Μεγαλωμένος στην Αθήνα, από εύπορη οικογένεια, διάλεξε τη στρατιωτική καριέρα και τερμάτισε επιτυχώς τη σταδιοδρομία του, σχετικά όμως γρήγορα, μιας και ήταν πάντα αχρωμάτιστος πολιτικά. Και έστω κι αν ήταν υπόδειγμα και πρότυπο διοικητού Συντάγματος, έστω κι αν ήταν γενναίος, ηθικός και αμερόληπτος, αποστρατεύτηκε, γιατί ποτέ του δεν εκμεταλλεύτηκε καταστάσεις, για να αποκτήσει γρήγορα τίτλους και προαγωγές. Γι’ αυτό και είχε όμως καθαρή τη συνείδησή του.
«Αίσιον και ευτυχές το νέον έτος». Αυτές ήταν οι πρώτες του κουβέντες μόλις πέρασε το κατώφλι του σπιτιού μου. Για να συνεχίσει αμέσως μετά: «Εί μη φυλάττεις τα μικρά, απολείς τα μείζονα». Αν δεν φυλάξεις τα μικρά, θα χάσεις και τα μεγαλύτερα. Ήταν έξω φρενών με τις δηλώσεις κάποιου υπουργού, που λίγο πολύ έλεγε πως δεν πειράζει αν χάσουμε και μερικά νησάκια… «Ώ καιροί! Ώ ήθη! Ούκ οίδασι τι ποιούσι δεν ξέρουν τι κάνουν και «αί ημέραι πονηραί» έλεγε ο παλιός στρατιωτικός.
«Ξέρεις γιατί αυτή η χώρα έχει τόσα προβλήματα»; Με ρώτησε, για να συνεχίσει αμέσως μετά, χωρίς να περιμένει κάποια απάντηση. Γιατί φταίμε και εμείς, οι παλαιότερες γενιές, κάναμε και εμείς τα λάθη μας, τις λανθασμένες επιλογές μας. «Η αλήθεια πικρά». Σπάνια η χώρα μας βρέθηκε ενωμένη, ακόμη και απέναντι στα μεγαλύτερα προβλήματα. Μια ζωή χωρισμένοι σε διαφορετικά στρατόπεδα, μια ζωή προσκολλημένοι σε διαφορετικές ιδεοληψίες και ουτοπίες. Ήμουν 20 χρονών όταν στις 24 Δεκέμβρη του 1947 ο μυστικός ραδιοφωνικός σταθμός των ανταρτών, ανακοίνωσε τον σχηματισμό της κυβέρνησης βουνού, την ονομαζόμενη κυβέρνηση της ελεύθερης Ελλάδας. Όλα τα κράτη γύρω μας αναγεννιούνταν και ξαναφτιάχνονταν και σ’ εμάς το ελληνικό αίμα έρρεε άδικα και χωρίς λόγο. Οι μεγάλες χώρες είχαν από καιρό ξεχωρίσει τα κομμάτια τους και εμείς απλά δεν μπορούσαμε να διαλέξουμε πλευρά. Ακόμη και όταν τελείωσε η θεομηνία του εμφυλίου, οι πληγές που άφησε δεν έκλεισαν και όλη η πολιτική ζωή του τόπου μας επηρεάστηκε και δεν κατόρθωσε να βρει την ισορροπία της.
Ο εμφύλιος ήταν τελικά ένα ιστοριογόνο γεγονός που μας σημάδεψε βαθιά. Αν για όλα τα έθνη ο Δεύτερος Παγκόσμιος πόλεμος σήμαινε πενταετή αγώνα, για το ελληνικό έθνος, σήμαινε δεκαετή αγώνα, σήμαινε ένα αγκάλιασμα δυστυχίας που κράτησε καιρό. Αχ! Τόσοι νεκροί; Ερημωμένη ύπαιθρος, ακαλλιέργητα χωράφια, δυστυχία! Φαντάσου την οικονομία μας αν δεν είχαν μεσολαβήσει αυτά τα χαμένα χρόνια. Όλοι οι πόλεμοι άσχημοι είναι, αλλά ο εμφύλιος, έχει άλλον πόνο, χαράζει τη ψυχή σου μια για πάντα. Αλλά τι να κάνεις. «Τα γενόμενα ούκ απογίνονται», ό,τι έγινε δεν αλλάζει. Όμως «ουδέν γλύκιον πατρίδος». Δεν υπάρχει τίποτα πιο γλυκό από την πατρίδα, να το γνωρίζετε αυτό εσείς οι νέοι και να κοιτάξετε να λύσετε τα προβλήματα ενωμένοι και μονιασμένοι, ώστε να μην καταγραφούν κι αυτά τα τωρινά χρόνια, σαν χαμένα χρόνια από τις επόμενες γενιές.
* Από τον Ευστάθιο Γαϊτανίδη
