Καταρχάς είναι καλό ότι ανοίγει αυτή η κουβέντα για να πληροφορηθούμε τις θέσεις των πολιτικών κομμάτων για το θέμα αυτό, καθώς και τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούν για να τις στηρίξουν. Είναι όμως χρήσιμο να εξετάσουμε ανεξαρτήτως το αποτέλεσμα που θα προκύψει με την εφαρμογή της απλής αναλογικής για να βγάλουμε τα πρώτα συμπεράσματά μας.
Λογικά σκεπτόμενοι μπορούμε να υποθέσουμε ότι το πιο πιθανό αποτέλεσμα θα είναι μια Βουλή στην οποία θα προκύψουν περισσότερα κόμματα από αυτά που υπάρχουν σήμερα. Ένα τέτοιο αποτέλεσμα κάποιοι το θεωρούν κακό γιατί ισχυρίζονται ότι η χώρα θα μείνει ακυβέρνητη. Κάποιοι άλλοι το θεωρούν καλό για τη χώρα γιατί θα εξασφαλίσει κυβερνήσεις συνεργασίας και μάλιστα πιο κοντά στους πολίτες. Η κουβέντα αυτή θα πάρει φωτιά στις μέρες μας και έτσι μας δίνεται σε μας τους απλούς πολίτες η δυνατότητα να εξετάσουμε τουλάχιστον θεωρητικά τι μπορεί να μας προσφέρει η απλή αναλογική αρχικά.
Είναι επίσης λογικό να πιστεύει κανείς ότι κατ’ αρχήν το αποτέλεσμα θα είναι δημοκρατικό, μόνο και μόνο γιατί θα είναι αποτέλεσμα της απλής αναλογικής. Προσωπικά δεν το προσυπογράφω αυτό. Όπως αναλύω και στο υπό έκδοση βιβλίο μου με τίτλο: "Δημοκρατία από την αρχή" για να προκύψει αυτό με σιγουριά πρέπει απαραιτήτως να ικανοποιούνται και άλλοι, επίσης σημαντικοί, όροι που τη στιγμή αυτή δυστυχώς δεν ικανοποιούνται και θα πρέπει να περιμένουν και να ελπίζουν στην κατάλληλη συνταγματική αναθεώρηση. Όμως σε κάθε περίπτωση το αποτέλεσμα θα είναι δημοκρατικότερο από αυτό που προκύπτει με το σημερινό σύστημα, ασχέτως εάν αυτό μπορεί να θεωρηθεί από κάποιους ότι αυτό το αποτέλεσμα μπορεί να οδηγήσει σε ακυβερνησία.
Άρα, εάν συμφωνούμε ότι το εκλογικό αποτέλεσμα με την εφαρμογή της απλής αναλογικής θα είναι δημοκρατικότερο, ας εξετάσουμε όλα τα στοιχεία που ορίζουν ένα επιθυμητό δημοκρατικό πολίτευμα. Ποια είναι αυτά;
1. Ισονομία: κάθε πολίτης έχει τα ίδια δικαιώματα με βάση τους νόμους και έχει την ίδια μεταχείριση σε ότι αφορά τη δικαιοσύνη.
2. Ισοπολιτεία: κάθε πολίτης απολαμβάνει τις ίδιες ελευθερίες, έχει το ίδιο δικαίωμα με όλους τους άλλους πολίτες και μπορεί να εκλέγεται σε οποιοδήποτε αξίωμα και μπορεί να ψηφίζει για οποιοδήποτε αξίωμα που προβλέπεται από τους νόμους της πολιτείας. Δηλαδή ίσες ευκαιρίες και ίδια μεταχείριση.
3. Ισονομία και ισοπολιτεία προφανώς συνεπάγονται:
(α) τον σεβασμό από όλους της διαφορετικής άποψης και πίστης.
(β) τον σεβασμό κάθε αποτελέσματος που είναι σύμφωνα με το νόμο προϊόν ψηφοφορίας.
Με βάση τα παραπάνω και με βάση την εμπειρία της δημοκρατίας της Αρχαίας Αθήνας μπορεί κανείς να υποθέσει ότι ένα τέτοιο δημοκρατικό πολίτευμα αποτελεί το δημιουργό κοινωνιών με άλλο ύφος και ήθος και συγχρόνως το εργαλείο της υλοποίησης του αυτοσκοπού της δημοκρατίας που είναι η ασφάλεια και η ευημερία των πολιτών, η οποία ξεκινά από την εξασφάλιση της αναγκαίας οικονομικής βάσης για κάθε πολίτη. Μια τέτοια δημοκρατία, όπως δηλώθηκε και παραπάνω, δεν προκύπτει μόνο με την εφαρμογή της απλής αναλογικής. Θα πρέπει να ενισχυθεί και με την κατάλληλη συνταγματική αναθεώρηση. Σε κάθε περίπτωση η εφαρμογή της απλής αναλογικής αποτελεί ένα πολύ σημαντικό βήμα.
Εδώ δεν θα ασχοληθώ και ούτε θα κρίνω όλες τις δηλωθείσες ανησυχίες των αρχηγών των πολιτικών κομμάτων για το θέμα της απλής αναλογικής. Όμως θα πρέπει να μας απασχολήσει το ζήτημα που τίθεται από αρκετούς συμπολίτες μας, πέραν ορισμένων αρχηγών, του κινδύνου της ακυβερνησίας.
Η επίκληση του κινδύνου της ακυβερνησίας μπορεί να στηριχθεί, και πάλι όμως χωρίς δεδομένα, μόνο στις πρόνοιες του σημερινού συντάγματος. Άρα είναι κάπως αυθαίρετο το επιχείρημα, σε ό,τι αφορά τον κίνδυνο της ακυβερνησίας. «Ακόμα δεν τον είδαμε, Γιάννη τον είπαμε»! Προεξοφλούμε κάτι χωρίς να διαθέτουμε βάσιμα δεδομένα. Όμως προς χάριν της συζήτησης ας εξετάσουμε την περίπτωση της αυτοδυναμίας με βάση την οποία εξασφαλίζεται η κυβερνητική σταθερότητα. Στις περισσότερες περιπτώσεις εάν όχι σε όλες η αυτοδυναμία ήταν προϊόν καλπονοθευτικού εκλογικού συστήματος. Δηλαδή ένα σύστημα που βαφτίζει μια μειοψηφία σε πλειοψηφία. Αυτό είναι προφανώς αντιδημοκρατικό. Αλλά ας το δεχτούμε και αυτό, ότι δηλαδή με ένα αντιδημοκρατικό τρόπο επιτυγχάνουμε αδιασάλευτη διακυβέρνηση της χώρας, όπως δηλαδή «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα». Αυτή η λογική οδηγεί στο συμπέρασμα ότι για την κοινωνία η αδιασάλευτη διακυβέρνηση της χώρας πρέπει να αποτελεί ένα είδος αυτοσκοπού. Πρέπει να είναι η αδιασάλευτη διακυβέρνηση της χώρας αυτοσκοπός ή το εργαλείο και μάλιστα τι είδους εργαλείο υλοποίησης του αυτοσκοπού που είναι η ευημερία των πολιτών; Προφανώς η ευημερία των πολιτών θα πρέπει να είναι ο αυτοσκοπός. Ο στόχος της αδιασάλευτης διακυβέρνησης, όπως γνωρίζουμε, κυριάρχησε διαχρονικά στη χώρα μας και με αυτήν ως αρωγό, αν δεν απατώμαι, οδηγηθήκαμε στη χρεοκοπία!
Λοιπόν πρέπει να προβληματιστούμε σοβαρά σχετικά με τα χαρακτηριστικά του εργαλείου διακυβέρνησης της χώρας που χρειαζόμαστε και με τα οποία χαρακτηριστικά θα επιτυγχάνεται διαχρονικά η ευημερία των πολιτών. Το εργαλείο προφανώς θα πρέπει να επιτυγχάνει την ισονομία, την ισοπολιτεία, κ.λπ. Αντί αυτών των αποτελεσμάτων τι έχουμε. Με τη διαχρονική αδιασάλευτη διακυβέρνηση της αυτοδυναμίας καταφέραμε να μεταφέρουμε τη συζήτηση επίλυσης των προβλημάτων της κοινωνίας εκτός Βουλής, όπου οι καλύτερα οργανωμένες ομάδες πίεσης, εκβιάζοντας ή ενεργώντας ως η πελατεία της εξουσίας σε ένα πανδαιμόνιο συνδιαλλαγής, διαμόρφωσαν την κοινωνία των πολλών ταχυτήτων και της ανισότητας, όχι λόγω της συσσώρευσης του κεφαλαίου κατά Μαρξ, αλλά της διαπλοκής! Αυτά αποτελούν και τις πραγματικές αιτίες της χρεοκοπίας. Όλα αυτά μπορούμε να τα αφήσουμε πίσω μας ξεκινώντας με την εφαρμογή της απλής αναλογικής, την οποία μπορούμε στη συνέχεια να ενισχύσουμε με την προβλεπόμενη αναθεώρηση του συντάγματος και να οδηγηθεί η χώρα μας σε ένα πραγματικό δημοκρατικό καθεστώς στην πράξη και όχι στα χαρτιά όπως είναι σήμερα.Τότε οι πολιτικοί θα μπορούν να ισχυριστούν ότι στη δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα, σήμερα όχι!Ας ελπίσουμε ότι αυτή τη φορά θα «προκάνουμε».
* Ο Θεόδωρος Στάθης είναι πρώην υπουργός και βουλευτής Λάρισας
