κυριλλική γραφή ήρθε στη Ρωσία από τη «μακεδονική γη», κάτι που γέμισε ικανοποίηση τους Σκοπιανούς. Οι Βούλγαροι πολιτικοί ηγέτες με επικεφαλής τον πρωθυπουργό Μπορίσοφ διαμαρτυρήθηκαν διότι για τους Βούλγαρους οι δύο Θεσσαλονικείς ιεραπόστολοι είναι Βούλγαροι.
Επικύρωση των θέσεων των Βουλγάρων έδωσε, ως μη ώφειλε, και η καγκελάριος της Γερμανίας Μέρκελ, η οποία δήλωσε ότι στο σχολείο τούς δίδαξαν ότι οι δημιουργοί του σλαβικού αλφαβήτου είναι Βούλγαροι. Ο βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας Μάξιμος Χαρακόπουλος υπέβαλε επερώτηση στον Έλληνα υπουργό των Εξωτερικών για την ιστορική αυτή ανακρίβεια, να θεωρούνται οι Έλληνες Θεσσαλονικείς αδελφοί Κύριλλος και Μεθόδιος σλαβικής καταγωγής.
Πού βρίσκεται όμως η ιστορική αλήθεια; Οι Σκοπιανοί στην προσπάθεια πλαστογραφήσεως της ιστορίας μας με τον σφετερισμό του ιστορικού ονόματος της Μακεδονίας συνεχίζουν κατά κανόνα τις απόψεις στρατευμένων επιστημόνων τμήματος της βουλγαρικής επιστημονικής ομάδος ότι ο Κύριλλος και ο Μεθόδιος δεν ήσαν Έλληνες, αλλά Σλάβοι.
Αποκορύφωμα αυτής της αδιαλλαξίας είναι η μετατροπή από την πολιτική και εκκλησιαστική τους ηγεσία του τάφου του Αγίου Κυρίλλου σε αντικείμενο αλυτρωτικών διεκδικήσεων. Σ’ αυτόν τον τάφο, που βρίσκεται στη Ρώμη, στο υπόγειο της πρωτοχριστιανικής βασιλικής του Αγίου Κλήμεντος κοντά στο Κολοσσαίο, υπάρχει εντοιχισμένη μεταλλική πλάκα των Σκοπιανών, στην οποία αναγράφεται ότι ο Κύριλλος είναι «ο αγιώτερος του μακεδονικού Έθνους».
Οι Σκοπιανοί ιστορικοί με την ιδιότητα του ερασιτέχνη και κυρίως ως εκφραστές της πολιτικής ιδεολογίας, που δυστυχώς υπερισχύει της ψυχραιμίας και της αντικειμενικότητας της επιστημονικής έρευνας, αναμασούν τις αντιεπιστημονικές απόψεις Βουλγάρων ιστορικών και κυρίως του Georgiev ότι οι αδελφοί Κύριλλος και Μεθόδιος κατάγονταν από σλαβική οικογένεια.
Η επιχειρηματολογία τους γι’ αυτό είναι ότι γνώριζαν τη σλαβική γλώσσα, εργάστηκαν μεταξύ των σλαβικών εθνών και κατά τη διεξαγωγή της ιεραποστολικής τους πορείας επέδειξαν μεγάλο ζήλο και ενθουσιασμό. Στις επιστημονικά ατεκμηρίωτες αυτές θέσεις έχουμε να παρατηρήσουμε τα εξής:
1. Καμία ιστορική πηγή δεν μαρτυρεί κατά άμεσο ή έμμεσο τρόπο τη σλαβική τους καταγωγή. Άλλωστε στο Βυζάντιο υπήρχαν πολλοί που γνώριζαν σλαβικά. Όπως παρατηρεί ο αείμνηστος καθηγητής Παναγιώτης Χρήστου, αν ο τόπος αποστολής τους ήταν δείγμα καταγωγής, τότε θα έπρεπε να ήσαν και Άραβες, αφού ο Κύριλλος είχε αποσταλεί και στο χαλιφάτο ή και Χάζαροι, γιατί και οι δυο τους εργάστηκαν μεταξύ των Χαζάρων. Ο ζήλος τους για τον εκχριστιανισμό των Σλάβων δεν ερμηνεύεται με κριτήρια εθνικιστικά, αλλά πνευματικά και ιεραποστολικά. Όπως δεν ερμηνεύεται με τέτοια κριτήρια και ο ζήλος των σημερινών ιεραποστόλων, που κυριολεκτικά αναλίσκονται για τη διάδοση του μηνύματος της εν Χριστώ σωτηρίας στις χώρες της αφρικανικής ηπείρου και αλλού.
2. Πολλές φορές ο Κύριλλος χρησιμοποιεί την προσωπική αντωνυμία «ημείς» και για να δηλώσει τη βυζαντινή του καταγωγή και να την αντιδιαστείλει με το διαφορετικής εθνότητας περιβάλλον στο οποίο απευθύνεται. Με ξεχωριστή παρρησία και θάρρος απευθύνεται στους Σαρακηνούς λέγοντας: «Εξ ημών προήλθον άπασαι αι τέχναι». Είναι πολύ εύστοχη η παρατήρηση του καθηγητού Αιμιλίου –Αντωνίου Ταχιάου, ότι ο Κύριλλος στην προκειμένη περίπτωση μιλούσε με το θάρρος και το κύρος Βυζαντινού, έχοντας απόλυτη επίγνωση της υψηλής πολιτιστικής στάθμης της πατρίδος του.
3. Η ελληνικότητα των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου διαφαίνεται και στον διάλογο του Κυρίλλου με τον Χαγάνο των Χαζάρων. Όταν ο Κύριλλος επρόκειτο να αναχωρήσει από την χώρα των Χαζάρων, ο Χαγάνος θέλησε να του προσφέρει πολλά δώρα, ως ευγνωμοσύνη για την εκπλήρωση της αποστολής του σ’ αυτούς. Σύμφωνα με τον βιογράφο, ο Κύριλλος απάντησε: «Δος μοι όσους έχεις αιχμάλωτους ενταύθα, Έλληνας, τούτο έστι δι’ εμέ ανωτέρον παντός δώρου». Στην απάντηση αυτή του Κυρίλλου διαφαίνονται διαυγέστατα τα ελληνικά του αισθήματα, που είναι απόρροια της καταγωγής του.
Το ίδιο συμβαίνει και κατά την αναχώρηση του Κυρίλλου από τη Μοραβία. Ο Κύριλλος αντί οποιουδήποτε δώρου ζητάει την απελευθέρωση εννιακοσίων Ελλήνων αιχμαλώτων, όπως διαφαίνεται στον διασωζόμενο 1603/472 κώδικα της Συνοδικής Βιβλιοθήκης της Μόσχας.
Στο σημείο αυτό ο καθηγητής Αιμίλιος Ταχιάος παρατηρεί: «Και αν ακόμη δεχθώμεν ότι δεν είναι δυνατόν μόνο το απογράφον τούτο να διέσωσε την ακριβή πληροφορίαν περί της εθνικότητας των αιχμαλώτων, και πάλιν ή υπό του δημιουργού της παράλληλης ταύτης απόδοσης της ελληνικής εθνικότητας εις τους αιχμαλώτους, δηλοί ότι ούτος ήτο πεπεισμένος περί της ελληνικής καταγωγής του Κυρίλλου».
4. Ο βιογράφος του βίου του Κυρίλλου, που πρέπει να σημειωθεί ότι είναι η αρχαιότερη πηγή για τους δύο Θεσσαλονικείς μοναχούς και ως εκ τούτου οι εκεί παρεχόμενες πληροφορίες έχουν ιδιαίτερη αξία, μας πληροφορεί ότι ο Πάπας έδωσε εντολή να πάρουν μέρος στην κηδεία του Κυρίλλου στη Ρώμη όλοι οι εκεί διαμένοντες Έλληνες. «Και διέταξεν ο αποστολικός (=ο Πάπας ) πάντας τους εν Ρώμη ευρισκομένους Έλληνας, επίσης και τους Ρωμαίους, όπως προσελθόντες μετά λαμπάδων, ψάλωσιν επ’ αυτώ. Γιατί να γίνει αυτό αν ο Κύριλλος δεν ήταν Έλληνας; Ήδη ο Dvornik μιλάει για σημαντικό αριθμό Ελλήνων που ζούσαν στη Ρώμη. Ο ίδιος συγγραφεύς ισχυρίζεται ότι ο Κύριλλος εκάρη μοναχός στην ελληνική Μονή της πόλεως.
5. Ο καθηγητής Δημήτριος Γόνης στο άρθρο του «Η καταγωγή του Αγίου Κυρίλλου και η απάντηση του γι’ αυτή στο δείπνο του Χαζάρου Χαγάνου» παραθέτει πλούσια βιβλιογραφία για το θέμα της εθνικότητας των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου και ανατρέπει με σοβαρή επιχειρηματολογία την άποψη Βουλγάρων ιστορικών, που θέλουν τους προγόνους του Κυρίλλου και Μεθοδίου στη Βουλγαρία. Τέτοιες πληροφορίες δεν απαντούν στους εκτενείς βίους των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου, οι οποίες αποτελούν τις πλέον αυθεντικές και αξιόπιστες πηγές για τα κυριλλομεθοδιανά προβλήματα.
Επισημαίνουμε ιδιαιτέρως την απόψη του κ. Γόνη ότι η πληροφορία για τη βουλγαρική καταγωγή του Αγίου Κυρίλλου αποτελεί ιστορική ανακρίβεια, αφού οι Βούλγαροι δεν είχαν καμία σχέση με τη Θεσσαλονίκη τον Θ’ αι., χρονική περίοδο που γεννήθηκε ο Κύριλλος.
6. Ο Αρχιεπίσκοπος Σάλτσμπουργκ Αλβίνος, σύγχρονος του Μεθοδίου, σε επιστολή του στον Πάπα Ιωάννη Η’ ονομάζει τον Μεθόδιο Έλληνα «Graecus Methodius nomine». Η αναγνώριση όμως της ελληνικής προελεύσεως των αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου έγινε επίσημα και από τον ίδιο τον Πάπα Ρώμης Ιωάννη-Παύλο Β’, ο οποίος στην εγκύκλιο του Egregiae vitrutis της 30ης Δεκεμβρίου 1980, τους αποκαλεί «Κύριλλο και Μεθόδιο, Έλληνες αδελφούς, γεννημένους στη Θεσσαλονίκη, την πόλη όπου έζησε και εργάστηκε ο άγιος Παύλος».
Ανάλογη με την εκτίμηση του Πάπα Ιωάννη-Παύλου είναι και εκείνη του Πατριάρχου Μόσχας Κυρίλλου. Σε πανηγυρική ομιλία του στην Ερυθρά πλατεία της ρωσικής πρωτεύουσας, την ημέρα της εορτής των Θεσσαλονικέων αδελφών και τον εορτασμό της ημέρας των σλαβικών γραμμάτων, την 24η Μαΐου 2011, εκφώνησε λόγο, όπου αναφέρθηκε στους καταγόμενους από τη Θεσσαλονίκη Έλληνες αδελφούς Κύριλλο και Μεθόδιο.
Χαρακτηριστική είναι και η δήλωση του διαπρεπούς Γερμανού γλωσσολόγου-σλαβολόγου Brucker, οποίος διατύπωσε την άποψη που γνώριζε βέβαια άριστα τη σλαβική γλώσσα, αλλά ο ίδιος δεν ήταν σλάβος.
Του Μιχαήλ Γ. Τρίτου,
καθηγητού Θεολ. Σχολής Α.Π.Θ.
