Στέλνοντας, λοιπόν, η κοινωνία μας, ενιαυσίως και σωρηδόν, τους 18χρονους βλαστούς της στην τριτοβάθμια εκπαίδευση επιτείνει τις υπάρχουσες δυσκολίες σε έναν ήδη προβληματικό χώρο όπου αναπτύσσονται , πολλές φορές, δυσλειτουργίες και εκφυλισμοί και δημιουργούνται εντελώς «ανθυγιεινές» συνθήκες. Οι συνθήκες αυτές αντιστρατεύονται, σε αρκετές περιπτώσεις, το βασικό σκοπό λειτουργίας των τριτοβάθμιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων: την παροχή εκπαίδευσης υψηλών προδιαγραφών στα διάφορα αντικείμενα της Επιστήμης.
Εν τω μεταξύ, το σημερινό πλαδαρό φοιτητικό κίνημα -κακέκτυπο εκείνου της γενιάς του 114 και του αντιδικτατορικού αγώνα- «ελέγχεται», προς το παρόν, από τις φοιτητικές παρατάξεις των κομμάτων και αυτό ίσως δεν είναι το μεγαλύτερο κακό. Ο συνδυασμός των πολλαπλών αδιεξόδων της νεολαίας, της αβουλίας των διοικήσεων των ΑΕΙ/ΤΕΙ να λειτουργήσουν αυτά με βάση τους νόμους και της ατολμίας της πολιτικής τάξης να οργανώσει τα πράγματα στη βάση ενός λυσιτελούς σχεδίου (όπως ήταν π.χ. ο νόμος Διαμαντοπούλου) αποτελούν «βούτυρο στο ψωμί» κάποιου μελλοντικού επίδοξου «φύρερ» που θα «εγγυηθεί» στους νέους εργασία, τάξη και ασφάλεια. Κι ας νομίζουν κάποιοι ότι οι νέοι μας επιλέγουν οριστικά τη Δημοκρατία.
Ωστόσο, όμως, και πέρα από αυτό το δυσοίωνο ενδεχόμενο, γίνεται περισσότερο από φανερό ότι κάτι παράδοξο συμβαίνει με τη νοοτροπία μας ώστε να επιδιώκουμε εμείς οι γονείς και κηδεμόνες τόσο υψηλά ποσοστά εισαγομένων στα ΑΕΙ/ΤΕΙ και μάλιστα ακόμη και για σπουδές που δεν δίνουν παρά ελάχιστες ελπίδες επαγγελματικής αποκατάστασης. Αυτή, μάλιστα, η επίμονη “παρόρμησή” μας να κατευθύνουμε το σύνολο σχεδόν των βλαστών μας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση εξακολουθεί να υφίσταται ακόμη και τώρα που τα επαγγελματικά αδιέξοδα όλων, σχεδόν, των κλάδων έγιναν ορατά δια γυμνού οφθαλμού στον κάθε πολίτη. Που να οφείλεται άραγε αυτό;
Η Ελλάδα της δεκαετίας του ΄50 και του ΄60, η μετεμφυλιακή δηλαδή Ελλάδα του Παπάγου και του Καραμανλή, άρχισε να μπαίνει σε τροχιά ανάπτυξης με ταχείς ρυθμούς και να χρειάζεται επιστημονικό και εξειδικευμένο προσωπικό ώστε να καλύψει ανάγκες της πρωτογενούς, της δευτερογενούς αλλά και της τριτογενούς παραγωγής. Το αίτημα αυτό της οικονομίας έγινε απαιτητό κυρίως από τη γενιά του 114 και εκφράστηκε πολιτικά με το «δωρεάν Παιδεία» του Γεωργίου Παπανδρέου. Επανήλθε κατά την εξέγερση του Πολυτεχνείου με το βασικό σύνθημα: «Ψωμί-Παιδεία-Ελευθερία».
Ο στρεβλός, έστω, οικοδομικός οργασμός από τη δεκαετία του ΄70 και μετά προσέδωσε αίγλη στα επαγγέλματα του μηχανικού και στις αντίστοιχες σπουδές στο Πολυτεχνείο ενώ τα επαγγέλματα Υγείας διέθεταν πάντοτε κύρος στην ελληνική κοινωνία που επαυξήθηκε με τη σταδιακή βελτίωση του βιοτικού επιπέδου λόγω της ένταξής μας στην ΕΟΚ και των αντίστοιχων «πακέτων». Αναλόγως εξελίχθηκαν τα πράγματα με τους πτυχιούχους Νομικών Σχολών, Οικονομικών Σχολών κοκ. Έτσι τα «επιτυχημένα» αυτά επαγγέλματα λειτούργησαν ως πρότυπα για τους εκάστοτε υποψηφίους για τα ΑΕΙ/ΤΕΙ με αποτέλεσμα το γονεϊκό κίνημα να πιέζει μέσω των πελατειακών δικτύων το πολιτικό σύστημα για περισσότερα Πανεπιστήμια και Σχολές ΤΕΙ, για περισσότερους μηχανικούς, γιατρούς, δικηγόρους κλπ έτσι δίχως πρόγραμμα. Όπερ και εγένετο.
Ο επαγγελματικός κορεσμός ήταν για τους νέους, κυρίως, επαγγελματίες επιστήμονες δεδομένος. Το συντεχνιακό, όμως, πνεύμα λειτούργησε ως ο προσωρινός ναυαγοσώστης αυτών των «ευγενών» κλάδων και πέρα από τη στροφή τους σε διορισμούς στο κράτος και την αυτοδιοίκηση, με τις κατάλληλες πιέσεις στο πολιτικό προσωπικό, εξασφάλισαν κατά καιρούς «ρυθμίσεις» που έδιναν ανάσες μέσω εμβαλωματικών λύσεων. Για παράδειγμα για τη μεταβίβαση ενός ακινήτου ρυθμίστηκε ώστε να χρειάζεται η υπογραφή (με αντίστοιχη αμοιβή υπέρ του ταμείου τους) τριών νομικών: δύο δικηγόρων και ενός συμβολαιογράφου. Αναλόγως «ρυθμίστηκαν» θέματα των μηχανικών, των γιατρών, των φαρμακοποιών κλπ.
Με αυτό τον τρόπο, λοιπόν, οδηγηθήκαμε στα μεγάλα αδιέξοδα και τελικώς στην χρεοκοπία. Η κοινωνία μας, όμως, ίσως λόγω αδράνειας, ίσως λόγω έλλειψης άλλων επιλογών ή και για άλλους λόγους επιμένει σταθερά-όπως προαναφέραμε- να στέλνει με τους ίδιους ρυθμούς τα τέκνα της να μάθουν (πανεπιστημιακά) γράμματα. Πιθανόν να προσδοκά σε κάποιο θαύμα μήπως κι αλλάξουν τα πράγματα. Ίσως δεν τολμά να δει κατάματα την αλήθεια. Στην κατεύθυνση, πάντως, διατήρησης αυτής της νοοτροπίας συνεισφέρουν και επαγγελματικές ομάδες (πανεπιστημιακοί, φροντιστές, σχολάρχες κλπ) που «βολεύονται» με την υπάρχουσα κατάσταση αφού περισσότεροι εισακτέοι στα ΑΕΙ/ΤΕΙ σημαίνει και περισσότερες εγγραφές σε ποικίλα «πελατολόγια».
Τα προβλήματα, όμως, έτσι διογκώνονται, οι άνεργοι επιστήμονες αυξάνονται και πληθύνονται (επιστημονικό προλεταριάτο) και δημιουργείται ένας περίπλοκος «γόρδιος δεσμός» που είναι προφανές ότι καμία πολιτική δύναμη δεν είναι από μόνη της ικανή να τον επιλύσει. Ως συνέπεια δε αυτού του «γόρδιου δεσμού» παρατηρούμε να διαμορφώνονται διάφορες επιμέρους τάσεις στους κόλπους της φοιτητικής και σπουδαστικής κοινότητας αλλά και στους νέους πτυχιούχους. Ένα σημαντικό μέρος των φοιτητών και σπουδαστών, το σημαντικότερο, βρίσκεται σε μια ιδιότυπη αδράνεια περιμένοντας απλώς να πάρει το πτυχίο και μετά «βλέποντας και κάνοντας» ενώ ένα 20% περίπου οδηγείται σε εγκατάλειψη των σπουδών.
Ένα άλλο τμήμα, προτού ή αφού ολοκληρώσει στην Ελλάδα έναν κύκλο σπουδών, γίνονται «οδοιπόροι για τα Σούσα» αναζητώντας εργασία σε άλλες χώρες. Προφανώς δεν πρόκειται για προδότες αλλά για λαμπρούς νέους που αποφασίζουν να πάρουν τη ζωή στα χέρια τους και επιλέγουν να αγωνιστούν, με πολλές δυσκολίες και σκληρή προσπάθεια, σε άγνωστο περιβάλλον που, όμως, σε αρκετές περιπτώσεις, προσφέρει ευκαιρίες με όρους αξιοκρατίας. Άλλωστε, στις ημέρες μας, η κινητικότητα των νέων, κυρίως, έχει παγκοσμίως αυξηθεί καθώς ο πλανήτης μας έχει μετατραπεί σε ένα «μεγάλο χωριό» με ολοένα και λιγότερα σύνορα να χωρίζουν τους λαούς.
Δυστυχώς, μόνο ένα μικρό ποσοστό πτυχιούχων νέων μας τα καταφέρνει να βρει απασχόληση εδώ ενώ οι περισσότεροι παραμένουν στην αδράνεια της αεργίας ζώντας από το εισόδημα των γονέων ή των παππούδων με πληγωμένη περηφάνια και τραυματισμένο ψυχισμό.
Ευλόγως θα αναρωτηθεί κάποιος: κι αν δεν έμπαιναν όλα αυτά τα παιδιά στα Πανεπιστήμια ή στα ΤΕΙ, ακόμη κι αν αποφοιτούσαν από κάποιες επαγγελματικές ή τεχνικές σχολές, θα εύρισκαν εργασία; Αμφιβάλλουμε, διότι αυτό-όπως ήδη είπαμε- είναι γενικότερο θέμα της κατάστασης της οικονομίας. Προφανώς πρόκειται για μια γενιά που στην πλειονότητά της, δυστυχώς, χάνεται στους λαβυρίνθους των λαθών, των αδυναμιών, των εγκληματικών παραλείψεων και της ακηδίας της πολιτικής μας ελίτ αλλά και της απληστίας της οικονομικής μας ελίτ που αρνείται επίμονα να εγκαταλείψει το πνεύμα του κοτζαμπασισμού και της επιδίωξης του εύκολου κέρδους.
Εξάλλου, αυτή η έλλειψη προοπτικής και η πιθανή απώλεια μιας ολόκληρης γενιάς (σαν να είμαστε σε πόλεμο) ήταν που μας ανάγκασε να χρησιμοποιήσουμε τον τόσο απαισιόδοξο τίτλο του παρόντος έστω κι αν το ερωτηματικό στο τέλος επιχειρεί μάταια, μάλλον, να απαλύνει κάπως τα πράγματα.
Από τον Δημήτρη Νούλα
Ο Δημήτρης Νούλας είναι χημικός
