Μια επίσκεψη η οποία «έκοψε την ανάσα» πολλές φορές σε όσους την παρακολούθησαν, χαρακτηρίστηκε από ακραία ένταση, που δεν συνηθίζεται σε τέτοιου επιπέδου επαφές, στις οποίες τα πάντα είναι προσυμφωνημένα, το πρωτόκολλο παραβιάστηκε, ενώ άνοιξαν όλα τα θέματα που διαταράσσουν τις σχέσεις των δύο χωρών, με τον Α. Τσίπρα να φτάνει να μιλήσει ξεκάθαρα απέναντι στον Τούρκο πρόεδρο, για τουρκική κατοχή και εισβολή στην Κύπρο, επί 43 χρόνια.
Αιγαίο, Κυπριακό, προσφυγικό, θρησκευτικές ελευθερίες και μειονότητες αλλά και η συνθήκη της Λωζάνης καθώς και οι 8 Τούρκοι αξιωματικοί -με ειδική ερώτηση από Τούρκο δημοσιογράφο για τη θέση Τσίπρα για αυτό το ζήτημα- όλα ανοιχτά πάνω στο τραπέζι και μάλιστα σε μία συνέντευξη Τύπου, η οποία είθισται να είναι αποστειρωμένη. Ακόμα και η αναπαλαίωση τζαμιών ανά την Ελλάδα αναφέρθηκε με ξεκάθαρη αιχμή από τον πρωθυπουργό, ότι στη χώρα μας σε καμία περίπτωση δεν γίνεται ορθόδοξη λειτουργία σε χώρο που είναι ή ήταν μουσουλμανικό τέμενος, σε αντίθεση με την μουσουλμανική Προσευχή της Παρασκευής στην Αγιά Σοφιά. Αιχμές και καρφιά εκατέρωθεν μετέτρεψαν την αναμέτρηση στο Μέγαρο Μαξίμου σε «αιματηρή σύγκρουση», με τις δύο πλευρές να αποκτούν πληγές αλλά η ελληνική κυβέρνηση τελικά να αποφεύγει την πανωλεθρία. Ποιος νίκησε επί της ουσίας; Δύσκολο ερώτημα που δεν πρέπει να απαντηθεί στο πόδι. Το σίγουρο ωστόσο είναι ότι ο Έλληνας πολίτης άκουσε για πρώτη φορά και όπως θα ήθελε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τον Έλληνα πρωθυπουργό να απαντούν στα ίσια και να θέτουν σαφή όρια, χωρίς καθωσπρεπισμούς στον Τούρκο πρόεδρο, ο οποίος θεώρησε – λανθασμένα - ότι θα έρθει θα προκαλέσει, θα παίξει το παιχνίδι του και θα αποχωρήσει νικητής χωρίς αντίσταση. Αυτή τη φορά ωστόσο το γάντι σηκώθηκε και δόθηκαν απαντήσεις, ωστόσο ο Ερντογάν είχε την ευκαιρία να θέσει τις αξιώσεις της Τουρκίας σε ελληνικό έδαφος, ως επίσημος προσκεκλημένος, δίνοντας άλλη βαρύτητα στις προκλήσεις του.
ΤΟ ΤΑΪΜΙΓΚ ΜΙΑΣ ΕΠΙΣΚΕΨΗΣ
Αυτό που μένει να απαντηθεί ωστόσο ήταν αν χρειαζόταν αυτή η επίσκεψη τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή και αν τελικά έστω και δύσκολα δώσαμε στον Ρ. Ερντογάν πεδίο προπαγάνδας στο κοινό του στην Τουρκία, έστω και μετ’ εμποδίων...
Η αρχή έγινε το βράδυ της Τετάρτης με τη συνέντευξη του Ρ. Ερντογάν, στον Αλέξη Παπαχελά, στον ΣΚΑΙ. Και ενώ οι όποιες πληροφορίες είχαν δοθεί από την Αθήνα στους Έλληνες δημοσιογράφους έως εκείνη την ώρα μιλούσαν για μία επίσκεψη που θέλει να ρίξει γέφυρες, να ενισχύσει τη συνεργασία και την ειρήνη και τον ρόλο της Ελλάδας ως παράγοντα σταθερότητας. Αλλά ο Τούρκος Πρόεδρος αποφάσισε να αλλάξει την ατζέντα και να ξεκινήσει αμφισβητώντας τη Συνθήκη της Λωζάνης, βάζοντας τα δικά του θέματα μέσα από μία συνέντευξη.
Την πρόκληση δέχτηκε on camera στην αίθουσα διαπιστευτηρίων του Προεδρικού Μεγάρου, ο Π. Παυλόπουλος, ο οποίος ξεκαθάρισε με απόλυτο τόνο ότι η Συνθήκη της Λωζάνης είναι αδιαπραγμάτευτη, ενώ έθεσε και το ζήτημα του Κυπριακού. Σημείωσε επίσης ως συνταγματολόγος και καθηγητής Πανεπιστημίου ότι οι Συνθήκες δεν επικαιροποιούνται, αλλά ερμηνεύονται. Και κάπου εκεί έσπασε το Πρωτόκολλο... Ο Ερντογάν πήρε ραβασάκια από τους υπουργούς του, άνοιξε φακέλους, μίλησε για τουρκική μειονότητα στην Θράκη, για ζητήματα όπως Κυπριακό και Αιγαίο που πρέπει να λυθούν και προστασία των ομοεθνών του στη Θράκη...
«ΤΟ ΤΑΓΚΟ ΘΕΛΕΙ ΔΥΟ»
Και ενώ φάνηκε ότι αρχικά πέφτουν οι τόνοι, στην κοινή συνέντευξη Τύπου Τσίπρα – Ερντογάν άρχισε ο τρίτος γύρος της αναμέτρησης.
Ο κ. Τσίπρας είπε πως μιλάει ανοιχτά γιατί το ίδιο κάνει και ο «φίλος» Τ.Ερντογάν που «άνοιξε με ειλικρίνεια όλη την ατζέντα της συζήτησης και νομίζω είναι θετικό και θεμιτό αυτό. Δεν έχουμε να κρύψουμε τίποτα. Δύο φίλες χώρες, δύο γειτονικές χώρες, είμαστε γείτονες, οι γείτονες πρέπει να συζητούν και όπου συμφωνούν και όπου διαφωνούν».
Ο Αλέξης Τσίπρας καλωσόρισε και ευχαρίστησε τον πρόεδρο της Τουρκίας για την επίσκεψή του, μιλώντας «για ιστορική στιγμή στις σχέσεις μας», τονίζοντας με νόημα ότι ιστορική ήταν και η πρωτοβουλία του Προέδρου της Δημοκρατίας να τον προσκαλέσει «όχι γιατί δεν γνωρίζουμε τα ζητήματα που μας χωρίζουν, τα οποία άλλωστε υπονομεύουν καθημερινά τις σχέσεις μας, αλλά γιατί διανύουμε μια κρίσιμη περίοδο στη γειτονιά μας, μια περίοδο έντασης στις ευρωτουρκικές σχέσεις, μια περίοδο ολοένα και πιο ανησυχητικών εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή μας στη Μέση Ανατολή, αλλά και στην Ευρώπη». «Πιστεύουμε ότι είναι ακόμη πιο σημαντικό να ενισχύσουμε τους διαύλους της επικοινωνίας μας», συνέχισε ο πρωθυπουργός προσθέτοντας ότι «αυτό μπορούμε να το κάνουμε μόνο στη βάση του αμοιβαίου σεβασμού. Του σεβασμού του διεθνούς δικαίου και του θεμέλιου λίθου των σχέσεών μας που είναι η Συνθήκη της Λωζάνης, η οποία αναφέρεται ρητά και στο θέμα του Αιγαίου αλλά και στα θέματα των μειονοτήτων».
Ο Α. Τσίπρας τόνισε την ανάγκη να τερματιστεί «η παραβατική τουρκική αεροναυτική δραστηριότητα στο Αιγαίο» και σημείωσε πως δεν συνάδει με το καλό κλίμα να επικρέμεται απειλή του casus belli.
Αναφερόμενος στους 8 Τούρκους αξιωματικούς ο κ. Τσίπρας τόνισε είναι ζήτημα που αφορά τη Δικαιοσύνη.
«Είμαι 43 ετών. To Κυπριακό είναι ανοιχτό όλα αυτά τα χρόνια. Μην ξεχνάμε όμως ότι υπάρχει σαν θέμα, γιατί στην Κύπρο έγινε μια παράνομη εισβολή και κατοχή του βόρειου τμήματός της» ανέφερε ο Α. Τσίπρας και όλοι πάγωσαν περιμένοντας έκρηξη Ερντογάν.
«Σας προσκαλώ, λοιπόν, να ανοίξουμε μαζί ένα νέο κεφάλαιο. Ένα νέο κεφάλαιο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, που δεν θα βασίζεται στην αμοιβαία καχυποψία. Δεν θα βασίζεται, βεβαίως, στις προκλήσεις που είναι εύκολες, αλλά στη δύσκολη και επίπονη προσπάθεια να οικοδομούμε γέφυρες πάνω σε στέρεα θεμέλια. Και είμαι βέβαιος ότι θα το αποδεχτείτε», έκλεισε ο κ. Τσίπρας, προειδοποιώντας ότι σε διαφορετική περίπτωση «θα αποβεί εις βάρος των λαών μας, εις βάρος της περιοχής μας και βεβαίως εις βάρος, όχι μόνο των ελληνοτουρκικών σχέσεων, αλλά των ευρωτουρκικών σχέσεων», υπενθυμίζοντας στον Ρ. Ερντογάν γιατί ήθελε την επίσκεψη, καθώς η Άγκυρα διανύει μία περίοδο όχι και τόσο καλών σχέσεων με την ΕΕ και τις ΗΠΑ.
Η τοποθέτηση Ερντογάν ήταν εξίσου αιχμηρή. Για ακόμα μία φορά ισχυρίστηκε ότι οι ελληνοκύπριοι ευθύνονται για την αποτυχία των συνομιλιών στο Κυπριακό. Και αμέσως μετά αναφέρθηκε στη συμφωνία εκλογής του μουφτή και ζήτησε «έκδοση πραξικοπηματιών». Για τη Θράκη – σύμφωνα με τη μετάφραση - είπε: «Στη Δυτική Θράκη έχουμε μουσουλμανική μειονότητα, η οποία μπορεί να είναι τουρκικής, πομακικής ή ρομά προέλευσης. Και πιστεύουμε ότι στο θέμα αυτό πρέπει να γίνουν κάποιες καινούργιες σκέψεις και σκέψεις σχετικά με τη Συνθήκη της Λωζάνης».
Ο Ρ. Ερντογάν υποστήριξε πως «δεν εποφθαλμιούμε την εδαφική ακεραιότητα καμιάς χώρας και καμιάς γείτονας χώρας», δήλωση η οποία έχει τη σημασία της. Όσον αφορά στο Αιγαίο είπε ότι: «Τα θέματα του Αιγαίου είναι δυσεπίλυτα ίσως, αλλά είναι θέματα που μπορούν να λυθούν. Και μπορούν να λυθούν με τις διαπραγματευτικές συνομιλίες, οι οποίες πρέπει να γίνουν».
Η αντιπολίτευση «χρέωσε» στην Κυβέρνηση μία αποτυχημένη και προκλητική επίσκεψη, σημειώνοντας ότι ήταν πρόχειρα σχεδιασμένη και θέτοντας ερωτηματικά στο ποια ήταν η σκοπιμότητά της.
Η ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΛΩΖΑΝΗΣ
Πυρά δέχτηκε από την αντιπολίτευση στην Τουρκία και ο Ρ. Ερντογάν, με τον βουλευτή Μπαρίς Γιουρκαντάς, του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος που εκπροσωπεί τους κεμαλιστές, να δηλώνει: «Το να ανοίγει κανείς συζήτηση για τη Συνθήκη της Λωζάνης, να αγνοεί τη Συνθήκη της Λωζάνης και να λέει ότι μπορεί να την αναθεωρήσει, σημαίνει κατάργηση της Τουρκικής Δημοκρατίας. Ο Ερντογάν πρέπει το συντομότερο να διορθώσει αυτές τις ατυχείς δηλώσεις του»... Και δεν έχει άδικο, αφού με αυτή τη συνθήκη δημιουργήθηκε το τουρκικό κράτος. Τη συζήτησή της δε, φαντάζομαι πολύ θα επιθυμούν όσοι διεκδικούν εδάφη από την Τουρκία...
Στην Κομοτηνή ο Ρ. Ερντογάν έκανε ηγετική εμφάνιση, με πλήθος κόσμου να έχει συγκεντρωθεί για να τον ακούσει και να τον επευφημεί αποκαλώντας για μία ακόμα μία φορά τους Έλληνες μουσουλμάνους, ομοεθνείς του και να καλεί τους μουσουλμάνους βουλευτές να ανταποκριθούν στις ανάγκες του κόσμου, της μουσουλμανικής κοινότητας.
Ο Ρ. Ερντογάν επιχείρησε να χαμηλώσει μάλλον τους τόνους, λέγοντας ότι όποιες εθνικές καταγωγές και να υπάρχουν στην Τουρκία, όλες μαζί αποτελούν αυτόν τον έναν λαό, «το ίδιο ισχύει και για την Ελλάδα. Όποιες εθνικές καταγωγές και αν υπάρχουν, όλες μαζί αποτελούν τον ένα λαό». Όπως αναφέρουν οι πληροφορίες από την Κομοτηνή, ο κ. Ερντογάν στην τελευταία του ομιλία επί ελληνικού εδάφους τόνισε πως «όπως η Τουρκία έχει μία σημαία έτσι και εδώ στην Ελλάδα, δεν είναι δυνατόν να βάλουμε στην άκρη την ελληνική σημαία». Η παρουσία του όμως εκεί και οι συνεχείς επισκέψεις Τούρκων αξιωματούχων στην περιοχή δημιουργούν συγκεκριμένο κλίμα και προηγούμενο.
Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι οι δηλώσεις Ερντογάν περί αναθεώρησης της Συνθήκης της Λωζάνης προκάλεσαν αντίδραση σε Γερμανία και ΗΠΑ.
Όπως μετέδωσε στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του Real fm 97.8 ο ανταποκριτής του σταθμού στη Γερμανία, Παντελής Βαλασόπουλος, γερμανική διπλωματική πηγή τόνισε πως η Συνθήκη της Λωζάνης ισχύει εδώ και 100 χρόνια και δεν τίθεται θέμα αναθεώρησής της, προσθέτοντας ότι δεν μπορούμε να κλείνουμε την πόρτα στην Τουρκία, αλλά ούτε και τα μάτια στις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Αντίστοιχα από τις ΗΠΑ, ο Μιχάλης Ιγνατίου μετέδωσε μέσω της ιστοσελίδας του πως εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ δήλωσε ότι για τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι ζήτημα αρχής να υποστηρίζουν την κυριαρχία των χωρών της περιοχής, συμπεριλαμβανομένων της Ελλάδας και της Τουρκίας. Δηλώσεις οι οποίες δείχνουν ότι κανείς δεν έχει διάθεση να ανοίξει τέτοιο θέμα την παρούσα στιγμή...
Πέρα από τις φαρμακερές ατάκες και την ακροβασία που σημειώθηκε σε αυτή την «ιστορική επίσκεψη» από όλες τις απόψεις, μπορεί να σώθηκαν τα προσχήματα για την ελληνική πλευρά όμως μένει ένα μεγάλο αναπάντητο ερωτηματικό: ποιο σκοπό υπηρέτησε η παρουσία του στην Ελλάδα από τη στιγμή που ο Τούρκος πρόεδρος όχι μόνο δεν σεβάστηκε την προτροπή για χαμηλούς τόνους, αντίθετα άνοιξε κι άλλες πληγές στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και τελικά πόσο καλά προετοιμάστηκε η επίσκεψη...
Της Αλεξάνδρας Φωτάκη
