Με βάση τις απορίες που έχουν δημιουργηθεί και όσα έχουν ειπωθεί σε διάφορες ενημερωτικές εκδηλώσεις, αλλά και όσα προβλέπει η σχετική νομοθεσία, είναι καλό να δοθούν κάποιες διευκρινήσεις, με βάση συγκεκριμένα ερωτήματα:
1. Τι γίνεται αν μία ιδιοκτησία εμφανίζεται το 1945 δασική και σήμερα δασική ή άλλης μορφής;
Υποβάλλεται αντίρρηση, προσκομίζοντας έκθεση φωτοερμηνείας που αποδεικνύει ότι το 1945 ήταν αγροτική έκταση και όλα τα άλλα δικαιολογητικά που απαιτούνται. Όταν κυρωθούν οριστικά οι δασικοί χάρτες και δεν έχει γίνει δεκτή η αντίρρηση, είτε γίνεται προσφυγή στο Συμβούλιο Επικρατείας ή εξαγοράζεται περιουσία του Δημοσίου, πληρώνοντας το 1/3 της αντικειμενικής αξίας.
2. Τι γίνεται αν μία ιδιοκτησία εμφανίζεται το 1945 αγροτική και σήμερα δασική;
Υποβάλλεται αντίρρηση προσκομίζοντας τίτλους ιδιοκτησίας. Αν υπάρχουν τίτλοι ιδιοκτησίας προ της 23/2/1946, χαρακτηρίζονται ως ιδιωτικές, ενώ αν υπάρχουν τίτλοι ιδιοκτησίας μετά την 23/2/1946 και πριν την 8/8/2004, χαρακτηρίζονται ως ιδιωτικές, αλλά μπορούν να χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά και μόνο για γεωργική και δενδροκομική εκμετάλλευση και όχι για δόμηση.
3. Ποιοι τίτλοι ιδιοκτησίας είναι έγκυροι αν μία ιδιοκτησία εμφανίζεται το 1945 αγροτική και σήμερα δασική;
Είναι οι τίτλοι που μεταγράφονται στο υποθηκοφυλακείο, όπως οι εν ζωή δικαιοπραξίες, οι τελεσίδικες δικαστικές αποφάσεις και οι αποδοχές κληρονομιάς ή κληρονομητήρια και για τους οποίους υπάρχει συνεχής και αδιάλειπτη διαδοχή μέχρι σήμερα. Για τίτλους πριν την 23/2/1946 δεν απαιτείται κληρονομητήριο ή συμβολαιογραφικό έγγραφο αποδοχής κληρονομιάς και μεταγραφή. Σύμφωνα με Υπουργική Απόφαση (ΦΕΚ Β' 767/22-03-2016), η χρησικτησία ως τρόπος κτήσης κυριότητας δε συνιστά τίτλο, ούτε οι βεβαιώσεις ή οι υπεύθυνες δηλώσεις. Σύμφωνα με άλλη Υπουργική Απόφαση του ίδιου Υπουργού (ΦΕΚ Β' 3532/3-11-2016), η έκτακτη χρησικτησία συνιστά τίτλο. Εδώ πρέπει να γίνει διευκρίνιση από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και ενέργειας.
4. Ποιοι άλλοι τίτλοι ιδιοκτησίας είναι έγκυροι για την υποβολή αντιρρήσεων σε άλλες περιπτώσεις και τι γίνεται αν δεν υπάρχουν τίτλοι;
Είναι οι τίτλοι που αφορούν εμπράγματα δικαιώματα, όπως η κυριότητα, η πραγματική δουλεία, η περιορισμένη προσωπική δουλεία, η επικαρπία πράγματος ή δικαιώματος, η οίκηση και η υποθήκη και οι τίτλοι που αφορούν ενοχικά δικαιώματα, όπως η μίσθωση, η επίμορτη αγροληψία, η χρονομεριστική μίσθωση και το προσύμφωνο πώλησης - δωρεάς ακινήτου και τα οποία αποδεικνύονται από δημόσια ή ιδιωτικά έγγραφα. Αν δεν υπάρχουν τίτλοι, δεν υπάρχει δυνατότητα σύμφωνα με την ισχύουσα δασική νομοθεσία να δικαιωθεί κάποιος, εκτός και αν υπάρξει κάποια πολιτική απόφαση.
5. Τι κάνω αν μισθώνω ακίνητο ή κατέχω προσύμφωνο δωρεάς ακινήτου και αυτά εμφανίζονται ως δασικά;
Για την μίσθωση ακινήτου για χρονικό διάστημα, μακρότερο από εννέα έτη, απαιτείται η μίσθωση να έχει καταρτιστεί με συμβολαιογραφικό έγγραφο, που να έχει μεταγραφεί στο υποθηκοφυλακείο, ενώ για το προσύμφωνο δωρεάς ακινήτου, απαιτείται συμβολαιογραφικό έγγραφο και όχι μεταγραφή. Εάν πληρούνται τα παραπάνω υποβάλλεται αντίρρηση.
6. Τι γίνεται αν μία ιδιοκτησία εμφανίζεται το 1945 αγροτική και σήμερα αγροτική;
Δεν απαιτείται καμία ενέργεια.
7. Τι γίνεται αν μία μη δασική ιδιοκτησία εμφανίζεται μέσα στα όρια αναδασωτέας περιοχής;
Οι πολίτες θα πρέπει να απευθυνθούν στο δασαρχείο, ώστε να ζητήσουν την τροποποίηση της απόφασης αναδάσωσης. Δεν υπάρχει νόημα να υποβάλλουν αντίρρηση.
8. Τι γίνεται αν ένα οικόπεδο όπου έχει χτιστεί οικοδομή με νόμιμη οικοδομική άδεια εμφανίζεται ως δασικό;
Εφόσον είναι νόμιμη, η οικοδομική άδεια είναι ισχυρή και δεν αναιρείται. Θα πρέπει όμως να υποβληθεί ατελώς αντίρρηση, ώστε να τροποποιηθεί ο χάρτης. Αν δεν υπάρχει οικονομική άδεια, ο νόμος 4389/2016 προβλέπει ότι οι οικισμοί αυθαιρέτων μπορούν προς το παρόν να εξαιρεθούν από την ανάρτηση των δασικών χαρτών, αν οι πολεοδομίες υποβάλουν τα όριά τους και τα οποία λέγονται οικιστικές πυκνώσεις. Στην περίπτωση αυτή, οι πολίτες θα πρέπει να επικοινωνήσουν με τον δήμο τους για να δουν αν το έχει κάνει.
9. Τι γίνεται αν ένας αγρότης καλλιεργεί εκχερσωμένη δημόσια δασική έκταση;
Ο νόμος 4280/2014 προέβλεψε μια διαδικασία σύμφωνα με την οποία ο πολίτης μπορεί να εξαγοράσει την έκταση αυτή, με το ανάλογο τίμημα. Η προθεσμία λήγει περίπου σε ένα χρόνο.
10. Τι γίνεται με τις εκτάσεις για τις οποίες δεν υπάρχουν αντιρρήσεις;
Σε αυτές τις εκτάσεις ο δασικός χάρτης θα κυρωθεί οριστικά.
11. Αν η προθεσμία λήξει, μπορεί ένας πολίτης εκ των υστέρων να υποβάλει αντίρρηση;
Σε περίπτωση μη άσκησης αντιρρήσεων εντός της προθεσμίας, ο χαρακτήρας μιας έκτασης είναι οριστικός και ο χάρτης κυρώνεται χωρίς να υπάρχει δυνατότητα αλλαγής του αποδιδόμενου χαρακτήρα με καμία άλλη ρύθμιση και τροπολογία. Όλη η διαδικασία γίνεται για μια φορά και δεν θα υπάρξει άλλη δεύτερη ευκαιρία είτε βραχυπρόθεσμα είτε μακροπρόθεσμα.
12. Τι γίνεται με τα καστανοδασοτεμάχια που χαρακτηρίζονται δασικά;
Υποβάλλεται αντίρρηση, αν τα καστανοδασοτεμάχια παραχωρήθηκαν κατά κυριότητα και χωρίς τίμημα, με απόφαση του νομάρχη, σε κατά κύριο επάγγελμα γεωργούς ή κτηνοτρόφους, οι οποίοι είναι μόνιμοι κάτοικοι του νομού, εφόσον αυτοί και οι δικαιοπάροχοί τους τις νέμονται και τις κατέχουν επί είκοσι (20) τουλάχιστον χρόνια, καταθέτοντας το αντίστοιχο παραχωρητήριο. Τα παραπάνω καστανοδασοτεμάχια δεν υπάγονται στη δασική νομοθεσία.
13. Τι γίνεται με τις χορτολιβαδικές εκτάσεις του 1945;
Οι χορτολιβαδικές εκτάσεις του 1945 δεν θεωρούνται δασικές όταν αναγνωρίστηκαν, παραχωρήθηκαν, περιήλθαν στους δικαιούχους και αποκαταστήσαν σε γεωργικό κλήρο γεωργούς, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 10 του νόμου 3208/2003. Εάν υπάρχει υπαγωγή σε μία από τις παραπάνω κατηγορίες, υποβάλλεται αντίρρηση.
14. Τι γίνεται όταν η υποβολή αντίρρησης αφορά ταυτόχρονα εκτάσεις που εξαιρούνται της καταβολής τέλους και εκτάσεις για τις οποίες οφείλεται τέλος;
Στην περίπτωση αυτή, θα πρέπει να υποβληθούν δύο ξεχωριστές αντιρρήσεις.
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΑΚΥΠΤΟΥΝ
1. Τι συμβαίνει με τις αγροτικές επιδοτήσεις; Στον αέρα βρίσκονται οι αγροτικές επιδοτήσεις καθώς δεκάδες-μπορεί και εκατοντάδες- χιλιάδες στρέμματα καλλιεργούμενης γης και βοσκοτόπων χαρακτηρίζονται δασικές εκτάσεις, σύμφωνα με τους νέους δασικούς χάρτες της χώρας, ερμηνεύοντας αεροφωτογραφίες του 1945. Υπάρχει κίνδυνος να επιβληθούν από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο σημαντικές δημοσιονομικές διορθώσεις και χιλιάδες αγρότες και κτηνοτρόφοι θα κληθούν να επιστρέψουν τα ποσά των επιδοτήσεων που έλαβαν στο παρελθόν. Στην επόμενη επταετούς διάρκειας προγραμματική περίοδο η Ελλάδα θα γνωρίσει μείωση των κοινοτικών κονδυλίων που κατευθύνονται στον αγροτικό τομέα, ενώ χιλιάδες αγρότες και κτηνοτρόφοι κινδυνεύουν να μείνουν εκτός επιδοτήσεων. Πέραν της απώλειας της κυριότητας χιλιάδων ιδιοκτησιών που θα προκύψει, το μεγάλο πρόβλημα προκαλείται από το γεγονός ότι ο ΟΠΕΚΕΠΕ ως οργανισμός που διαχειρίζεται το σύστημα κατανομής των επιδοτήσεων, θα υποχρεωθεί να λάβει υπόψη τα επίσημα στοιχεία των δασικών χαρτών. Από το υπουργείο Περιβάλλοντος, πάντως, επισημαίνουν ότι σε καμία περίπτωση δεν θα δημιουργηθεί πρόβλημα με καλλιεργήσιμες εκτάσεις ή βοσκοτόπους, προσθέτοντας ότι οι δασικοί χάρτες δεν έχουν ως αντικείμενο το ιδιοκτησιακό καθεστώς αλλά τον χαρακτηρισμό μιας περιοχής.
2. Η αντίδραση των Δήμων: Η συντριπτική πλειοψηφία των δήμων (περίπου το 70%) δεν έχουν καταθέσει τα έγγραφα για τις οικιστικές πυκνώσεις. Ήδη δια του προέδρου της ΚΕΔΕ, Γιώργου Πατούλη, ζητήθηκε αναβολή.
Στην τοποθέτησή του ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ υποστήριξε ότι: 1. οι χάρτες δεν πληρούν τις κατάλληλες προϋποθέσεις, καθώς οι αεροφωτογραφίες που έχουν χρησιμοποιηθεί είναι τους έτους 1945, ενώ σε περιπτώσεις που δεν υπάρχει ευκρίνεια χρησιμοποιούνται αεροφωτογραφίες του έτους 1960.
3. Οι χάρτες δεν έχουν θεωρημένα από τις πολεοδομικές υπηρεσίες τα σχέδια πόλης και τα όρια των οικισμών, δεν υπάρχει θεώρηση των ορίων των εποικιστικών εκτάσεων και δεν λαμβάνονται υπόψη οι αναδασμοί.
4. Οι δασικές υπηρεσίες ανά την Ελλάδα δεν περιέλαβαν στα περιγράμματα των αναδασωτέων εκτάσεων εκτάσεις ανέκαθεν γεωργικού χαρακτήρα, χαρακτηρίζοντας τις αναδασωτέες, υποχρεώνοντας τον πολίτη να υποβάλλει ένσταση σε μια έκταση την οποία η επιτροπή εξέτασης των αντιρρήσεων θα απορρίψει λόγω αναρμοδιότητας.
5. Οι ημερομηνίες υποβολής των ενστάσεων και ολοκλήρωσης της διαδικασίας είναι πολύ πιεστικές.
Από τον Σάκη Κοκκίνη
* Ο Σάκης Κοκκίνης είναι Δικηγόρος Βόλου, Υπ.Διδάκτωρ Διοικητικού Δικαίου Νομικής Θράκης.
