Από τον Μιλτιάδη Γ. Δεληχά
«Η έλλειψη κοινωνικής ευαισθησίας
δεν είναι μόνον ηθικά κατακριτέα.
Είναι κατακριτέα και οικονομικά»
Φραγκλίνος Ρούσβελτ
Η μεγάλη κρίση που έπληξε τις ΗΠΑ μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, οδήγησε στην οικονομική κατάρρευση του 1929. Ο αριθμός των ανέργων έφτανε τότε τα 15 εκατομμύρια. Η ιστορική αυτή κρίση, απέδειξε ότι η ανεξέλεγκτη επιχειρηματικότητα και η υπερπαραγωγή, μπορούν να απορυθμίσουν και τελικά να οδηγήσουν στη χρεοκοπία ολόκληρο το οικονομικό σύστημα.
Ο Ρούσβελτ, αναλαμβάνοντας την προεδρία μετά το οικονομικό κραχ της Wall street, εφάρμοσε ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο (γνωστό ως new deal) για να αντιμετωπίσει την πρώτη μεγάλη ύφεση που δημιούργησε η λειτουργία της ελεύθερης αγοράς. Σημαντικότερη όλων, ήταν η επίμονη προσπάθειά του να πείσει τους πλούσιους ότι είναι καλύτερο να απαιτούν λιγότερα παρά να τα χάσουν όλα, σηματοδοτώντας τον έλεγχο της ασυδοσίας. Πέτυχε την οικονομική ανόρθωση, δίδοντας μισθολογικές αυξήσεις με παράλληλη μείωση των ωρών εργασίας, ώστε οι εργαζόμενοι να έχουν τη δυνατότητα να αγοράζουν και να χρησιμοποιούν τα αγαθά που παράγουν. Με δραστικές μεταρρυθμίσεις, προσπάθησε να βελτιώσει την έκρυθμη κοινωνική κατάσταση. Δημιούργησε συμπληρωματικές θέσεις εργασίας με τη βοήθεια του «σχεδίου κοινωνικών έργων» επιφέροντας σημαντική μείωση στην ανεργία, ενίσχυσε την αγοραστική δύναμη ισορροπώντας την αγροτική παραγωγή με την αντίστοιχη βιομηχανική, μείωσε τις οικονομικές ανισότητες με μέτρα για τους άνεργους και τους συνταξιούχους.
Οι κοινωνικά ευαίσθητες παρεμβάσεις, διαχρονικά συνιστούν τις μοναδικές διεξόδους που οδηγούν στην κοινωνική ισορροπία ενώ ταυτόχρονα μπορούν να διασφαλίσουν ακόμα και την επιβίωση του ίδιου του καπιταλιστικού συστήματος. Διότι δεν είναι πολλά αυτά που προσμένει ο μέσος άνθρωπος : εργασία, ισότητα ευκαιριών, κοινωνική πρόνοια για όποιον τη χρειάζεται, κατάργηση των προνομίων της οικονομικής ολιγαρχίας, εξασφάλιση πολιτικών ελευθεριών και απόλαυση των καρπών της επιστημονικής προόδου υπό συνθήκες ζωής που διαρκώς θα βελτιώνονται.
Σήμερα, στην Ευρώπη και πολύ περισσότερο στη χώρα μας που συνεχίζει να βιώνει την ελεγχόμενη χρεοκοπία, οι πολίτες υποφέρουν από μια λιτότητα που επιφέρει βελτίωση μόνο στους λογιστικούς δείκτες. Η αυξανόμενη ανεργία και η φτώχεια, οι μειωμένοι μισθοί σε συνδυασμό με το αυξανόμενο κόστος ζωής, επιβάλλουν πλέον μια νέα κοινωνική στρατηγική με στόχο ένα μέλλον λιγότερο μίζερο, με μια στοιχειώδη προοπτική που θα εξασφαλίζει την κοινωνική ειρήνη. Όπως απέδειξε ο Ρούσβελτ 90 χρόνια πριν, οι δραστικές κρατικές παρεμβάσεις μπορούν να οδηγήσουν στην ανάπτυξη και την ευημερία, διασφαλίζοντας παράλληλα τη λειτουργία του υπάρχοντος συστήματος. Οι κοινωνίες δεν αναζητούν πλέον κάποιο σοσιαλιστικό όραμα, αλλά μια λογική διέξοδο από το σύγχρονο παραλογισμό στον οποίο η φτώχεια και η ανεργία οδηγούν στην εξαθλίωση. Και είναι επιτακτική πλέον η ανάγκη για ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο που θα εξασφαλίσει την κοινωνική και πολιτισμική βιωσιμότητα της γηραιάς ηπείρου...
Ο Μιλτιάδης Γ. Δεληχάς είναι Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ.
