Για την πόλη μας το γεγονός αυτό δεν είναι πρωτόγνωρο, καθώς κατά τις πρώτες δεκαετίες του προηγούμενου αιώνα (1900-1930) διέθετε 4-5 θεατρικές σκηνές και σπουδαίοι θίασοι που έφθαναν από την Αθήνα διασκέδαζαν τους Λαρισαίους. Υπήρχαν στιγμές, κυρίως το καλοκαίρι και ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της εμποροπανήγυρης του Σεπτεμβρίου, όπου έπαιζαν στη Λάρισα μέχρι και τρεις θίασοι συγχρόνως και μάλιστα με σπουδαία εισπρακτική επιτυχία.
Το γεγονός αυτό έχει μια εξήγηση. Μετά την απελευθέρωση του 1881 η πόλη δέχθηκε μεγάλο αριθμό επιστημόνων, εκπαιδευτικών, δημοσίων υπαλλήλων, στρατιωτικών και εμπόρων από την παλαιά Ελλάδα, οι οποίοι μετέδωσαν στους κατοίκους της την πνευματική και καλλιτεχνική καλλιέργεια που είχαν αποκτήσει στις πατρίδες τους , οι οποίες είχαν ελευθερωθεί 60 χρόνια πριν.
Ως πρώτη θεατρική σκηνή στη Λάρισα μπορεί να θεωρηθεί το «Θέατρο Απόλλων». Είχε αρχίσει τη λειτουργία του την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα και βρισκόταν ακριβώς αριστερά αμέσως μετά την έξοδο από την μεγάλη πέτρινη γέφυρα του Πηνειού. Στο βάθος ενός στεγασμένου χώρου διέθετεμια μικρή σκηνή, αντί για καθίσματα είχε πάγκους σε όλη τη σάλα και για φωτισμό υπήρχαν γκαζόλαμπες κρεμασμένες από την οροφή και τους τοίχους. Τους θιάσους αποτελούσαν άθλια μπουλούκια με αγράμματους ηθοποιούς και σκηνικά κουρελιασμένα. Γυναίκες δεν τολμούσαν να κάνουν την εμφάνισή τους στη σκηνήκαι τους γυναικείους ρόλους αναλάμβαναν να τους υποδύονται άνδρες. Για το καλοκαίρι διέθετε και αυλή που έβλεπε προς το ποτάμι. Το παραπήνειο αυτό θεατράκι διατηρήθηκε έως το 1925. Παρόμοια θέατρα υπήρχαν και άλλα κατά μήκος του Πηνειού, όλα όμως της ίδιας κακής ποιότητας. Οι θίασοι που στεγάζονταν σ’ αυτά, προκαλούσαν τα γέλια του κοινού, είτε δράματα έπαιζαν είτε κωμωδίες…
Από την πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα αρχίζουν ουσιαστικά να εμφανίζονται οι πρώτες θεατρικές σκηνές στη Λάρισα. Δύο βρίσκονταν στην Κεντρική Πλατεία και άλλες δύο στον Λόφο της Ακροπόλεως. Οι τελευταίες ήταν αποκλειστικά θερινές, ενώ της Κεντρικής Πλατείας στεγάζονταν σε καφενεία, τα οποία είχαν την δυνατότητα λειτουργίας καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
--Το Θέατρο «Φρούριο» βρισκόταν στη νότια πλευρά της ερειπωμένης τουρκικής αγοράς (μπεζεστένι). Στο σημείο όπου υπάρχει ένα κοίλωμα του τοίχου, βρισκόταν η σκηνή και ο εμπρός χώρος αποτελούσε την πλατεία του θεάτρου. Στη βόρεια πλευρά του χώρου λειτουργούσε από τον ίδιο επιχειρηματία εστιατόριο και καφενείο, όπως περίπου και σήμερα. Μόνιμος ενοικιαστής του θεάτρου, του εστιατορίου και του καφενείου ήταν ο Ζήσης Δημητρίου, ένας έξυπνος επιχειρηματίας, που έκανε ότι μπορούσε για να ψυχαγωγεί τους παλιούς Λαρισαίους. Κάθε χρόνο φρόντιζε να φέρνει από την Αθήνα καλούς θιάσους, συνήθως με οπερέτες, γιατί η πρόζα δεν μπορούσε να κρατήσει ολόκληρη σαιζόν. Συνήθως οι παραστάσεις άρχιζαν τον Ιούνιο και τελείωναν στο τέλος Σεπτεμβρίου, για να επωφελείται από τη φθινοπωρινή εμποροπανήγυρη. Από το θεατράκι του «Φρουρίου» παρήλασαν περίφημοι για την εποχή τουςμουσικοί θίασοι, όπως των Πλέσσα, Παρασκευά Οικονόμου, Σωτηρίας Ιατρίδου και για πολλά χρόνια ο θίασος των αδελφών Ξύδη.
Μερικές φορές, έδινε παραστάσεις και το Ελληνικό Μελόδραμα, που τότε δεν είχε ακόμα κρατικοποιηθεί, αλλά αποτελούσε ιδιωτική επιχείρηση. Δεν έλλειπαν βέβαια και θεάματα ποικιλιών, Κουκλοθέατρο και Θίασοι Σκιών (Καραγκιόζης). Τον Καραγκιόζη τίμησαν και δύο περίφημοι καραγκιοζοπαίχτες,οΠετρόπουλος και ο Γιάνναρος. Παρουσίαζαν έξυπνα και κωμικά έργα, τα οποία ήταν χαρά για μικρούς και μεγάλους.
--Απέναντι από το «Φρούριο» και ακριβώς εκεί όπου παλιά βρισκόταν το Β΄ Δημοτικό Σχολείο και σήμερα ο κήπος με τις προτομές και τις αναθηματικές στήλες, λειτουργούσε το κέντρο «Καλλιθέα», το οποίο διέθετε και θεατρική σκηνή. Την επιχείρηση του κέντρου αυτού είχε ο Μήτσος Μπόκοτας[1]. Και από τη σκηνή της «Καλλιθέας» παρέλασαν πολλοί θίασοι.Πολλές φορές συνέβαινε να παίζουν συγχρόνως δύο θίασοι, ο ένας στο «Φρούριο» και ο άλλος στην «Καλλιθέα» και ο ανταγωνισμός ως προς τις τιμές των εισιτηρίων ήταν αναπόφευκτος. Αυτό τους οδήγησε κάποια στιγμή να ναυαγήσουν και οι δύο[2].
--Στην Κεντρική Πλατεία, Πλατεία Θέμιδος όπως την γνώριζαν οι παλιοί Λαρισαίοι, υπήρχαν δύο καφενεία με μεγάλους εσωτερικούς χώρους, τα οποία διέθεταν και θεατρική σκηνή. Το ένα ήταν το «Πανελλήνιον», που κτίσθηκε το 1908 από τους αδελφούς Μπουσινιώτη.Το 1919 ο Κώστας Πάλτσος[3] νοίκιασε το ισόγειο του τριώροφου αυτού κτιρίου, άλλαξε τελείως τη φυσιογνωμία του καταστήματος και το μετονόμασε σε «Ντορέ». Χάρη στην πολυτελή του εμφάνιση συγκέντρωνε όλη την καλή κοινωνία της Λάρισας. Ο Κώστας Πάλτσος είχε την οξυδέρκεια να αξιοποιήσει μέρος της μεγάλης αυλής που υπήρχε στο πίσω μέρος του κτιρίου και με ελαφρά δόμηση κατασκεύασε θεατρική σκηνή και αίθουσα βωβού κινηματογράφου. Η αίθουσα αυτή, αν και πρόχειρη, γνώρισε μεγάλες δόξες, γιατί απ’ αυτήν πέρασαν όλα τα μεγάλα ονόματα του θεάτρου και της μουσικής των Αθηνώντου μεσοπολέμου, όπως οι δραματικοί θίασοι της Κοτοπούλη, της Κυβέλης, του Μυράτ, του Γαβριηλίδη, του Ροζάν, του Νέζερ, του Αργυρόπουλου, καθώς καιοι μουσικοί θίασοι των Οικονόμου, Ιατρού, Ιατρίδη, Λαουτάρη, Νταλμάς, Σαμαρτζή, Φύρστ, και άλλων, που εκτελούσαν οπερέτες.
Τα πολλά έξοδα λειτουργίας όμως ανάγκασαν τον Πάλτσο να πωλήσει το 1930την επιχείρησή του. Ο Μήτσος Βρεττόπουλος ήταν ο νέος επιχειρηματίας. Διατήρησεόλητην επίπλωση και τα σκεύη του καταστήματος, άλλαξε όμως την ονομασία του και επανέφερε την παλιά,«Πανελλήνιον».Ο Βρεττόπουλος συνέχισε την παράδοση. Ορχήστρες, τραγουδίστριες, νούμερα, θίασοι, συναυλίες, περνούσαν αδιάκοπα από την σκηνή του «Πανελληνίου».
--Το δεύτερο καφενείο της Πλατείας ήταν ο «Παράδεισος».Βρισκόταν στη γωνία των οδών Μ. Αλεξάνδρου και Κούμα, εκεί όπου σήμερα είναι κτισμένα δύο πολυώροφα κτίρια στα ισόγεια των οποίων στεγάζεται το υποκατάστημα της Eurobankκαι το αρτοζαχαροπλαστείο «Αττικά». Το κτίριο ήταν ιδιοκτησία του φαρμακοποιού Μανεσιώτη και η επιχείρηση ανήκε στον Ζήση Τσουρέλη και τον Γιάννη Μπέκα. Ο «Παράδεισος» διέθετε μεγάλη σάλα και την πελατεία του αποτελούσαν πολιτικοί και στρατιωτικοί συνταξιούχοι, έμποροι, επαγγελματίες, κλπ. Στο βάθος της σάλας υπήρχε μόνιμη σκηνή και δέχθηκε από το 1910 περίπου και για πολλά χρόνια το θεατρόφιλο κοινό της Λάρισας, που το διασκέδασαν θίασοι υψηλής τέχνης, όπως της Κοτοπούλη, της Κυβέλης, του Χρηστομάνου του Σαμαρτζή, του Αφεντάκη, του Μουσούρη και πολλών άλλων του καιρού εκείνου.
Θέατρο οι Λαρισαίοι παρακολουθούσαν προπολεμικά και σε άλλα μέρη (Λέσχη Ασλάνη, κινηματοθέατρο Ολύμπια, κινηματοθέατρο Πάλλας και άλλοι μικρότεροι χώροι), αλλά συνήθως ευκαιριακά.
-------------------------------------------------------
[1]. Ο ίδιος διατηρούσε συγχρόνως και καφενείο το οποίο βρισκόταν στο ισόγειο του μεγάρου του μουσουλμάνουΧατζημέτου, γνωστό σαν Λέσχη Ασλάνη. Σήμερα στη θέση του κτίσθηκε η Λέσχη Αξιωματικών Φρουράς Λαρίσης.Ήταν το μόνο καφενείο της Λάρισας το οποίο διανυκτέρευε και σ’ αυτό εύρισκαν στέγη και θαλπωρή οι αμαξάδες που στάθμευαν στο απέναντι πεζοδρόμιο της Κεντρικής πλατείας. Επίσης σ’ αυτό κατευθύνονταν και έμεναν μέχρι το πρωί, οι ταξιδιώτες που έφθαναν με το τρένο νύχτα και δεν εύρισκαν ξενοδοχείο να μείνουν.
[2]. Αργότερα την «Καλλιθέα» την πήρε ο Μιχάλης Τζεζαϊρλίδης και στη θέση της θεατρικής σκηνής έστησε κινηματογράφο. Το ίδιο έγινε και με το «Φρούριο». Από τα θέατρα αυτά ξεκίνησε την δραστηριότητά του ο πανέξυπνος αυτός επιχειρηματίας, για να φθάσει μεταπολεμικάνα γίνει ο μεγαλύτερος παράγοντας των θεαμάτων στη Λάρισα.
[3]. Βλέπε: Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Πάλτσος Κωνσταντίνος. Ένας ονειροπόλος επιχειρηματίας, εφ. «Ελευθερία», Λάρισα, φύλλο της 4ης Φεβρουαρίου 2015.
Του Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
