβίκος, «αλλοίμονο στον πρεσβύτερο ή στον επίσκοπο που νομίζει ότι κάθεται στις πλάτες κάποιων που είναι δήθεν από κάτω».
Κάπου, κάπως χάνεται η πνευματικότητα που αναζητούν οι νέοι, μερικές φορές. Και ίσως γι’ αυτό δεν εκκλησιάζονται. Όπου συναντάται ο μυστικισμός των λόγων και των εκφράσεων, αυτή η αμύητη γλώσσα ως αλλοίωση του εκκλησιαστικού γεγονότος που εμπειρικά μυσταγωγείται στον άνθρωπο, τότε η παρουσία μιας απλησίαστης εκκλησίας, θα ενισχύει το γεγονός ότι η εκκλησία και δεν είναι, αλλά και δεν γίνεται αυτό που από τη φύση της είναι. Με τον τρόπο αυτό, οι νέοι θα απωθούνται από την ωραιότητα της ορθόδοξης πνευματικότητας και ο κόσμος τους δεν θα είναι ένας κόσμος όπου οι ίδιοι αρνήθηκαν τον Θεό, αλλά μία έρημη γη από την οποία κάποιοι φρόντισαν να εξορίσουν τον Θεό. Όμως, οι νέοι έχουν ένα στοιχείο, το οποίο αν η εκκλησία αρπάξει την ευκαιρία να το συσχετίσει και να το συνδέσει με το πρόσωπο του Θεού, τότε τα κάστρα θα γκρεμιστούν. Είναι ο έρωτας. Τόσο ζωηφόρος, που κάνει ακόμη και τον άγιο Ιγνάτιο Θεοφόρο να ομολογεί για τον Χριστό πως «ὁ ἐμός ἔρως ἐσταύρωται»!
Από τον Ηρακλή Φίλιο
* Ο Ηρακλής Αθ. Φίλιος είναι βαλκανιολόγος, θεολόγος