* Από τον Νίκο Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
Η εικόνα που δημοσιεύεται σήμερα είναι ιστορική. Η λήψη της έγινε από τον πανελλήνια γνωστό συμπολίτη μας φωτογράφο Τάκη Τλούπα κατά τη διάρκεια της τελετής των εγκαινίων του στρατιωτικού ναού της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, η οποία είχε κτισθεί στους στρατώνες Πεζικού-Ιππικού του Β’ Σώματος Στρατού στη Λάρισα. Τα εγκαίνια έγιναν στις 6 Αυγούστου 1949, ημέρα της εορτής της Μεταμορφώσεως, από τον μητροπολίτη Λαρίσης Δωρόθεο.
Η φωτογραφία αποτυπώνει το στιγμιότυπο των εγκαινίων κατά το οποίο ο ναός αδειάζει από το εκκλησίασμα, πλην ενός που παραμένει εντός. Οι πιστοί με επικεφαλής το ιερατείο κάνουν τρείς φορές τον γύρο του ναού και κατόπιν με ειδικό τελετουργικό εισέρχονται στο εσωτερικό του για τη συνέχιση της τελετής. Στην περιγραφή της φωτογραφίας ο ψηλός κύριος με τα πολιτικά είναι ο δημοσιογράφος της εφημερίδας «Ελευθερία» και του ραδιοφωνικού σταθμού της ΥΕΝΕΔ Λαρίσης Κωνσταντίνος Ξιφαράς, στη συνέχεια το νεαρό αγόρι είναι ο μαθητής Τώνης Ρίζος, γιος του μαιευτήρα-γυναικολόγου Αθανασίου (Νάσου) Ρίζου και εγγονός του παλιού δημάρχου Μιχαήλ Σάπκα, από τον οποίο συγκρατείται καθώς ακολουθούν τη θρησκευτική πομπή. Ο Σάπκας είναι ασκεπής και με το ένα χέρι κρατά το καπέλο του, ενώ με το άλλο στηρίζεται στο θρυλικό μπαστουνάκι του που τον βοηθά στον βηματισμό. Ακολουθεί ο πρώην υπουργός και δήμαρχος Δημήτριος Χατζηγιάννης, ο οποίος συνομιλεί με τον διοικητή του Β’ Σώματος Στρατού στρατηγό Π. Καλογερόπουλο, στην πρωτοβουλία του οποίου οφειλόταν η ανέγερση του ναού. Μετά βλέπουμε ότι ένας πρόσκοπος εκτελεί χρέη ιερόπαιδος και δίπλα του ο παπα-Θανάσης, εφημέριος του ναού του Αγίου Νικολάου της πόλεώς μας, πλαισιώνει τον μητροπολίτη Λαρίσης Δωρόθεο Κοτταρά[1]. Είναι ένα καλοκαιρινό πρωινό, όπως φαίνεται από τις σκιές των επισήμων που ακολουθούν την πομπή, γιατί το σημείο αυτό της τελετής γίνεται πολύ νωρίς, πριν τη θεία λειτουργία.
Από το 1946 εφημέριος του Γραφείου Χριστιανικής Διαφωτίσεως (Β-10) του Β΄ Σώματος Στρατού και στρατιωτικός ιεροκήρυκας ήταν ο αρχιμανδρίτης Αυγουστίνος Καντιώτης[2]. Από την πρώτη στιγμή της παρουσίας του στο μεγάλο αυτό στρατόπεδο, είχε διαπιστώσει την έλλειψη ναού. Είχε αντικρύσει μέσα στις εγκαταστάσεις του ένα θαυμάσιο ιπποδρόμιο, είχε περιηγηθεί το «Σπίτι του Στρατιώτου», έναν τόπο ψυχαγωγίας για τους στρατιώτες, που βρισκόταν εκεί όπου σήμερα υψώνεται το κεντρικό κτίριο της Περιφέρειας Θεσσαλίας, με πρόσοψη προς την οδό Κουμουνδούρου, αλλά εκκλησία δεν υπήρχε πουθενά. Απευθύνθηκε στο στρατηγό Π. Καλογερόπουλο, διοικητή του Β΄ Σώματος Στρατού και αυτός ανταποκρίθηκε αμέσως στην πρόταση του αρχιμανδρίτη Αυγουστίνου. Συνέστησε επιτροπή που αποτελείτο από τους αξιωματικούς Λέκκα και Βενιέρη του μηχανικού κλάδου, Ζήση και Κωστοπούλου του οικονομικού κλάδου και Φαληρέα του Ιππικού, οι οποίοι είχαν την αρμοδιότητα της συλλογής χρημάτων μέσω εράνων μεταξύ των αξιωματικών και των στρατιωτών του Β’ Σ. Σ., του λαού του θεσσαλικού χώρου και διαφόρων προσφορών από ιδρύματα και οργανισμούς. Αρχιτέκτονας του ναού ήταν ο στρατιωτικός Αλέξανδρος Παπαγεωργίου και μηχανικός ανέλαβε ο Σταύρος Τσάκωνας. Οι δύο τελευταίοι επιστήμονες συνέλαβαν το σχέδιο, επιστάτησαν του έργου και εκτέλεσαν με συνέπεια και συντομία την αποστολή τους.
Η τελετή θεμελιώσεως του ναού έγινε στις 4 Απριλίου του 1948 με την παρουσία επισήμων και μεγάλου πλήθους λαού. Μέσα σε 16 μήνες, χρόνο ρεκόρ για τις συνθήκες της εποχής εκείνης, αποπερατώθηκε πλήρως η κτιριακή κατασκευή, διαρρυθμίστηκε το εσωτερικό του ναού, κατασκευάσθηκε τέμπλο, τοποθετήθηκαν εικόνες, προσκυνητάρια, στασίδια και τα λοιπά απαραίτητα για τη λειτουργία ενός ναού σκεύη και στις 6 Αυγούστου 1948, ημέρα που η εκκλησία εορτάζει τη Μεταμόρφωση του Χριστού εγκαινιάσθηκε με μεγάλη επισημότητα ο ιερός ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στους στρατώνες του Πεζικού και Ιππικού.
Ο αρχιμανδρίτης Αυγουστίνος Καντιώτης αναφέρει ότι για την κατασκευή του ναού δαπανήθηκαν πάνω από 650 εκατομμύρια μεταπολεμικές δραχμές, χωρίς βέβαια να υπολογισθεί η άμισθη εργασία των αξιωματικών και των στρατιωτών στις διάφορες φάσεις της κατασκευής του[3].
Ο ναός αυτός σήμερα αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα θρησκευτικά μνημεία της Λάρισας, γιατί πλουτίσθηκε ολόκληρος με εικόνες και τοιχογραφίες του διάσημου συμπολίτη μας ζωγράφου και αγιογράφου Αγήνορα Αστεριάδη, φιλοτεχνημένες σύμφωνα με τα παλαιά βυζαντινά πρότυπα, όπως ακριβώς είναι και ο αρχιτεκτονικός ρυθμός του. Αργότερα κτίσθηκε σε μικρή απόσταση από τη νοτιοδυτική γωνία του ναού καμπαναριό στον ίδιο ρυθμό με τον ναό και σήμερα ιερουργείται τακτικά από στρατιωτικούς ιερείς.
{1]. Ο Δωρόθεος Κοτταράς μετατέθηκε στη Λάρισα το 1935 και έπειτα από θητεία 21 ετών στο θρόνο της, εκλέχθηκε το 1956 από την Ιερά Σύνοδο αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος. Όμωςτην επόμενη χρονιά (26 Ιουλίου 1957)απεβίωσε σε νοσοκομείο της Στοκχόλμης από ανίατη ασθένεια.
[2]. Οι παλαιότεροι Λαρισαίοι θα τον θυμούνται ως έναν μαχητικό ιεροκήρυκα, ο οποίος αργότερα διετέλεσε και ιεροκήρυκας της Αρχιεπισκοπής Αθηνών. Αργότερα εκλέχθηκε από την Ιερά Σύνοδο μητροπολίτης Φλωρίνης, διακατεχόμενος πάντοτε από την ίδια δυναμική ιδιοσυγκρασία.
[3]. Οι πληροφορίες αυτές αντλήθηκαν από την δεκαπενθήμερη εφημερίδα «Χριστιανός Στρατιώτης», αριθ. φύλλου 33, της 1ης Σεπτεμβρίου 1949, την οποία εξέδιδε ο στρατιωτικός ιεροκήρυκας Αυγουστίνος Καντιώτης, με τη μέριμνα του Γραφείου Χριστιανικής Διαφωτίσεως του Β’ Σ. Σ. Αντίγραφό της με εφοδίασε ο φίλος συλλέκτης Θωμάς Κυριάκος τον οποίο και ευχαριστώ.
