Δύο πράγματα ανακοίνωσε πρόσφατα ο όμιλος Siemens: ότι τα κέρδη αυξάνονται κατακόρυφα και ότι θα απολυθούν πολλοί εργαζόμενοι. Οι κυρίες και οι κύριοι του Διοικητικού Συμβουλίου είναι ειλικρινείς: δεν υποκρίνονται καν ότι τους ενδιαφέρει ποιες συνέπειες θα έχουν οι αποφάσεις τους στις ζωές των ανθρώπων.
Και τι μπορεί να γίνει; Τίποτα φυσικά. Συνηθίσαμε στην αδυναμία. Η τυπική διαδικασία της «διαμαρτυρίας» είναι ότι το συμβούλιο των εργαζομένων και το Συνδικάτο Μετάλλου IG να αντιδράσουν με απεργίες και να δηλώνουν ότι το κλείσιμο εργοστασίων και οι απολύσεις είναι ταμπού, αλλά μερικές μέρες αργότερα να δείξουν τελικά διάθεση για διαπραγματεύσεις , διότι … πρέπει πάντα κανείς να συζητά.
Η προθυμία όμως για συνομιλίες σημαίνει ήδη συνθηκολόγηση αφού πρόκειται ουσιαστικά για άνισες σχέσεις εξουσίας. Και όμως υπάρχει περιθώριο για δικαιοσύνη σε επίπεδο κατά πολύ κατώτερο μιας οποιασδήποτε σοσιαλιστικής επανάστασης: μερικοί δίκαιοι νόμοι θα αρκούσαν ήδη. Για παράδειγμα θα έπρεπε να απαγορεύεται σε επικερδείς επιχειρήσεις να διαγράφουν μαζικά θέσεις εργασίας. Και από ένα μέγεθος και πάνω, θα έπρεπε το μάνατζμεντ (των επιχειρήσεων αυτών) να διαπραγματεύεται με εκπροσώπους των εργαζομένων για θέματα στρατηγικής επενδύσεων, αναδιαρθρώσεις και αποφάσεις εγκατάστασής τους.
Δυστυχώς καμιά κυβέρνηση δεν είναι μέχρι σήμερα διατεθειμένη να βελτιώσει αποτελεσματικά τον καπιταλισμό. Ούτε και το SPD του οποίου ο πρόεδρος Μάρτιν Σουλτς διαμαρτύρεται ότι: «για να έχουν λίγα κέρδη παραπάνω πετάνε τους εργαζομένους έξω. Αυτό είναι αντικοινωνικό».
Ας θυμηθούμε ξανά τους αριθμούς: 6,2 δις. ευρώ κέρδη είχε o όμιλος Siemens την περασμένη χρονιά, έως 10 δις έσοδα θέλει να έχει με την εισαγωγή μέρους του ιατρικού κλάδου του στο Χρηματιστήριο. Και να καταργήσει 6.900 θέσεις εργασίας, από τις οποίες οι μισές στην Γερμανία. Ο Δήμαρχος της πόλης Γκέρλιτς (της ανατολικότερης πόλης της Γερμανίας) με 13% ανεργία και πάνω από 30% ψηφοφόρους του (ακροδεξιού κόμματος Εναλλακτική για την Γερμανία) «AfD» έχει πει: «είμαι βαθύτατα συγκλονισμένος με την αναλγησία της «κοινωνικής οικονομίας της αγοράς» (σ.σ. οικονομικό μοντέλο το οποίο συνδυάζει την ελεύθερη οικονομία με κοινωνικές παροχές, οι οποίες αμβλύνουν τις αρνητικές της συνέπειες) και τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρεται στους εργαζόμενους της Siemens ειδικά στην πόλη μας».
Ο Δήμαρχος λέγεται Ζίγκρφριντ Ντέινεγκε και παρά τα φαινόμενα ο κύριος αυτός δεν είναι αριστερός αλλά απλώς ένας φιλελεύθερος Δήμαρχος, ο οποίος θέλει να κάνει το καλύτερο για την πόλη του. Μόνο που δεν έχει καταλάβει, όπως και ορισμένοι από τους απλούς πολίτες, ότι η «κοινωνική οικονομία της αγοράς» είναι πλέον ένα κομμάτι γερμανικού φολκλόρ. Κάποτε σήμαινε στην Γερμανία μια αμοιβαία ευθύνη εργαζομένων και εργοδοτών για το κοινό καλό. Αυτό αποτελεί παρελθόν. Σήμερα θα ήταν επανάσταση. Γι αυτό και η Σάρα Βάγκενκνεχτ, η αστή αριστερή, εξυμνεί διαρκώς τον Λούντβιχ Ερχαρντ (σ.σ. τον χριστιανοδημοκράτη δημιουργό του γερμανικού οικονομικού θαύματος).
Η ισχυρότερη κινητήρια δύναμη του σύγχρονου καπιταλισμού είναι ο φόβος. Το χαρακτηριστικό του είναι η εξάρτηση. Όταν ο εργάτης πάει το βράδυ για ύπνο, ανησυχεί για τις αποφάσεις του εργοδότη του. Ο εργοδότης όμως δεν σκέφτεται τον εργάτη του, αλλά τους επενδυτές. Εξού και η στρατηγική της διάσπασης του ομίλου. Το σύνολο των μερών έχει μεγαλύτερη αξία από το σύνολο καθ΄ εαυτό. Και εάν οι τουρμπίνες που κατασκευάζονται στο Γκέρλιτς είναι τεχνολογίας του χτες, τότε κλείνει.
Και τώρα επίκειται η μεγάλη αλλαγή : μια νέα βιομηχανική επανάσταση. Η τεχνητή νοημοσύνη και η ρομποτοποίηση θα αλλάξει εκ βάθρων τον κόσμο της εργασίας. Υπάρχουν κλάδοι στους οποίους θα μπορούσε να αφορά το 40-50% των απασχολουμένων. Εκατομμύρια θέσεις εργασίας θα εξαφανιστούν και νέες θα δημιουργηθούν, διαφορετικές, αλλού.
Πώς θα το αντιμετωπίσουμε; Αδύναμα; Μπορεί κανείς εύκολα να φανταστεί πως οι δυνάμεις που θα εκλυθούν θα ανατινάξουν το σύστημα. Εάν το SPD μιλά τώρα για ευθύνη δεν θα πρέπει να εννοεί μόνο την αυτοθυσία της συμμετοχής του σε ένα νέο μεγάλο συνασπισμό, αλλά το θάρρος να αγωνιστεί για τον εκδημοκρατισμό της οικονομικής ζωής.
Του Γιάκομπ Αουγκστάιν
(*) Ο Γιάκομπ Αουγκστάιν, είναι γιος του ιδρυτή του γερμανικού περιοδικού «Der Spiegel» και αρθρογράφος του, εκδότης του εβδομαδιαίου περιοδικού «Der Freitag».
(Μετάφραση Αντώνης Πολυχρονάκης)
